یکی از پر افتخارترین بحثهایی که از سوی مسوولان دولتی و مدیران ایران خودرو و سایپا به عنوان بزرگترین تولیدکنندههای چهارچرخ و یک بوق در ایران «تولید خودروی ملی» بوده است، خودروی ملی که موتورش را از یک کشور و قطعاتش را از کشور دیگری میآورند تا در اینجا سرهم بندی شود و نام خودرو بگیرد.
نمونه بارز این صنعت فشل در گرانیهای اخیر بود که مدیران این دو کمپانی از کمبود قطعه برای خودروهای مانده در پارکینگ خبر دادند. کمبود قطعه برای پرایدی که 30 سال و سمندی که بیشتر از 10 سال است در کشور تولید میشود. البته تولید قطعه خودروهای داخلی با وجود دهها و شاید صدها صنعتگر خلاق و توانمند کار شدنیای است اما سیاست فشار، تهدید، انکار و تمایل به واردات و از همه مهمتر انحصارطلبی مدیران این کارخانهها باعث شده تا امروز مشتریان این تولیدات بیکیفیت داخلی، برای سوار شدن به همین خودروها هم با مشکل مواجه باشند.
یکی از خریداران محصولات ایران خودرو که نخواست نامش فاش شود درباره تأخیر تحویل خودروی ثبتنامی به «صبح نو» میگوید: «بهمنماه سال گذشته تصمیم به خرید خودروی دنا پلاس گرفتیم و قرار شد زمانی که که ایران خودرو فروش ویژه گذاشت و سایت باز شد، ثبتنام کنیم که مثل همیشه سایت با مشکل مواجه شد. بعد از آن گفتند که ظرفیت ثبتنامی سایت پر شده است. مجبور شدیم تا برای اینکه خودروی مدنظرمان را تهیه کنیم از کسانی که کارتکس داشتند و عمدتاً هم از نیروهای خود ایران خودرو بودند، ماشین را دو میلیون گرانتر بخریم.»
او ادامه میدهد: «زمان تحویل خودروهای کارتکسی 31 خردادماه امسال بود که با فرارسیدن این زمان خودرو را تحویل ندادند. گفتیم حالا تأخیر یک یا دو هفتهای در زمان تحویل مشکلی ایجاد نمیکند و طبیعی است اما پس از این مدت هم ایران خودرو پیام داد که باید برای پرداخت قسط دوم اقدام کنیم و این پیام حاوی عبارات تهدیدآمیزی نظیر اینکه اگر این قسط را نریزید و دیر شود خودرو تحویل نمیشود یا دیرتر از موعد تحویل خواهد شد، دریافت کردیم.»
خسارت تأخیر میدهیم
این خریدار دنا پلاس تصریح میکند: «با گذشتن زمان تحویل و حتی زمانی که ما برای تأخیر در نظر داشتیم باز هم خبری از تحویل نشد و زمانی که با نمایندگی تماس گرفتیم، گفتند که روزانه 50 هزار تومان خسارت تأخیر پرداخت میکنند تا زمانی که خودرو آماده شود، البته ما هر 10 روز یکبار هم وضعیت خودرو را پیگیری میکردیم اما جواب درستی نمیدادند و هر بار بهانهای جدید را دلیل تأخیر اعلام میکردند.»
او با بیان اینکه برای پیگیری موضوع به محل کارخانه ایران خودرو هم مراجعه کرده است، میافزاید: «چند هفته پیش هم با بیجواب ماندن تماس ما با نمایندگی از خود ایران خودرو پیگیری کردیم و آنها گفتند که 900 خودرو جلوتر از شما هست که باید تحویل دهیم! و برای تحویل خودروی دنا پلاس باید حداقل سه ماه دیگر صبر کنید!»
یه چیز دیگه بردارید!
او با بیان اینکه ایران خودرو تمام پول خودروی دنا پلاس را از ما دریافت کرده است، میگوید: «آنها گفتند راه دیگر این است که دنای معمولی یا اچ سی کراس را به جای دنا پلاس بگیرید اما چون این ماشینها مدنظر ما نبود قبول نکردیم، حالا که مهرماه رو به پایان است همچنان وضعیت خودروی ما نامعلوم است. جالب اینکه با این وضعیت و ناتوانی یا بیمسوولیتی ایران خودرو در تحویل خودروهایی که نزدیک به هشت ماه از زمان ثبتنامشان میگذرد، همچنان دست به پیشفروش خودرو میزند و هیچ نهاد نظارتیای هم نیست که با این وضعیت برخورد کند.»
