با وجود مخالفتهای قبلی وزیر صمت با عرضه خودرو در بورس، این موضوع در جلسه شورای عالی بورس با حضور فاطمیامین به تصویب رسید و مقرر شد شیوه نامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی وزارت صمت تدوین شود. بنا شده است تأمین مالی خودروسازان از مسیر اوراق گواهی سپرده کالایی و سلف موازی استاندارد عملیاتی شود. دارابی، کارشناس بورس معتقد است: «با این اقدام رانت از بین میرود و خریدار و فروشنده شفاف میشود و دولت نیز میتواند مالیات و عوارض خودرو را با قیمتهای واقعی از خریداران اخذ کند.»
ماجرای عرضه خودرو در بورس کالا از همان ابتدا که مطرح شد با چالشهای زیادی همراه بود، اما در هر صورت این اتفاق با عرضه شاهین و پس از آن کارا در بورس افتاد. با این حال ترمز عرضه خودرو در بورس در سومین فرآیند که طی آن قرار بود فیدلیتی و دیگنیتی عرضه شوند، کشیده شد. این موضوع به چالشی میان بورس کالا و وزارت صمت تبدیل شد و در حالی که وزارتخانه عرضه خودرو را در بورس غیرممکن میدانست، بورسیها بر این باور بودند که این فرآیند به شفاف شدن قیمت خودرو کمک خواهد کرد. سرانجام با گذشت یکماه با پیگیریهای وزیر اقتصاد و هماهنگی با وزیر صمت، سیدرضا فاطمی امین برسر میز مذاکره با بورس کالا آمد و با عرضه خودرو در بورس موافقت کرد.
محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در صفحه شخصی خود در فضای مجازی با اشاره به تصویب عرضه خودرو در بورس کالا، طی جلسه شورای عالی بورس سهشنبه عصر میگوید: «بعد از توضیحات کارشناسان، در نهایت تصمیم بر این شد که وزارت صنعت موافقت خود را اعلام و محدودیت عرضه خودرو را بردارد. سازمان بورس هم شیوهنامه عرضه خودرو را در بورس کالا با هماهنگی وزارت صنعت تهیه کند که چه تعداد خودرو و در چه زمانی و کدام خودروها با اولویت در بورس عرضه و کشف قیمت شوند.»
به گفته عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، با عرضه خودرو در بورس کالا کمکم شیوه قرعهکشی خودرو از بین میرود و نقش دلالان در بازار خودرو کمرنگ میشود، دلالی به سمت حذف شدن میرود و عرضه خودرو شفاف میشود. همچنین قیمت آن از طریق عرضه و تقاضا در بازار مشخص میشود.
دلالها از بازار خودرو حذف میشوند
همایون دارابی، کارشناس بازار بورس در گفتگو با «جوان» از شفافسازی بازار و کمک به رفع مشکلات مالی خودروسازان خبر داده و میگوید: «با شفاف شدن خریدار و فروشنده دولت نیز میتواند مالیات خودرو را با قیمت واقعی از خریداران اخذ کند و رانتی را که برای برخی دارندگان خودرو وجود داشت، از بین ببرد.»
وی میافزاید: «در این میان قیمتها کاهش مییابد، دلالها حذف میشوند و اگر قیمت خودرو هم گران شود ناشی از افزایش قیمت هزینههای تولید خواهد بود نه دلال بازی و رانت.»
دارابی در مورد اینکه در تجربه قبلی عرضه خودروی کارای تک کابین و دو کابین بر اثر سازوکار بورس، قیمت ۱۵ درصد کاهش یافت، میگوید: «مهمترین مزایای آن قیمتگذاری شفاف روی تابلو است که میتواند فرهنگ دلالی و سفتهبازی را از بین ببرد و به جای آن نقدینگی برای خودروساز فراهم کند و تعدیل قیمت نسبت به بازار صورت میگیرد.»
