جهش نرخ جهانی محصولات کشاورزی و متعاقب آن مواد غذایی که در اثر جنگ بین روسیه و اوکراین رخ داد، تلنگری به امنیت غذایی دنیا و کشور‌ها زده شد، زیرا اگر چه این بار منشأ رشد نرخ جهانی، محصولات کشاورزی و مواد غذایی مشکلات پیش آمده در اوکراین بود، اما این امکان وجود دارد که در آینده به دلیل خشکسالی و تغییر اقلیم و گرمایش زمین و کم‌آبی مؤلفه‌های بازار جهانی مواد غذایی به طور شوک‌آوری با تغییرات جدی مواجه شود، به همین دلیل کشور‌هایی که در عرصه آینده‌پژوهی فعال هستند، عمیقاً به مقوله ضریب امنیت غذایی فکر می‌کنند.
برخی تحلیلگران یکی از ریشه‌های درگیری‌های به اصطلاح سیاسی یا حتی ظهور ویروس‌ها و باکتری‌ها و پاندومی‌های کشنده را در دنیا بی‌ارتباط با مقوله منابعی، چون زمین و آب و غذا و انرژی نمی‌دانند، زیرا بر این باورند که مراجع و مراکز آینده‌پژوهی تصاویری را ترسیم کرده است که برخی کشور‌ها بر پایه این تصاویر به بهانه‌های گوناگون در پی منابع‌گشایی در دنیا هستند، البته مقوله فوق یک دیدگاه است ولی رشد نرخ جهانی مواد غذایی در اثر جنگ روسیه و اوکراین شرایطی پدید آورد که کشور‌ها به مقوله امنیت غذایی با وضعیت کنونی و آتی دنیا به فکر فرو روند و از همین حالا و پیش از آنکه موضوع خشکسالی و کم‌آبی بیش از پیش فراگیر شود، علاج واقعه و برای روز مبادا چاره‌اندیشی کنند، بی‌شک ایران نیز در این مسیر گام برداشته است چراکه به گفته یک مقام مسئول ضریب امنیت مواد غذایی افزایش یافته است.
قربانی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی دوشنبه‌شب در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چقدر از هدف‌گذاری‌ای که در برنامه پنج ساله ششم که یکی‌دو سالی هم تمدید شد، محقق شد؟ گفت: بر اساس قانون برنامه ششم هدف‌گیری‌ای که قرار بود اتفاق بیفتد ۹۵درصد دستیابی به امنیت غذایی بوده و حداقل در این فرجه زمانی این در واقع تحقق پیدا نکرده، هر چند حرکت‌هایی اتفاق افتاده، یعنی از سال ۱۳۹۲ ضریب خودکفایی یا ضریب امنیت غذایی حدود ۵۳درصد بود، ارتقا پیدا کرده و به ۸۰درصد رسیده، اما برخی سیاست‌هایی که متأسفانه در سال‌های گذشته اتخاذ شد و امسال هم تحت عنوان طرح مردمی‌سازی ما شاهد رفع سیاست بد اقتصادی بودیم، باعث شد نتوانیم به آن هدف دست پیدا کنیم، البته اتفاقات دیگری هم تأثیرگذار بود مانند ریسک‌های مختلفی که در بخش کشاورزی اتفاق افتاد، تغییرات اقلیم، سیل و خشکسالی این‌ها هم مؤثر بوده است که نتوانسته‌ایم در وزارت جهاد کشاورزی به آن هدف دست پیدا کنیم.
قربانی افزود: به هر حال جدای از مسائل طبیعی یکسری اتفاقات دیگر هم به عنوان مکمل در برنامه ششم مدنظر قرار گرفته شده بود که متأسفانه آن اتفاق هم نیفتاده، چون هر گونه اتفاقی که بخواهد در حوزه امنیت غذایی رخ دهد و ما جهش داشته باشیم، نیازمند سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی است.
قربانی گفت: در برنامه ششم تکلیف شده بود که به نوعی هر سال ۲ درصد سهم بخش کشاورزی از کل سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کند که عملاً این اتفاق نیفتاد و بهره‌وری هم افزایش پیدا نکرده و عملاً مجموعه‌ای از عوامل به همراه تغییرات اقلیمی و سیاست‌های بد اقتصادی و عدم‌سیاست‌های حمایتی جذاب برای بخش کشاورزی باعث شده است به این هدف دست پیدا نکنیم.
۹دستور وزیر جهاد کشاورزی به استان‌ها برای اجرا در سال زراعی جدید
از سوی دیگر در همین راستا سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در نامه‌ای به رؤسای سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها ۹محور را در ارتباط با ایجاد زیرساخت‌ها برای اجرا در سال زراعی جاری اعلام کرد.
در بخش‌هایی از متن پیام ساداتی‌نژاد به رؤسای سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها آمده است:
به دلیل رعایت اصول فنی، تهیه و تدارک به موقع نهاده‌های تولید و پیگیری مجدانه برنامه‌های تعیین‌شده در سال زراعی ۱۴۰۱- ۱۴۰۰ به رغم کاهش ۲۴درصدی بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت، میزان خرید تضمینی و توافقی گندم با رشد ۵۴درصدی نسبت به سال قبل به فراتر از ۲/۷ میلیون تن رسید و امیدواری جهت نیل به خودکفایی پایدار در تولید گندم و محصولات اساسی را دوچندان کرده است.
