همزمان با توقف پروازهای برخی خطوط هوایی بینالمللی به تهران، بسیاری براین باور بودند که این اتفاق میتواند به کمک صنعت هوایی کشور بیاید و پس از حذف رقبا از میدان، ایرلاینهای داخلی با جذب مسافران ایرلاینهای خارجی که قصد سفر به ایران را دارند، عملاً جان تازهای بگیرند، اما واقعیت نشان میدهد که ایرلاینهای وطنی تنها استاد فرصتسوزی هستند.
درست چند ماه پیش و همزمان با خروج امریکا از برجام، توقف فعالیت برخی شرکتهای بینالمللی در ایران آغاز شد. شرکتهایی که تعدادی از آنها ایرلاینهای خارجی بودند.
همزمان با خروج ایرلاینهای خارجی، بسیاری بر این باور بودند توقف پروازهای ایرلاینهای خارجی به تهران را نباید تنها از بعد منفی آن نظاره کرد؛ چراکه خروج این شرکتها از حوزه رقابت با ایران میتواند فرصت مناسبی را برای ایرلاینهای ایرانی فراهم کند تا مسافران این کمپانیها را به سمت خود بکشانند. استدلال این عده نیز چنین بود که ایرلاینهای ایرانی هماکنون پروازهای منظمی به نقاط مهم دنیا دارند و قطعاً خلأ توقف این پروازها با فعالیت ایرلاینهای ایرانی احساس نخواهد شد.
اما آن زمان کسی روی دیگر سکه را نگاه نمیکرد که توقف این پروازها عاملی برای ایجاد انحصار در میان ایرلاینهای داخلی خواهد شد و آنان در نبود رقیب هر رفتاری که بخواهند با مسافران خود انجام دهند.
قیمتهای فضایی ایرلاین داخلی
برای درک بهتر موضوع سری به وبسایت یکی از مهمترین ایرلاینهای داخلی زدهایم تا آخرین قیمت پروازهای بینالمللی این ایرلاین را بررسی کنیم. ایرلاینی که مسیرهای اختصاصی زیادی از ایران به سایر کشورها دارد و عملاً شهروندان جز این ایرلاین وطنی گزینهای دیگر برای سفر مستقیم خود به مقصد ندارند. نکته جالب اینجاست که نتایج جستوجو در وبسایت این ایرلاین، اعداد و ارقام عجیبی را در اختیار ما گذاشت.
به عنوان نمونه این شرکت که تنها ایرلاینی است که پرواز مستقیم تهران به کوالالامپور مالزی را انجام میدهد، قیمت بلیت این مسیر را ۳ میلیون و ۹۱۰ هزار تومان در وبسایت خود درج کرده است، اما زمانی که قصد پرداخت پول و نهایی کردن خرید را دارید، بیش از ۸ میلیون تومان تحت عنوان مالیات و دیگر هزینهها به قیمت نهایی اضافه میکند و جمع کل را رقم عجیب ۱۲ میلیون تومان نمایش میدهد، اما نکته جالب اینجاست که شرکتهای خارجی نظیر شرکت ترکیشایر بلیتهای ارزانتری را به شهروندان ایرانی میفروشند. این در حالیست که ترکیشایر برای رساندن مسافر از تهران به کوالالامپور ابتدا مسافر را از تهران به استانبول میبرد و سپس از استانبول به مقصد کوالالامپور میرساند.
در همین ارتباط یکی از شهروندان ایرانی که هماکنون در مالزی اقامت دارد، در این خصوص به خبرنگار «جوان» گفت: این جهش قیمتی عجیب برای پروازهای این شرکت ایرانی به مقصد کوالالامپور مشکلات فراوانی را برای مسافران این مسیر ایجاد کرده و آنان دیگر نمیتوانند از بلیتهای این شرکت استفاده کنند.
وی ادامه داد: پیشتر زمانی که شرکت ایرآسیا و هواپیمایی ایرانایر در این مسیر پرواز داشتند، به علت رقابت، بلیتها قیمت بسیار مناسبی داشتند، اما با انحصاری شدن مسیر، این شرکت هر مبلغی که علاقه دارد به قیمت بلیت اضافه میکند.
