امسال نیز مانند سال‌های گذشته خبر لو رفتن سؤالات کنکور منتشر شد و حواشی پیش آمده، خستگی چند سال درس خواندن را روی دوش کنکوری‌ها باقی گذاشته‌است؛ آن‌هایی که ماه‌ها و سال‌ها به امید راه یافتن به دانشگاه دلخواه خود، تلاش کردند و درس خواندند، فهمیدند که گویا برخی از رقیبانشان با پرداخت پول‌های چند صد میلیون تومانی و در حالی که هیچ تلاشی برای درس خواندن نکردند، سؤالات کنکور را در اختیار داشته‌اند و حالا از این طریق می‌توانند به دانشگاه‌های پرطرفدار و دلخواهشان بروند! موضوع به حدی جدی است که به‌رغم توضیحات مسئولان سازمان سنجش، نمایندگان از پیگیری در این رابطه خبر داده‌اند و رئیس‌جمهور هم کارگروهی برای بررسی قضیه تشکیل داده‌است.
مسئله لو رفتن سؤالات کنکور ۱۴۰۱ در نهایت تا جایی پیش رفته که سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان در جلسه روز یک‌شنبه هیئت دولت با اشاره به برخی شبهات مطرح‌شده درباره کنکور ۱۴۰۱، گروهی را به‌ریاست معاون اول رئیس‌جمهور، مأمور تحقیق و بررسی دقیق ابعاد این موضوع کرده‌است.
در روز‌های برگزاری کنکور سراسری ۱۴۰۱، از روز چهارشنبه هشتم تیرماه تا ۱۱ تیرماه، زمزمه‌هایی مبنی بر وقوع تخلف در کنکور سراسری امسال در فضای مجازی و در گفتگو‌های داوطلبان و خانواده‌ها شنیده شد. ماجرا از این قرار بود که از همان نخستین روز برگزاری کنکور یعنی رقابت داوطلبان گروه آزمایشی هنر، سؤالات در کانال‌های تلگرامی منتشر شد و رئیس سازمان سنجش نیز با اعتراف ضمنی، ضعیف‌تر بودن کنترل‌ها در روز برگزاری این آزمون را پذیرفت و گفت: «ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه، عکس از یک صفحه دفترچه منتشر شد!»، اما در روز‌های بعد به‌ویژه در روز آزمون گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی، انتشار سؤالات در گروه‌های تلگرامی ابعاد گسترده‌تری یافت.
لو رفتن عجیب و غریب و با کیفیت سؤالات
انتشار سؤالات گروه ریاضی ساعت ۹ صبح و سؤالات گروه تجربی حوالی ۱۰ صبح، حواشی جدی‌تر کنکور ۱۴۰۱ بود! از سوی دیگر سازمان سنجش در اقدامی عجیب قبل از پایان آزمون گروه تجربی دفترچه سؤالات عمومی و اختصاصی شماره دو را در سایت خود بارگذاری کرد. به نظر می‌رسد این اقدام شتابزده و کارشناسی‌نشده، در واکنش به انتشار سؤالات در فضای مجازی رخ داد.
در همین رابطه علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت گفته‌است: رأس ساعت ۹ و ۴۹ دقیقه صبح دفترچه‌های شماره یک، دو و سه گروه تجربی با کیفیت بالا در فضای مجازی منتشر شد، به عبارتی دفترچه‌ای که تا حدود ساعت ۱۱ اصلاً به داوطلب داده نمی‌شود، یک ساعت قبل از آن در کانال‌های تلگرامی منتشر شده‌است و با چه کیفیت بالایی هم لو رفته‌است!
وی گفت: سال‌های قبل داوطلب با گوشی از سؤالات عکس می‌گرفت که خیلی مواقع کیفیت نداشت، اما امسال تصویر دفترچه آزمون را با برنامه‌های مختلف اسکن کردند، به‌طوری‌که واو به واو سؤالات معلوم است. به گفته امرایی، امسال بسیاری مدعی شدند که سؤالات گروه تجربی در ساعات ۴ الی ۵ صبح لو رفته‌است. معلمی ادعا کرد صبح آزمون دانش‌آموزان از او خواسته‌اند سؤالات را حل کند.
کشف ادوات تقلب در کنکور ۱۴۰۱
در این رابطه عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش با پذیرش انتشار سؤالات گروه آزمایشی علوم ریاضی و تجربی در فضای مجازی گفت: «روز برگزاری آزمون گروه علوم ریاضی به کمک دستگاه‌های آشکارساز ۷۰ مورد تخلف سر جلسه امتحان پیدا کردیم. همچنین بیش از ۴۵۰ داوطلب متخلف در آزمون گروه علوم تجربی که ابزار الکترونیک به‌همراه داشتند، شناسایی شدند و برای آن‌ها پرونده تشکیل شده‌است.»