وزیر کشاورزی با اشاره به اهمیت حمایت از تداوم تولید تا سطح پایداری، توجه تمامی دست‌اندرکاران امر تولید در بخش کشاورزی را به ۹ محور زیر جلب کرده است.
۱. یکی از کلیدی‌ترین راه‌های افزایش کمی و کیفی تولید، مصرف متعادل و بهینه کود‌های شیمیایی همزمان با کاشت و تقسیط آن جهت استفاده به صورت سرک برای محصولات زراعی است، لذا انتظار دارد با تشکیل منظم جلسات کمیته تغذیه گیاهی و همکاری و معاضدت تمامی واحد‌های مسئول با یکدیگر، موضوع به نحوی برنامه‌ریزی شود تا تأمین نیاز کود‌های شیمیایی در سطوح استان، شهرستان و دهستان به طور مداوم و مستمر قبل از شروع فصل کشت رصد و در دستور کار جدی قرار گیرد.
۲. از جمله مهم‌ترین نهاده‌های تولید در بخش کشاورزی، بذور اصلاح شده است، لذا برنامه‌ریزی تولید بذر سال آتی مطابق با برنامه ابلاغی معاونت امور زراعت و نظارت بر عملیات بوجاری و ضدعفونی بذور و تیمار با کود‌های بذرمال در تمامی طبقات بذری اعم از پرورشی، مادری و گواهی شده و خودمصرفی به طور جدی پیگیری و مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی اجرا شود.
۳. نظر به اهمیت رعایت اصول بهینه تهیه بستر بذر، کاشت، رعایت تاریخ کاشت، تراکم بوته و عمق کاشت مناسب، تأکید می‌شود ضمن تشکیل منظم جلسات ستاد کاشت محصولات پاییزه، بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی، برنامه‌ریزی و تدارکات لازم برای اجرا و نظارت میدانی بر عرصه‌ها انجام گیرد.
۴. در راستای حمایت از پایداری تولید و افزایش حاصلخیزی خاک، رعایت اصول تناوب زراعی ضرورت دارد، لذا اقدامات لازم جهت تحقق سطوح کشت دانه‌های روغنی، نباتات علوفه‌ای، حبوبات، سبزی و صیفی، چغندر قند، پنبه در تناوب با زراعت گندم و جو در اراضی آبی و دیم مطابق با حجم عملیات ابلاغی معاونت زراعت انجام گیرد.
۵. نظر به اهمیت ارتقای بهره‌وری آب اقدامات لازم جهت توسعه کشت مستقیم در بقایای گیاهی، کشت روی پشته، کشت در کف جوی در اراضی شور و لب شور، کشت نشائی، کاربرد مالچ و آبیاری میکرو مطابق با دستورالعمل‌های ابلاغی انجام پذیرد.
۶. با عنایت به تأکیدات انجام‌شده در زمینه اجرای برنامه‌های وزارت و به منظور هدفمند کردن تولید، موضوع کشت قراردادی گندم و محصولات اساسی به طور ویژه پیگیری و به اجرا درآید.
۷. با توجه به نتایج بسیار مطلوب حاصل از اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها، تداوم عملیات اجرایی طرح مذکور در سال سوم در ۲۱ استان کشور برنامه‌ریزی شده و پیگیری می‌شود، لذا انتظار بر این است حجم برنامه ابلاغی و پروژه‌های مرتبط به طور خاص و ویژه زیر نظر جنابعالی و کمیته اجرایی استان پیگیری و گزارش‌های هفتگی پیشرفت فیزیکی به معاونت امور زراعت منعکس شود.
۸. عنایت ویژه به توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و جذب ماشین‌آلات و ادوات دنباله‌بند متناسب با نیاز منطقه و اقلیم بسیار مهم است، بنابراین پروژه‌های ابلاغی با تأکید بر توزیع و پراکنش مطلوب ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی در مناطق مختلف (با اولویت کارنده‌های کشت مستقیم، خطی‌کار‌ها و ردیف‌کار‌های کشت روی پشته و کشت در کف جوی، خاکورز حفاظتی، سمپاش‌های تخصصی برای مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز و کمباین‌های برداشت و ادوات دنباله‌بند معمول) و همچنین سهولت دسترسی همه کشاورزان عزیزدر دستور کار قرار گیرد.
۹. معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، سازمان حفظ نباتات، سازمان مرکزی تعاون روستایی، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، شرکت بازرگانی دولتی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت آب و خاک و معاونت امور زراعت موظف به هماهنگی کامل در اجرای برنامه‌ها، ایفای تعهدات و تأمین تدارکات در جهت نیل به اهداف وزارت هستند، به گونه‌ای که کشاورزان هیچ‌گونه دغدغه‌ای بابت تأمین اعتبارات، تسهیلات و نهاده‌های تولید نداشته باشند. امیدوارم تمامی کشاورزان عزیز و همکاران ارجمند با آغاز سال زراعی جدید با انگیزه و اراده‌ای مضاعف، ضمن تقویت روحیه همکاری و تعاون، در راستای تحقق اهداف تعیین‌شده نهایت کوشش و جدیت را به کار بسته و موجبات رضایت خداوند متعال و مردم شریف ایران را فراهم کنند.
