سرویس سیاسی جوان آنلاین: قریب به ۹ ماه از خروج دولت ایالات متحده امریکا از برجام میگذرد و کماکان دولت دوازدهم و دستگاه سیاست خارجه نسبت به اجرای تعهدات برجامی و غیربرجامی اروپا امیدوار است آن هم در حالی که کشورهای اروپایی بعد از گذشت سه سال از اجرای توافق هستهای هیچ کدام از تعهدات دهگانه مندرج در پیوست دو برجام را عملیاتی نکردهاند و اجرایی کردن SPV را به عنوان یکی از تعهدات غیربرجامی به آیندهای نامعلوم موکول میکنند.
سطح و میزان انتقادات از دستگاه سیاست خارجه هم موازی با بدعهدی اروپاییها افزایش یافته است و بسیاری از شخصیتهای سیاسی نسبت به صبر بیپایان دولت در این باره شروع به انتقاد کردهاند، آن هم در شرایطی که فرانسه، آلمان و انگلیس همچنان با اهداف ضدایرانی امریکا در حوزه موشکی، منطقهای و حتی برجامی همراهی میکنند.
نارضایتی اجتماعی شکل گرفته در کشور و عدم دستاوردساز بودن برجام نیز برخی از شخصیتهای دولتی را وادار به گلایههای توئیتری کرده؛ گلایههایی که تنها برای سرکوب انتقادات دلسوزان است و کارکرد آنچنانی نداشته و نمیتواند تاثیری در روند ضدایرانی اروپاییها داشته باشد.
علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در پاسخ به این سؤال که به نظر شما تأثیر رویکرد ترامپ بر شرکای اروپایی امریکا چیست و فرجام مسئله را چگونه میبینید؟ گفت: «واکنش کشورهای اروپایی پس از خروج امریکا از برجام این بود که ایران حق مقابلهبهمثل را دارد ولی از ما درخواست داشتند که این کار را نکنیم و به توافق پایبند بمانیم. آنها گفتند ما شرایط اقتصادی را برای شما فراهم میکنیم که البته جمهوری اسلامی ایران چندان این موضوع را باور نداشت، ولی پذیرفتیم تا به اروپا فرصت بدهیم نشان دهد توان تصمیم گیری مستقل از امریکا را دارد. ما میخواستیم مسیر دیپلماسی و گفتوگو باز بماند. در مورد اصل برجام هم باید بگویم، هیچگاه برای نقض برجام پیشگام نبوده و نخواهیم بود اما، اقدام ترامپ باعث افزایش قدرت و توان جمهوری اسلامیایران در عرصههای دیپلماتیک شده است. اروپا هم اگر در پرداخت هزینه حفظ برجام مردد است، باید بداند که ایران معطل آنها نیز نخواهد ماند.» وی در ادامه میگوید: «فرض ما در عمل این است که اروپا حاضر نیست ریسک خود را در برابر امریکا افزایش دهد، بنابراین تلاش میکنیم مشکلات کشور را با اتکا به توان ملی سامان بخشیم. آنها نباید انتظار داشته باشند که ما از حقوق خود و امکاناتی که برجام برای عمل متقابل در اختیار ما گذاشته است، صرفنظر کنیم.»
SPV تعهد نمادین اروپاست
فواد ایزدی کارشناس مسائل بینالملل در خصوص اقدامات اخیر اروپا علیه ایران در تحریم برخی اشخاص و نهادهای ایرانی و تاثیر آن بر همکاریهای میان ایران و اروپا در موضوع کانال مالی ویژه، به مهر گفت: آینده SPV چندان خوشایند و مثبت نیست و اگر هم اروپاییها بخواهند کاری را انجام دهند بیشتر جنبه نمادین نسبت به انجام تعهدات خودشان در قبال برجام دارد. به اعتقاد من، در این شرایط اگر اروپاییها بخواهند کاری در موضوع SPV انجام دهند، دیگر به کار ما نمیآید و برای کشور مفید فایده واقع نمیشود.
ایزدی با بیان اینکه ما با انجام برخی اقدامات و مواضع به آقای ترامپ این مطلب را انتقال دادیم که اگر آنها از برجام خارج شوند ما همچنان در برجام خواهیم ماند، افزود: در آن زمان ما بارها گفتیم که اگر امریکا از برجام خارج شود با اروپا در قالب گروه ۱+۴ برجام را ادامه خواهیم داد و زمانی که ترامپ یقین پیدا کرد ایران در برجام خواهد ماند متوجه شد به گزینه ایده آل خود نزدیک شده است که آن حفظ برجام به همراه محدودیتهای هستهای شامل تحریمهای گسترده علیه ایران است.