حالا با حواشی پیش آمده درباره لو رفتن سؤالات کنکور و اظهار نظر مسئولان دو شائبه مدنظر است؛ یکی اینکه سؤالات کنکور قبل از برگزاری آزمون در اختیار عده‌ای از افراد بوده‌است که از این طریق پول‌های کلانی به جیب زده‌اند، چراکه برخی از کانال‌های تلگرامی ادعا داشتند سؤالات را قبل از جلسه کنکور به قیمت ۵۵۰ میلیون تومان ارائه می‌کنند. دوم اینکه عده‌ای به محض رسیدن در جلسه آزمون، موفق به گرفتن عکس از سؤالات و انتشار آن در فضای مجازی شده‌اند. بنابراین باید مشخص شود داوطلبان گوشی تلفن همراه به داخل جلسه برده‌اند یا اینکه مراقبان حوزه‌های برگزاری کنکور اجازه استفاده از تلفن همراه را داشته‌اند؟
دستگیری فروشندگان جعلی سؤالات کنکور
سردار کیومرث عزیزی، فرمانده انتظامی شرق استان تهران به دستگیری فروشندگان سؤالات کنکور اشاره کرده و گفته‌است: «با توجه به برگزاری کنکور سال ۱۴۰۱ و رصد و پایش فضای مجازی توسط کارشناسان پلیس فتای استان و شهرستان پاکدشت، فردی که سؤالات کنکور سراسری را با مدارک جعلی در شبکه اجتماعی می‌فروخت، شناسایی شد. با بررسی‌های انجام‌شده توسط کارشناسان پلیس فتا مشخص شد این شخص، شماره کارتی را جهت فروش سؤالات به خریداران ارائه می‌کرد که طی استعلامات انجام‌شده صاحب کارت شناسایی و دستگیر شد.»
به‌گفته او، با بررسی صورتحساب متهم و فیلم دوربین معابر و واحد‌های صنفی که متهمان برای پولشویی به آن مراجعه کرده‌بودند، همدست دیگر متهم و سردسته باند تیم پولشویی کلاهبرداری که فردی ۱۷ ساله بود، شناسایی شد و در حالی که در یکی از ترمینال‌های خروجی استان تهران قصد فرار داشت، دستگیر شد و به دنبال آن سردسته و سایر اعضای باند که سه نفر بودند، هم شناسایی و دستگیر شدند.
دستور رئیسی به مخبر برای بررسی شبهات کنکوری
سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان در جلسه روز یک‌شنبه هیئت دولت با اشاره به برخی شبهات مطرح‌شده درباره کنکور ۱۴۰۱، گروهی به‌ریاست معاون اول رئیس‌جمهور را مأمور تحقیق و بررسی دقیق ابعاد این موضوع کرد و گفت: «کنکور نقطه اطمینان مردم به سازوکار‌های سنجش و پذیرش دانشجو در کشور است و نباید اجازه دهیم هیچ خدشه‌ای به این اعتماد وارد شود.»
نمایندگان پیگیر ماجرای کنکور
روز دوشنبه احمد نادری، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی خبر داد: «تخلفاتی که در کنکور سراسری رخ داد به ما هم گزارش داده شده و برخی از آن‌ها صحت دارد و برخی هم هنوز صحت‌یابی نشده‌است. اتفاقاً من با مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور در این رابطه صحبت کردم. در حال حاضر وارد تعطیلات یک هفته‌ای حوزه انتخابیه مجلس شدیم و ان‌شاءالله هفته آینده از مسئولان مربوط به کنکور دعوت می‌کنیم تشریف بیاورند و گزارشی داشته باشند تا ببینیم باید چه اقدامی انجام بدهیم.»
همچنین در پی این حواشی، شیوا قاسمی‌پور، دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: «سازمان سنجش موظف است که درباره اتفاقات اخیر کنکور گزارش بدهد. بر همین اساس پیگیر مسائل پیش آمده برای کنکور امسال هستم، تمام تخلفاتی را که این روز‌ها درباره کنکور گفته می‌شود، مدنظر داریم و دنبال مستندات آن هستیم.»
او ادامه داد: «نامه‌ای برای عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش نوشته تا وی به کمیسیون آموزش مجلس درباره حواشی کنکور گزارش کاملی بدهد.»
ایجاد بازار خرید و فروش سؤالات کنکور نتیجه ساختار غلط آموزشی
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش درباره حواشی ماجرای لو رفتن سؤالات کنکور به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «سال‌های قبل نیز موضوع لو رفتن سؤالات کنکور و خرید و فروش آن مطرح می‌شد، اما به نظر می‌رسد که امسال این مسئله، دست‌کم به شکل رسانه‌ای گسترده‌تر مطرح شده‌است.»
او ادامه می‌دهد: «متأسفانه نظام آموزشی کشور به سمتی رفته است که تعداد زیادی از دانش‌آموزان تمایلی به درس خواندن ندارند و فقط کسب مدرک برایشان مهم شده‌است. برای همین دانش‌آموزان حاضر نیستند وقتشان را برای یادگیری و انرژی‌شان را برای درس خواندن بگذرانند. به همین دلیل بازاری شکل گرفته و هر روز هم گسترش پیدا می‌کند تا این افراد را به اهدافشان برساند.»