وی در پاسخ به اینکه دلایل وزارت صمت برای ممنوعیت عرضه خودرو در بورس تشکیل سه بازار (کارخانه، آزاد و بورس) است، میگوید: «عرضه خودرو در بورس باعث جلوگیری از قیمت دستوری برای خودرو میشود. با این اقدام قیمت کارخانه و بازار حذف میشود، زیرا هرکسی میتواند در بورس کالا خودرو خریداری کند و نیازی ندارد که به دلال و بازار آزاد مراجعه کند. همچنین با نقدینگیای که در بورس حاصل میشود، میتوانند خطوط تولید را توسعه دهند و روزآمد کنند. در عین حال مردم هم پشت صف برای خرید خودرو معطل نمیشوند.» دارابی به تجربه عرضه سیمان در بورس از سال گذشته اشاره کرده و میگوید: «در ابتدای کار قیمتها گران شد، اما بعد از چند ماه پول به دست تولیدکنندگان رسید و امسال طرحهای توسعه بسیاری در این صنعت آغاز شده است که همین اتفاق برای خودرو هم خواهد افتاد.»
این کارشناس بورس در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه به دلیل کمبود عرضه ممکن است قیمتها در بورس نیز بالا رود، میافزاید: «در کوتاهمدت ممکن است این اتفاق بیفتد، اما در میان مدت آن هیجانهای غیرواقعی لاتاری در خودرو از بین میرود و نقدینگی و سرمایه به سمت تولید حرکت میکند. برای ساماندهی بازار خودرو، باید صبور باشیم تا مشکلات پنج دهه گذشته مرتفع شود. در هر حال، مدیریت قیمت تمام شده خودرو و کاهش هزینههای سربار خودروسازان در کنار عرضه خودرو در بورس، ضمن بهبود شرایط مالی خودروسازان میتواند نگرانی وزارت صمت نسبت به احتمال افزایش قیمت خودروها را
برطرف کند.»
اولویت عرضه در بورس با چه خودروهایی است؟
به گزارش نبض صنعت، به گفته عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس با یک کلاس خودرویی فرآیند عرضه آغاز میشود و همه خودروسازان که آن کلاس را تولید میکنند، اقدام به عرضه خودرو در بورس کالا خواهند کرد و تمامی تولیدات خودروسازان در آن کلاس در بورس عرضه میشود و در مقابل تقاضا قرار خواهد گرفت. به صورت کلی وزارت صمت صلاحیتهایی در مورد بحث عرضه و الزام به عرضه خودروسازان و همینطور محدودیتهایی که در سمت تقاضا اعمال خواهد شد، دارد. این محدودیتها شامل گواهینامه یا پلاک فعال است که این موارد در زمان ثبت سفارش مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
محسن علیزاده تأکید میکند: «تأمین مالی خودروسازان و اوراق گواهی سپرده و سلف موازی استاندارد از مواردی است که برای شرکتهای خودروسازی در نظر گرفته شده و در هفتههای آتی در این زمینه اطلاعرسانی خواهد شد.»
وی در مورد اینکه ابتدا کار با عرضه خودروی داخلی یا خارجی آغاز میشود، میگوید: «اولویت با خودروهای داخلی یا خودروهایی که در داخل کشور مونتاژ میشود، خواهد بود. خودروهای خارجی در مراحل بعدی با هماهنگی وزارت صنعت در بورس عرضه خواهد شد و این هماهنگی برای تعیین ساز و کار عرضه خودرو خواهد بود.»
علیزاده میگوید: «در مورد عرضههای اولیه کالاها در بورس عموماً سازوکار بورس به گونهای است که سقف مشخص و در کمیتههای فنی با همکاری وزارت صنعت و بورس کالا تصمیم گرفته میشود که چگونه عرضه شود، اما در جلسه اخیر در مورد اینکه چه درصدی از تولید خودروسازان داخلی عرضه شود، بحث نشد و باید آییننامهای که قبلاً ساز و کارش مشخص شده، به توافق وزارت صنعت و سازمان بورس برسد.»