این کارشناس مسائل بینالملل تصریح کرد: امریکا با خروج خود از برجام به آنچه در قبال ایران مدنظر داشت دست پیدا کرد و از طرفی هم باید امروز برخی مقامات ما پاسخگو باشند که چرا اروپا در برابر امریکا کاری انجام نمیدهد و به تعهداتش نسبت به برجام پایبند نیست.
وی ادامه دارد: خود اروپاییها اینطور مطرح میکنند که ما یک حرفی در خصوص کانال مالی ویژه اروپا یا همان SPV به جهت همکاری و تداوم روابط تجاری با ایران مطرح کردیم، شما آن را جدی نگیرید. ایزدی بیان کرد: اروپا امروز یقین پیدا کرده که ایران در برجام خواهد ماند، بنابراین نتیجه این میشود که این تصور را داشته باشند که چه به ما امتیازی بدهند چه ندهند، ما همچنان نسبت به تعهدات خود در برجام پایبند هستیم، از طرفی اروپا هم که دوست ما به حساب نمیآید، پس برای چه بخواهد به ما امتیازی بدهد؟ تا زمانی که این ذهنیت در میان اروپاییها نسبت به ایران وجود داشته باشد که ما تحت هر شرایط در برجام خواهیم ماند، SPV هم به جایی نخواهد رسید.
مذاکره با اروپا به نتیجه نمیرسد
محمدجواد جمالی نوبندگانی عضو کمیسیون امنیت ملی نیز با اشاره به طولانی شدن زمان اجرای سازوکار ویژه مالی اروپا، گفت: به رغم اختلاف نظر بین امریکا و اروپا در برخی از مسائل، نباید تصور کنیم که اروپا طرف ماست چراکه امریکا در حوزههای سیاسی و اقتصادی اروپا نفوذ بسیار زیادی دارد.
وی با اشاره به اینکه اروپاییها بارها گفتهاند که برجام را به علت مسائل اقتصادی نمیخواهند و صرفاً به جهت ابعاد امنیتی خواهان ادامه برجام هستند، افزود: بحث ما هم این است که اگر قرار است شما با برجام امنتر شوید، باید هزینه آن را هم بپردازید.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس تصریح کرد: از زمان خروج امریکا از برجام، اروپاییها هیچ گونه اقدام عملی انجام نداده و از موضع ارائه بیانیه و اظهارنظر خارج نشدهاند و در حال حاضر هم وقتکشی میکنند و میخواهند که ما در حالت معلق باقی بمانیم.
جمالی نوبندگانی با تأکید بر اینکه در شرایط فعلی ما باید دیپلماسی اقتصادیمان را با همسایگان تقویت کنیم، گفت: به موازات مذاکرات با اروپا که به احتمال زیاد هم نتیجهای برای ما نخواهد داشت، باید ارتباطات اقتصادی با کشورهای همسایه را تقویت کنیم.
لطفاً صبر بیحاصل را پایان دهید
انتقادات از رویکرد دستگاه سیاست خارجه و دولت دوازدهم در قبال اقدامات گسترده ضدایرانی امریکا- اروپا به حدی گسترش یافته است که امروز بسیاری از حامیان دیروز دیپلماسی نوین نیز خواهان تغییر رفتار دولت در این باره هستند و برخورد قاطع با غربیها را یک اولویت مهم برای حفظ منافع کشور ارزیابی میکنند. منتقدان دستگاه سیاست خارجه معتقدند اروپاییها قبل، حین و بعد از اجرای توافق هستهای نیز در جهت حفظ منافع مشترک خود با ایالات متحده گام برداشته و بعد از خروج هماهنگ شده دونالد ترامپ نیز تنها به سوزاندن فرصتهای جمهوری اسلامی ایران در جهت مقابله با اقدامات ضدایرانی امریکاست، کمااینکه بعد از گذشت ۹ ماه و به رغم آنکه بسیاری از فرصتهای طرف ایرانی سوخت شده است، اما میتواند با توقف اجرای تعهدات برجامی (خروج موقت- مشروط) غربیها را وادار به تغییر رفتار و حداقل «تعدیل» اقدامات ضدایرانی کند.