نیک‌نژاد با انتقاد از رویه نمره‌محور نظام آموزشی کشور اظهار می‌دارد: «به دلیل نمره‌محور بودن نظام آموزشی، دانش‌آموزان به تشویق اطرافیان یا حتی خانواده‌هایشان به سمت تقلب می‌روند تا نمرات بهتری کسب کنند. در نظام آموزشی نمره‌مدار کشورمان مهم‌ترین هدف برای هر دانش‌آموز، کامیابی در کنکور شده‌است. بنابراین بسیاری از دانش آموزان به صورت «مشروع» و «نامشروع» برای موفقیت در کنکور تلاش می‌کنند. مشروع یعنی اینکه دانش‌آموز انرژی می‌گذارد و تلاش می‌کند، خانواده‌ها نیز به صورت مادی و غیرمادی فرزندشان را حمایت می‌کنند. نامشروع هم اینکه فرد با پرداخت پول به سؤالات یا نمرات مطلوبی دست می‌یابد و در این زمینه حق افراد دیگر را ضایع می‌کند.»
او تصریح می‌کند: «مقصر اصلی برای ایجاد بازار خرید و فروش سؤالات کنکور، ساختار آموزشی در کشور است. در این مسیر افرادی که از فرهنگ آموزشی غلط سود می‌برند از این ساختار پشتیبانی می‌کنند.»
این کارشناس آموزشی می‌گوید: «می‌بینیم وقتی مسئولان آموزش و پرورش می‌خواهند از کیفیت آموزش صحبت کنند، قبولی در دانشگاه را کیفیت آموزش می‌دانند. در صورتی که کیفیت آموزشی در جهان تعریف متفاوتی دارد و آن یعنی پرورش شهروندانی که پاسخگو، دلسوز و شجاع باشند، اما آموزش و پرورش در کشور ما گرفتار نمره و کنکور است.»
او ادامه می‌دهد: «برخی از مسئولان آموزشی و برخی از نهاد‌های بالادستی مثل شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌دانند کنکور «بد» است و می‌دانند چه وضعیت نابسامانی در آموزش کشور حاکم شده‌است و در لبه پرتگاه قرار دارد. گاهی هم تذکر می‌دهند و در جلسات به این مسئله می‌پردازند، اما در نهایت گروه‌هایی که در پشت پرده وجود دارند به این فرهنگ آموزشی غلط، دامن می‌زنند.»
کنکوری‌هایی که در حق‌شان ظلم شد
نیک‌نژاد با اشاره به حقوق ضایع شده سایر کنکوری‌ها که برای رسیدن به نمرات مطلوب شبانه‌روز تلاش کرده‌بودند، می‌گوید: «در حق کنکوری‌ها ظلم شده‌است. آن‌ها ماه‌ها و سال‌ها، زمان گذاشتند و درس خواندند تا نمرات سطح بالایی کسب کنند، خیلی از آن‌ها از اول دبستان تحت فشار خانواده و جامعه قرار گرفته‌بودند و از لحظه به لحظه زندگی‌شان گذشتند تا به جایی برسند که تلاش‌هایشان نتیجه بدهد و زندگی شخصی‌شان را به لحاظ اقتصادی و جایگاه اجتماعی تأمین کنند. در این میان دیدند که یک نفر ۵۰۰ میلیون تومان پول داده و جای او را گرفته‌است.»
او ادامه می‌دهد: «دانش‌آموزی که در پایه یازدهم و در متوسطه اول قرار دارد، وقتی می‌بیند با پول می‌شود، نمرات خوب کسب کرد، پول برایش در اولویت قرار می‌گیرد. او می‌گوید بروم پول به دست بیاورم تا جایگاه اجتماعی خوبی کسب کنم، همین باعث می‌شود تعدادی از دانش‌آموزان که تلاش شبانه‌روزی برای درس خواندن می‌کردند، یک‌دفعه دست از تلاش می‌کشند!»
نیک‌نژاد در پایان تأکید می‌کند: «مسئولان در سطح اجرایی، نظارتی و بالادستی سیاستگذاران باید پاسخگوی این فاجعه باشند که دانش‌آموزان را تحت‌تأثیر قرار داده‌است.»
بر اساس آخرین آمارها، آزمون سراسری امسال با یک میلیون و ۴۸۹ هزار و ۲۲۰ نفر، نسبت به سال قبل حدود ۶۳ هزار نفر بیشتر داوطلب داشت، اما با توجه به اینکه داوطلبان می‌توانستند علاوه بر گروه آزمایشی اصلی در گروه‌های هنر و زبان‌های خارجی هم شرکت کنند، در کل تعداد ۱۲۰ هزار شرکت‌کننده آزمون سال ۱۴۰۱ بیشتر از سال قبل و میزان قابل‌توجه این افزایش در گروه علوم انسانی (۴۲ هزار و ۱۸ نفر) بود.
