قدیمترها در انتهای مخزن خانهها جایی قرار داشت که آب از آن ناحیه تخلیه میشد. به این قسمت زیرآب میگفتند. زیرآب به چاهی راه داشت و روش باز کردن آن اینطور بود که کسی درون حوض میرفت و زیرآب را باز میکرد تا لجن ته حوض از زیرآب به چاه برود و آب پاکیزه شود. در همان زمان وقتی با کسی دشمنی داشتند برای اینکه به او ضربه بزنند، زیرآب حوض خانهاش را باز میکردند تا همه آب تمیزی که در حوض داشت از دست برود. صاحبخانه وقتی خبردار میشد، ناراحت میشد، چون بیآب میماند و در نهایت فرد آزردهشده میگفت: «زیرآبم را زدند.» تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل که زیرآب زدن به چه معنی است و چه بلایی سر افراد میآورد. این ضربالمثل در سیستم اداری و محیطهای کار خیلی استفاده میشود. بیایید تمرین کنیم تقوای اداری داشته باشیم و زیرآب کسی را نزنیم.
همه ما در طول زندگی با افراد مختلفی مواجه میشویم. شناخت از آدمها به راحتی ممکن و میسر نیست، اما برخی رفتارها به قدری واضح و روشن است که تکلیف ما را با افراد مشخص میکند. گاهی برخی افراد از رفتار غلط خود مطلع نیستند که آن قابل اغماض و چشمپوشی است، اما برخی رفتارها از روی آگاهی و اتفاقاً با قصد و منظور است. یکی از این پدیدهها که در دایره دوم قرار میگیرد، همین پدیده زیرآبزنی است که اطرافیان ما به خصوص در محل کار از روی عمد کارشکنی میکنند و میخواهند شر به پا کنند.
زیرآبزنی خصلت مذمومی است که رذیلتهای اخلاقی بدتری را به دنبال خود دارد. فرد زیرآب زن خصلت بد حسادت را در خود پرورش میدهد. اگر اطلاعات نادرست ارائه کند که هم دروغ گفته و هم تهمت زده است، اما اگر اطلاعات او درست هم باشد، مرتکب غیبت میشود. مطرح کردن رفتار غلط همکاران نزد سایرین به خصوص مدیران ارشد و میانی جز چاپلوسی نیست، یعنی به ظاهر یک خصلت بد داریم، اما در باطن با انبوهی از خصلتهای ناروا مواجه هستیم.
فرد زیرآبزن گاه با ترکیب اطلاعات صحیح و نادرست سعی میکند برای دستیابی به اهداف خود کارها و رفتارهای همکارانش را به شیوه دلخواه خود تفسیر و نظرات شخصی خودش را به دیگران القا کند. گاهی دست به ارائه گزارش نادرست میزند و سعی دارد با استفاده از شواهد و مدارک ساختگی، عملی را که از سوی فردی سر نزده است به وی نسبت داده یا کاری را از او سلب کند.
گاهی هم به ارائه گزارش صحیح ختم میشود، اما بزرگنمایی یک عمل نادرست و ارائه گزارش آن به رئیس موقعیت کاری فرد را تضعیف و جایگاه اجتماعی او را تخریب میکند.
فرد زیرآبزن خودش تأیید میکند که ارتقای شغلی خود را در تخریب دیگران میبیند. این افراد با خوب کار کردن دیگران مشکل دارند و نگران از دست دادن امنیت شغلی خود هستند؛ افراد بدخواهی که تحمل پیشرفت دیگران را ندارند و دنبال فرصتی هستند تا لغزشها و نقطه ضعف سایرین را با غلو و بزرگنمایی و همچنین آمیختن ادعاهای کذب تحویل دیگران دهند، چراکه فکر میکنند از این طریق امکان پیشرفت خواهند داشت یا حداقل از پیشرفت دیگری ممانعت به عمل میآورند.
خداوند متعال در آیه ۸۵ سوره نساء میفرمایند: «هر کس وساطت پسندیدهای (در هر امر خیری نزد خدا یا مخلوق) انجام دهد، او را بهرهای از آن (پاداشی در دنیا یا آخرت) خواهد بود و هر کس وساطت ناروایی (در هر امر باطلی یا در حق شخص ناشایستهای) انجام دهد، او را نیز نصیبی از (گناه و وبال) آن خواهد بود و خداوند همواره بر هر چیزی توانا و نگهبان است.»
بد خواستن برای دیگران، به وسیله سخنچین، تهمت و عیبجویی، سلاح آدمهای حقیر است که نمیتوانند پیشرفت و موفقیت دیگران را ببینند، اما همه ما در طول روزمرگی با این بدخواهان مواجه میشویم. راهحل آن ساده است. اولین گام بیتوجهی و حسنانجام رفتار و کار حرفهای است تا تمامی زیرآبزنیهای قبل و بعد را خنثی کند. راهکار دوم وابسته به یک جمله معروف است که «دوستان خود را نزدیک خود نگهدارید و دشمنانتان را نزدیکتر!» در نتیجه دوست شدن و همدلی با فردی که بدخواه شماست، باعث خواهد شد این احساس نزدیکی در برخی موارد ناجی شما باشد، هرچند راهکاری سخت و غیرقابل تحمل و حتی گاهی غیراخلاقی به نظر میرسد، اما نتیجه میدهد!