حمل و نقل در جهان امروز بخش جدانشدنی از اقتصاد است و بدون توسعه حمل و نقل کشور توان رقابتی در بخش تولیدی و صنعتی را از دست میدهد. یکی از ارزانترین و مطمئنترین راههای حمل و نقل کالا و ترانزیت استفاده از ناوگان ریلی است که در مقایسه با جاده هزینههای بسیاری پایینتری دارد.
قرارگرفتن ایران در مسیر ترانزیت بینالملل باعث شده است که بسیاری از کشورها برای حمل کالا کشور ایران را انتخاب کنند، اما متاسفانه هنوز کشور از یکسو به سبب تحریمها و از سوی دیگر بخاطر کمکاری دولتهای قبل در بخش حمل و نقل ریلی نتوانسته رشد و پیشرفت لازم را داشته باشد.
در ۱۱ ماه ابتدایی دولت سیزدهم ترانزیت کالا ازمسیر ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۸ درصد افزایش داشته است که به خاطر نگاه ویژه دولت جدید به بخش حمل و نقل ریلی است.
اواخر سال گذشته کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و پاکستان، برای حمل کالاهای خود مسیر ایران را انتخاب کردند و باعث رشد دوبرابری ترانزیت ریلی کشور شدند.
ورود رئیس جمهور قزاقستان نیز باعث رونق گرفتن دوباره کرویدر شمال به جنوب و شرق و غرب شد و صحبتهای دولتمردان سیزدهم نیز بیانگر توجه دولت به توسعه بخش ترانزیت است.
تکمیل شدن کریدور شمال به جنوب میتواند سرعت حمل و نقل را تا ۲۰ روز و هزینههای حمل و نقل را تا ۳۰ درصد کاهش هد.
استفاده از ظرفیت بیش از ۵ میلیارد دلاری ترانزیت ریلی برای کشور، نیازمند فراهم کردن زیرساختها و رفع موانع است و به همین منظور، ضروری است دستگاههای دولتی و نهادهای فعال در این زمینه اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند.
به عنوان مثال مطابق با آمار و مستندات موجود، در ۵ سال گذشته بیش از ۹۲ درصد از کل ۷/۴ میلیون تن بار تزانزیتی جابجا شده از کشور، گوگرد ترانزیتی از خاک کشور ترکمنستان بوده است. گوگردی که اگر بازار مناسب و قیمت مناسبی برای فروش داشته باشد، حمل آن از سرخس به مقصد بندرعباس بر روی دوش راه آهن ایران قرار میگیرد. در سالهای ۹۸ و ۹۹، به واسطه آنکه انتقال این بار برای فروش به دلیل قیمت پایین فروش صرفه اقتصادی نداشت، ترانزیت ریلی این محموله نیز اتفاق نیافتاد و عملکرد ترانزیتی شبکه ریلی کشور با افت فاحش مواجه شد.
اما باید توجه داشت که افزایش حجم بار ترانزیت ریلی زمانی میتواند نوید بخش رخداد اتفاقات مثبتی در راه آهن باشد، که حمل بار داخلی کشور، قربانی حمل بارهای ترانزیتی کشورهای همسایه نشده باشد.
اما متاسفانه بهرهوری در بخش حمل و نقل ریلی پایین است و دولت باید بهرهوری آن را در سطح کشورهای توسعه یافته بالا ببرد. سرعت حمل و نقل ریلی متناسب با استاندارد جهانی نیست، در حالی که سرعت حمل و نقل ریلی در ایران زیر ۱۰۰ کیلومتر است در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته نزدیک به ۳۰۰ کیلومتر است و همین امر میتواند باعث بیرغبتی تجار به حمل و نقل ریلی شود. از سوی دیگر توسعه بخش ریلی نگاه دولتمردان را میطلبد که همانگونه که به نوسازی کامیونهای و ورود کامیونهای جدید به کشور درصدد حذف تعرفه و ایجاد تسهیلات هستند برای توسعه خطوط باقی مانده شبکه ریلی کشور نیز تسهیلات ویژهای ارائه کنند.