در آستانه یازدهم محرم قرار داریم، یادم می‌آید چه کسانی در گذشته تا به حال در این شهر و روستاهایش برای امام‌حسین(ع) و یارانشان پرچم برافراشتند، عزاداری کردند و مراسم های سوگواری برگزار کردند. شهر دامغان در استان سمنان است و یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران محسوب می‌شود که دوران باستان نیز پایتخت اشکانیان بوده است، به همین دلیل نام قدیم آن صد دروازه یا ده مغان است.
مردم دامغان همچون خیلی از شهرهای ایران به مذهبی بودنشان معروف اند و محرم دامغان هم به روز یازدهم مشهور شده است، چون از شهرها و روستاهای اطراف برای برافراشتن پرچم، نخل گردانی و عزاداری های مختلف به آنجا می‌آیند تا در سوگ شهادت امام حسین(ع) و اسارت خاندانشان بر سر و سینه بزنند.
شاید خیلی ها سوالشان این باشد که چرا نخل در این روز مورد توجه قرار می‌گیرد و مردم بر دوش خود آن را حمل می‌کنند. شاید به خاطر مظلومیت سیدالشهدا(ع) و اینکه نخل نشانه تابوت امام حسین(ع) خیمه یا گهواره حضرت علی اصغر(ع) و ... است که با طنین «لبیک یا حسین» همراه مردم می‌شود.هر ساله آیین نخل گردانی یازده محرم دامغان از مسیر حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) یا حسینیه اعظم محله امام (ره) در میدان امام آغاز و مردم در مسیرهای مختلف بدان می‌پیوند و در نهایت تا اذان ظهر که به نماز ظهر و عصر بایستند به آستان «بکیر بن اعین (ع) » یا فردوس رضا می رسند.
تکیه ابوالفضل دامغان همان که اگر برای این شهر و اطرافش باشی ، خوب این تکیه را می‌شناسی، آنقدر که قدمت دارد و مردم بدان دخیل می‌بندند تا حاجت بگیرند. کافی است برای آن اطراف باشی و اسم این تکیه را شنیده باشی، خیلی چیزها دستگیرت می شود که مردم زیادی آنجا حاجت گرفته اند.
*جزئیاتی از مراسم یازدهم محرم دامغان
علیرضا طاهری، یکی از معلم‌های شهر دامغان است. او درباره سنت یازدهم محرم دامغان برایمان اینطور تعریف می‌کند: «مراسم یازدهم محرم دامغان که به ثبت معنوی ملی هم رسیده، شامل بخش های مختلفی است؛ از عزاداری شامل سینه زنی و زنجیر زنی گرفته تا نخل گردانی و اطعام مردم ادامه دارد. در این روز نشانه های عزاداری چون پرچم، بیرق، علم و کتل، نخل و پنجه را مردم با خود حمل می‌کنند و دسته جات عزاداری از شهرها و روستاهای اطراف ابتدای صبح به صورت زنجیروار به خیابان های مختلف دامغان می آیند و به هم می پیوندند.
شاید بیش از 300 هیئت مذهبی در این مراسم به هم می‌پیوندند و در مسیر مشخص شده شروع به عزاداری می‌کنند، البته این همراهی در خیلی از شهرهای کویری و مذهبی در ماه محرم و عزاداری حسینی دیده می‌شود اما نظم خاص این سینه زنی و زنجیرزنی ها و همینطور مراسم ویژه نخل گردانی آن را متمایز از سایر مراسم ها کرده است».
در روز یازدهم محرم پس از عزاداری و نخل گردانی، مردم در مکان‌های مشخص شده شهر ، نماز جماعت ظهر را در معابر و خیابان ها برپا می‌کنند و این خود جلوه زیبایی به این عزاداری می دهد. پس از آن هم مردم شهر همه عزاداران را بر سر سفره های اطعام نذری خود می‌نشانند. ادارات شهر دامغان در روز یازدهم محرم تعطیل هستند در حالیکه در شهرهای دیگر اینطور نیست. بنابراین طبق گفته کارشناسان این عرصه ، همین اهمیت عزاداری یازدهم محرم در این شهر است که به یکی از کم نظیرترین عزاداری ها آن را تبدیل کرده است.
*مراسم طوق بندان
علیرضا طاهری که در همین شهر متولد شده و حال هم دانش آموزان را با فرهنگ آن آشنا می‌کند، درباره دیگر مراسم های خاص شهر دامغان در ایام محرم نیز می‌گوید: « یکی دیگر از این مراسم ها که خیلی قدیمی است «طوق بندان» نام دارد. در این مراسم بدنه طوق با پارچه هایی به رنگ های مشکی و سبز پوشانده می شود و بدنه طوق در مجمع های مسی قرار داده می شود و پس از آن مجمع با پارچه های مشکی و با حضور جمعیت عزادار به بدنه طوق وصل می‌شود و پس از آن این مجمع ها تا پایان ماه صفر در دسته جات عزاداری در تکایا و حسینیه ها قرار می گیرد و توسط عزاداران حمل می شود.
مراسم طوق بندان در روزهایی خاص مثل ششم محرم در حسینیه ابوالفضل معروف دامغان انجام می شود و سپس سایر تکایا مثل امامزاده علی ولی، دباغان، زینبیه، معصوم زاده و محله امام نیز به این مراسم با حضور خیل جمعیت علاقه مند عزادار می پردازند.»
سایر مراسم های آیینی دامغانی ها در ایام محرم شامل علم گردشی، دسته گردانی، تعزیه خوانی، سینه زنی و زنجیرزنی، روضه خوانی و سنگ زنی و برپایی مراسم شام غریبان پس از روز عاشورا است که در شهرها و روستاهای اطراف برگزار می شود.
سایر شهرهای ایران زمین همچون شهر دامغان نیز مراسم های خاص خود را دارند. شما هم درباره شهر خودتان برایمان بنویسید.
