معمولاً در تاریخ دفاع مقدس از اهمیت عملیاتهای بزرگ صحبت به میان میآید و کمتر به عملیات محدود پرداخته میشود. در میان عملیات بزرگی که رزمندگان هر سال انجام میدادند، عملیاتهای دیگری بودند که در افزایش روحیه و اعتماد به نفس نیروها در جبهه تأثیر بسزایی داشتند.
شرایط پیچیده سیاسی
عملیات «فرماندهی کل قوا، خمینی روح خدا» یا حماسه دارخوین یکی از همین عملیات محدودی است که در شرایط سخت و پیچیدهای انجام شد و تأثیرات مهمی را در جبههها گذاشت. رزمندگان این عملیات را در خرداد سال ۱۳۶۰ و در شرایط پیچیده سیاسی کشور انجام دادند و برخلاف پیشبینیها و انتظار دشمنان، عملیات را با موفقیت اجرا کردند.
سال ۱۳۶۰ سال مهمی برای صحنه سیاسی کشور و وضعیت رزمندگان در جبههها به شمار میرفت. در خرداد ۱۳۶۰، حدود ۹ ماه از شروع جنگ تحمیلی میگذشت و کارها و اقدامات ابوالحسن بنیصدر در مقام رئیسجمهور، نیروهای نظامی را دچار اصطکاک و چند دستگی کرده بود.
حمایت نکردن از نیروهای مردمی و سپاهی و جدا کردن قوای ارتشی از نیروهای مردمی، یکی از اصلیترین چالشهای رزمندگان با بنیصدر در ماههای آغازین دفاع مقدس بود. بنیصدر اعتقادی به نیروهای مردمی نداشت و تأکید زیادی بر جنگ کلاسیک با استفاده از ارتش داشت؛ همین نظر باعث شده بود تا بخش اعظمی از توان رزمندگان در جبههها نادیده گرفته شود.
خبری مهم به سود جبههها
درست چند ساعت قبل از عملیات دارخوین خبر برکناری بنیصدر از فرماندهی کل قوا توسط امام خمینی منتشر شد. با توجه به این خبر و برکناری بنیصدر از فرماندهی کلقوا بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند عزل بنیصدر تأثیر زیادی بر جبههها بگذارد. چراکه قاعدتاً اعلام خبر برکناری فرمانده کل قوا میتوانست شوک بزرگی به جبههها وارد کند و نبود او، سازماندهی و عملکرد نیروها را با مشکل مواجه سازد.
اما درست در چنین شرایطی رزمندگان در ۲۱ خرداد ۱۳۶۰، عملیات «فرماندهی کل قوا، خمینی روح خدا» را در منطقه دارخوین انجام دادند. هدف این عملیات، تصرف خاکریزهای دشمن و سه کیلومتر پیشروی به سمتجنوب (به طرف پل مارد) بود. برخلاف انتظار، نیروهای ارتش و سپاه پاسداران هماهنگی خوبی برای عملیات داشتند و پدافند ارتش، پشتیبانیهای لازم را از نیروها به عمل آورد.
دوران اتحاد در جبههها
بنیصدر و برخی از تحلیلگران تصور میکردند که نیروهای ایرانی تنها با حضور بنیصدر در سمت فرماندهی کلقوا قادر به ادامه و مهار جنگ و به کارگیری نیروهای نظامی هستند و بدون او جبههها با مشکل مواجه خواهد شد. اما پیروزی در عملیات فرمانده کلقوا خمینی روح خدا آن تصورات را در هم شکست و امکان عبور از مرحله بحران سیاسی با این پیروزی نظامی فراهم شد.
رزمندگان با درایت و بصیرتشان، چند ساعت قبل از شروع عملیات دارخوین، نام این عملیات را به «فرماندهی کل قوا، خمینی روح خدا» تغییر دادند و موفقیتی بزرگ و تاریخی کسب کردند.
حماسه دارخوین با اینکه در مقایسه با عملیات وسیع پس از آن، چندان گسترده نبود، اما ویژگی ارزشمند خاصی داشت. مهمترین ویژگی آن در این است که نقطه پایان یک دوره رکود و زمینگیری و نقطه آغاز حرکت و پیروزیهای بزرگ و حماسی نیروهای خودی در جبههها بود. همچنین پس از فرار بنیصدر، دوران اتحاد سپاه و ارتش در جبههها آغاز شد و پیروزیهای بزرگی را در عملیاتی، چون ثامن الائمه و شکست حصرآبادان، طریقالقدس، فتحالمبین و الیبیتالمقدس رقم زد.