برخی میگویند تولید در داخل مقرون به صرفه نیست
آقای حسینعلی حاجیدلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره اینکه ایران خودرو و سایپا همچنان به تعهدات خود در قبال مشتریان متعهد نیستند و همیشه کمبود قطعه را بهانه میکنند، آیا کشور توان تولیدی در این بخش را ندارد، با اشاره به اینکه توان مهندسی و صنعتی کشور ما بیشتر از آن چیزی است که تصور میشود، میگوید: «ما توان ساخت همه قطعات مورد نیاز در صنعت خودروسازی را داریم منتهی دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاهی که برخی اوقات مطرح میشود این است که تولید برخی از این قطعات در داخل کشور مقرون به صرفه نیست. بخشی از این اظهارنظر پذیرفته است که حالا در مقطعی اقتصادی نباشد که همه چیز را در داخل تولید کنیم.»
وی با اشاره به روی دیگر این دیدگاهها اضافه میکند: «اما دیدگاه دیگری که در کشور وجود دارد، این است که کلاً با تولید محصول یا قطعههای داخل کشور مشکل دارند، یعنی دوست ندارند کشور به سمتی برود که از وابستگی نجات پیدا کند، بیشتر نگاهشان این است که فرصت اشتغال برای اتباع سایر کشورها فراهم کنند و دنبال اشتغال در داخل کشور نیستند و حتی
تولید کنندههای داخلی را چنان تحت فشار قرار میدهند که اینها هم دست از اصرار بر تولید بردارند و به واردکننده تبدیل شوند.»
تولیدیهای واردکننده
این نماینده مجلس در گفتوگو با «صبح نو» ادامه میدهد: «ما شاهد این هستیم واحدهایی با نام تولیدی چنان شرایطی را برایش فراهم کردهاند یا خودش این انگیزه را پیدا کرده است که به سمت واردات میرود، یعنی با تابلوی تولید ولی با عمل وارداتی در صحنه اقتصادی خودش را نگه میدارد و مالاندوزی میکند. نکته دیگر این است که این صنایع در برخی از رسانهها و با استفاده از تبلیغات دروغ و مردمفریب، زمانی که میخواهند امتیازی را از جامعه بگیرند اینطور به جامعه القا میکنند که ما همه قطعات را خودمان میسازیم و در روز مبادا میگویند که ما همه قطعات را وارد
میکنیم.»
موشک میسازیم، قطعه نه!
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی میگوید: «واقعاً وضعیت موجود و حرکات این چنینی در صنایع خودروسازی باعث ناامیدی است، در کشور ما مشکلی از لحاظ خلاقیت و توانمندی و ظرفیتهایی که جوانان ما به ویژه در مراکز دانشبنیان دارند، کسری نداریم. وقتی ما موشک با برد دو هزار کیلومتر میسازیم، وقتیام آر آی را با آن حساسیت چند جوان ایستاده رو میسازند، طبیعتاً قطعات خودرو را به راحتی میتوانند بسازند.» وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت از حقوق مصرفکننده همه نهادهایی هستند که وظیفه نظارتی دارند اما در شرایطی که خود وزارت صنعت با بحران مدیریتی مواجه است و همه حواسها به نوسانات دلار و نابسامانی بازار مشغول است، نباید هم منتظر وضعیت بهتری بود. تا زمانیکه این انحصار نشکند و اجازه حضور شرکتهای خودروسازی خارجی و واردات آزاد داده نشود تا رقابتی در کشور بین خودروسازان ایجاد شود، وضعیت به همین صورت خواهد بود.
اگر یادتان باشد در حوزه سیم کارت و ارائه خدمات تلفن همراه تا زمانی که رقیبی وجود نداشت تعرفههای بالا و امکانات کم در اختیار مردم قرار میگرفت اما بعد از ورود دیگر اپراتورها همه چیز رقابتی شد و به تعادل رسید.