زنده یاد هاشم امانی همدانی، در عداد مبارزان دیرین مذهبی معاصر قلمداد میشد. حضور وی در عرصه مبارزات نهضت ملی و نهضت اسلامی و نیز تحمل سالها زندان در پیاعدام حسنعلی منصور به وی مکانتی خاص بخشیده بود. اثری که درباره آن سخن میرود، شامل بخشی از خاطرات آن مبارز فقید است که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی نشر یافته است. عبدالله علیآبادی تدوینگر این اثر در دیباچه خویش بر آن آورده است:
«انقلاب اسلامی ایران از معدود انقلابهایی است که در دوران معاصر نام خود را در جهان به ثبت رساند. این انقلاب که در نوع خود منحصربهفرد است، تئوریهای همه نظریهپردازان را در خصوص دلایل ایجاد یک انقلاب به چالش کشاند و توجه همگان را به درک بیشتر ماهیت آن معطوف کرد. برای رسیدن به دلایل ایجاد هر انقلابی، بررسی و فهم همهجانبه رویدادها و پدیدههای آن لازم و یکی از راههای آن ثبت خاطرات و بررسی افکار و اعمال افرادی است که در متن حادثه بودند. پدر امانیها، حاج احمد امانی همدانی - که فردی روحانی و در حد اجتهاد بود- در دوره رضاشاه و به علت مقاومتهایش در برابر اقدامات ضد مذهبی وی، مجبور به خلع لباس شد. ایشان که در بازار به امانتفروشی اشتغال داشت، بهرغم تمام فسادهای محیط، تمام سعی و کوشش خود را صرف اعتلای فرهنگ اسلام در خانه و خانواده و پایبندی فرزندان به مسائل مذهبی کرد. نتیجه این تربیت صحیح، همراهی پسران وی با گروههای مبارز دینی پس از سقوط رضاشاه، مانند جمعیت فداییان اسلام، مجمع مسلمانان مجاهد و گروه شیعیان بود. با آغاز نهضت امام خمینی، ایشان به فعالیت در هیئتهای مؤتلفه اسلامی مشغول شدند. حضور همزمان سه نفر از پسران حاج احمد امانی در کادر مرکزی هیئت مؤتلفه، اهمیت بررسی و ثبت خاطرات تک تک اعضای این خانواده را در مبارزه علیه رژیم، بیشتر مینمایاند. حاج هاشم امانی یکی از اشخاصی بود که به عنوان یک بازاری مذهبی در مبارزات سیاسی و مسلحانه علیه رژیم پهلوی فعالیت داشت. خاطرات حاج هاشم امانی تاکنون چاپ نشده و تنها در کتاب امام خمینی (ره) و هیئتهای دینی مبارز، یک فصل از کتاب و بهطور مختصر به زندگینامه و مبارزات ایشان اختصاص داده شده است. همچنین در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چند صفحه از خاطرات ایشان به صورت مختصر، با دستخط خودش موجود است.
این خاطرات بر مبنای چندین مرحله مصاحبه مستقیم با راوی، طی سالهای ۱۳۸۰ ـ ۱۳۸۵ به صورت پرسش و پاسخ ضبط و صوت مصاحبه عیناً پیاده و تنظیم شد. سپس متن خاطرات با رعایت اصل امانتداری در یازده فصل تنظیم و تدوین شد. در فصل اول، به خانواده و تحصیلات حاج هاشم امانی و خانوادهاش پرداخته شده است. در فصل دوم سعی شد به فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی دوران بعد از رضاشاه و نحوه وارد شدن ایشان به فعالیتهای سیاسی و عضویت همزمان در جمعیت فداییان اسلام و مجمع مسلمانان مجاهد و اقدامات این دو گروه علیه رژیم شاه پرداخته شود. در فصل سوم جریان ملی شدن صنعت نفت، تعاملات با فداییان اسلام، مبارزات آیتالله کاشانی و جبهه ملی بررسی شده است. فصل چهارم به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دلایل انفعال مردم نسبت به این موضوع، اقدامات فداییان اسلام، دستگیری و شهادت رهبران آنها پرداخته است. در فصل پنجم راوی به اخلاق و خصوصیات شهید نواب صفوی، اقدامات اجتماعی فداییان اسلام و دلایل اعدامهای انقلابی آنها میپردازد. نهضت امام خمینی و چگونگی تشکیل هیئتهای مؤتلفه اسلامی در فصل ششم بررسی شده است و در فصل هفتم راوی به قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، دستگیری و تبعید حضرت امام در سال ۱۳۴۳ میپردازد....»