این شهروند ایرانی سپس ادامه داد: متأسفانه این ایرلاین بهرغم آنکه مشمول دریافت ارز دولتی است، اما بلیتش از ایرلاینها خارجی که ارز آزاد دریافت میکنند گرانتر است. البته ما به دفتر این هواپیمایی در کوالالامپور اعتراض کردیم، اما آنان میگویند که کاری از دست ما بر نمیآید و فقط اگر به صورت نقدی از دفتر ما با رینگت مالزی خرید کنید، مشمول دریافت کمی تخفیف خواهد شد.
اتفاقی مشابه در مسیرهای دیگر
بررسیهای خبرنگار ما حاکی است این اتفاق تنها در خط پروازی این شرکت از تهران به کوالالامپور نیفتاده، بلکه این شرایط برای تمامی پروازهای بینالمللی صادق است.
به عنوان نمونه پرواز تهران به پاریس این شرکت در وبسایتش، قیمتی در حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است، اما در زمان نهایی کردن خرید خود، در حدود ۱۰ میلیون تومان بهعنوان مالیات و هزینههای دیگر به قیمت نهایی اضافه میکند و قیمت بلیت را به بیش از ۱۱ میلیون و ۷۰۰ تومان میرساند.
جالب اینجاست که در همین مسیر، شرکت هواپیمایی ایتالیا، پرواز رفت را ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان به فروش میرساند.
پرواز تهران به بارسلون این شرکت نیز قیمتی در حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است که به این مبلغ حدود ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اضافه میشود و قیمت نهایی تا ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بالا میرود. جالب اینجاست که یک ایرلاین ترکیهای که اتفاقاً بلیتهای خود را با ارز آزاد به ایرانیها میفروشد، قیمت بلیتش در این مسیر فقط ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است که این اختلاف ۸ میلیونی میان ایرلاین ایرانی و ترک باعث تعجب همگان شده است.
اما گرانترین بلیت خارجی این ایرلاین مربوط به مسیر تهران به گوانگژو است که قیمت نهایی آن بیش از ۲۰ میلیون تومان است. از این مبلغ حدود ۴ میلیون تومان آن مربوط به قیمت بلیت است و بیش از ۱۶ میلیون تومان آن مربوط به مالیاتی است که ایرلاین در این مسیر از مسافر دریافت میکند.
نکته مهم این است که در همین مسیر یک ایرلاین چینی بلیتش را با قیمت ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به فروش میرساند که اختلافش با رقیب ایرانی نزدیک به ۱۸ میلیون تومان است.
این در حالیست که پروازهای مسیر ایران به چین یکی از پروازهایی که مسافران زیادی دارد و معمولاً تجار مشتری این مسیر هستند و بعید نیست که این رقم عجیب و غریبی که ایرلاین ایرانی از مسافران دریافت میکند، روی قیمت نهایی کالاهایی که از چین وارد میشود، بیتأثیر نباشد.
نظارت مسئولان کجاست؟
به نظر میرسد این ایرلاین داخلی بهرغم آنکه از ارز دولتی برای مصارف خود بهره میگیرد، دور از چشم مسئولان مشغول فروش خدمات خود با ارز آزاد به مشتریان است و حتی در بسیاری از موارد نرخ پروازی آنها بسیار فراتر از رقبای خارجی است که از ارز آزاد برای فروش بلیت بهره میگیرند. بنابراین باید این سؤال را از مسئولان وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادهای ذیربط در این حوزه پرسید که به راستی چه نظارتی بر عملکرد ایرلاینهای داخلی در حوزه مواجهه با مسافران دارد. علاوه بر این سازمان امور مالیاتی باید بررسی کند که چگونه نرخ مالیاتی یک بلیت چهار برابر نرخ آن میشود؟ و سازمان مالیاتی براساس کدام قانون مجوز اخذ چنین عوارض و مالیاتی را صادر کرده است؟