در برخی از کلانشهرها نزدیک به ۹۰ درصد پسماند جمعآوری شده از سوی شهرداری دفن میشود که این موضوع در دنیای امروز عجیب است. درواقع مطابق استانداردهای جدید زیستمحیطی، ساخت محلی برای دفن پسماند (لندفیل) نهتنها خدمتگزاری به مردم نیست، بلکه به گفته رئیس سازمان حفاظتمحیطزیست، اساساً دیگر جایی هم برای دفن پسماند نداریم.
لندفیل به محل دفن بهداشتی زباله یا پسماند گفته میشود و آخرین حلقه از پروسه مربوط به زبالههاست. در بحث مدیریت پسماند، تأکید شده که نخستین روش در پروسه پسماند نباید دفن زبالهها باشد. طبق هرم اولویتبندی بازیافت زباله، نخستین گزینه کاهش تولید زباله و استفاده مجدد از آن است. دومین گزینه بازیافت و تولید کمپوست است. سومین گزینه هم سوزاندن و تولید انرژی از زباله است. دفن زباله اگر پیامدهای محیطزیستی نامناسبی نداشتهباشد، آخرین گزینه دفن پسماند است.
مسئولیت مستقیم با شهرداریهاست
روزانه ۵۸ هزار تن زباله در کشور تولید میشود که تنها ۱۰ درصد این میزان به صورت بهداشتی دفع میشود! شیرابه و گازهای تولیدی در محل دفن زبالهها هم مشکلات جدی برای کلانشهرها ایجاد کردهاند.
تولید زباله خشک وتر در ایران نسبت ۷۰ به ۳۰ دارد در حالی که باید این نسبت برعکس باشد. ضمن اینکه لندفیلها هم یک عمر مفید دارند و برای افزایش عمر آنها باید اقدامات متعددی انجام داد. یکی از همین اقدامات این است که نباید اجازه داد شیرابههای محل دفن وارد آبهای زیرزمینی شود.
تولید زباله با جمعیت ارتباط مستقیم دارد و پس از تهران به عنوان پرجمعیتترین شهر، شهرهای شمالی بیشترین تولید زباله را دارند. بر همین اساس این شهرها هم چالش بیشتری در خصوص لندفیل دارند.
یکی از معضلات بسیار مهم در بخش مدیریت غلط پسماندها مربوط به لندفیلهاست. در حال حاضر به جز چند شهر و به صورت محدود که زیرساختهای مناسبی را در محلهای دفن زباله ایجاد کردهاند، در دیگر شهرها مراکز دفن زباله به صورت سنتی است که آلودگیهای گستردهای برای منابع آب و خاک و محیطزیست درست کردهاست.
در خصوص مشکلات لندفیلها نظارت با سازمان محیطزیست و مسئولیت مستقیم با شهرداریهاست. یعنی شهرداری و شورای شهر موظف هستند که در اسرع وقت اقدامات لازم را برای دفن اصولی و بهداشتی پسماندها و همچنین ساماندهی و بهینهسازی لندفیلها در دستور کار خود قرار دهند.
لندفیل استاندارد فقط در ۳ شهر
طبق آمارهای دفتر پسماند سازمان حفاظت محیطزیست، در برخی از شهرها نمونهای از لندفیلهای مهندسی - بهداشتی از جمله شیراز، مشهد و اصفهان وجود دارد، اما غالب لندفیلهای کشور استاندارد نیستند. این مسئله منجر به انتشار ورود انواع آلودگیها به اکوسیستمهای آبی و خاکی میشود. ضمن اینکه بزرگترین لندفیل مهندسی - بهداشتی هم سال گذشته در مشهد افتتاح شد.
در همین راستا روز گذشته معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست با اشاره به ابلاغ برنامه چهار ساله ساماندهی پسماندهای شمال کشور به استانداران استانهای شمالی، بر اجرای آن از سوی دستگاههای مرتبط تأکید کرد.
ساماندهی زبالههای قبلی و فعلی
علی سلاجقه در نشست مشترک اعضای مجمع نمایندگان گیلان با هدف بررسی راهکارهای حل مسائل زیستمحیطی شمال کشور افزود: امروزه یکی از معضلات اصلی استانهای شمالی حجم زیاد پسماند است که برای ساماندهی آن برنامه چهار ساله ساماندهی پسماند را تهیه کردیم. در این برنامه چهارساله منابع اعتباری و برنامههای زمانبندی و روشهایی که مقرر است، انجام شود کاملاً مشخص است. با این برنامه مدون باید هم زبالههایی که از این پس تولید میشود و هم زبالههای دپو شدهای که از سالها قبل تولید شده و منابع آب و خاک را نابود میکنند، ساماندهی شود.
به گزارش ایرنا، معاون رئیسجمهوری با تأکید بر اینکه امیدواریم بحث کمپوست هم مورد پیگیری قرار گیرد، چون دیگر جایی برای لندفیل و دفن پسماند در کشور نداریم، افزود: وزارت کشور مکلف است با همکاری شهرداریها در اجرای این برنامه همکاری کند و ما هم در سازمان حفاظت محیطزیست هم از جنبه نظارتی کاملاً پیگیر این مسئله هستیم.
افتخار به یک اشتباه
مطالعات انجام شده در دانشگاه فردوسی مشهد نشان میدهد که حدود ۹۰ تا ۱۰۰ درصد پسماند جمعآوری شده توسط شهرداری دفن میشود؛ مسئلهای که در دنیای امروزی جایی ندارد.
در همین رابطه، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه کشورهایی هستند مثل سوئد که پسماند سایر کشورها را خریداری و بازیافت میکنند، به ایسنا گفت: این اشتباه محض مدیریتی است ما افتخار کنیم چالهای را درست کردهایم که در آن زباله بریزیم. ما به جای اینکه روی بازچرخانی صددرصد پسماند تمرکز کنیم، برای لندفیل هزینه کردهایم. این مسئله کاملاً با اصول مدیریت سبز، زیستپذیر بودن شهری و ثروتی به نام پسماند، کاملاً در تناقض است.
مهدی کلاهی افزود: پسماند هزینههای زیادی را از جیب شهروندان خارج میکند و هزینههای بیمورد لندفیل هم از جیب بیتالمال میرود.
گفتنی است سال گذشته رئیس سازمان حفاظت محیطزیست خبر داد که اولویت اول ما حل مشکل پسماندهای شمال کشور است و قول حل مشکل پسماند را به نمایندهها هم دادهایم. حال آنکه لندفیلهای شمال کشور وضعیت بسیار وخیمی دارند و محیطزیست هم برنامهای برای حل مشکل آنها ارائه نکردهاست.
در حال حاضر روزانه ۵۹ هزار تن پسماند عادی در کشور تولید میشود که سهم پسماندهای شهری بیش از ۸۰ درصد است. از این میزان پسماند هم فقط ۲۵ درصد آن پردازش میشود و ۷۵ درصد دیگر دفن میشود. ضمن اینکه مشکلات زیستمحیطی شمال فقط به پسماند خلاصه نمیشود و تالابها هم در خطرند.