روسيه با كدام هدف ضد داعش است؟

جوان آنلاين: نوع رفتار و عملكرد داعش تمركز بسياري از كشورها را به سمت خود كشانده است و هر چه عملكرد آن غيرانساني تر مي شود، نگراني ها را نيز به همان اندازه افزايش مي دهد. كشورهاي تاثيرگذار منطقه اي و قدرت هاي فرامنطقه اي نيز به شكل ريزبينانه اي آن را دنبال مي كنند كه اين تحولات تا كجا پيش خواهد رفت.

تقسيم بندي اين كشورها به گونه اي است كه طيفي از داعش حمايت مي كنند و علي رغم خشونت هاي ضد بشري به دنبال تامين منافع خود هستند و به همين نسبت از تركيب «تكفيري- بعثي» به شدت استقبال مي كنند. در اين ميان مي توان از كشورهاي عربستان و قطر نام برد كه پس از تحولاتي كه بيداري اسلامي ايجاد كرد،‌ خواهان بازگشت به وضعيت سنتي پيشين هستند. در منطقه، سعودي ها در مركز اين طيف قرار دارند. اما تركيه نيز به اين علت كه مخالف حكومت عراق و دولت نوري مالكي بوده و در اين مسير حتي به شكل غيرحرفه اي به دنبال قراردادهاي نفتي و اقتصادي با اقليم كردستان بدون حضور دولت مركزي بوده است،‌ در صف حمايت از داعش قرار گرفته است.

حمايت آشكار و پنهان آمريكا از سرنگوني دولت محمد مرسي و به همان اندازه حمايتش از دولت عبدالفتاح السيسي حكايت از آن دارد كه آمريكا نيز از بازگشت به فصل سنتي پيش از انقلابات خاورميانه حمايت مي كند. با اين تصوير سفر پادشاه عربستان به قاهره و استقبال خاص السيسي از وي بهتر قابل تحليل است. اين در حالي است كه چنين بازگشتي به طور عملي، شدني نيست.

بزرگ ترين تاكتيك اين طيف تزريق تروريسم بين المللي از نوع شبه قاره اي در خاورميانه است كه خطرات زيادي را براي اين منطقه ايجاد كرده است. حال روسيه در برابر اين طيف قرار گرفته و براي تثبيت و اثبات قدرت خود در خاورميانه و گسترش آن به فرامنطقه و نظام بين الملل با آنها به مخالفت مي پردازد كه مهمترين نمود آن در سوريه خود را نشان داده است.

اما پس از انتخابات رياست جمهوري سوريه كه تثبيت نسبي را براي دمشق فراهم كرد،‌ انتخابات عراق موقعيت اين كشور را از ثبات نسبي به سمت بي ثباتي غيرپايدار پيش برده است. دليل اصلي اين روند به پيروزي ائتلافي بازمي گردد كه در مركز آن حزب نوري مالكي قرار دارد. علاقه مندان به بازگشت سياست خاورميانه به دوران پيش از عصر بيداري اسلامي، مخالف قدرت يافتن دموكراتيك دوباره طيفي هستند كه در آن بعث و حاميان غربي، سعودي ها و ... نقشي ندارند.

از اين منظر هدايت داعش به سمت عراق براي تحت فشار قرار دادن دولت اين كشور جهت خارج كردن آن از مركزيت سياست كنوني عراق است. آنها قويا بر اين مسئله تمركز دارند كه نوري مالكي از قدرت كنار رود. اين خواسته را مي توان در درخواست آمريكا از نوري مالكي ديد كه اگر وي «استعفا دهد واشنگتن حاضر است عليه داعش اقدام كند.»

اين نوع استفاده از داعش براي تغيير قدرت در عراق اگر چه بسيار خطرناك و حتي ناشيانه است بلكه خواسته اي است كه مواضع و رويكردهاي آمريكا را در منطقه نشان مي دهد كه خارج شدن قدرت از دست مخالفان خود و متحدانش حتي از طريق تزريق تروريسم افسارگسيخته يكي از آنها است.

در چنين شرايطي روسيه در كجاي معادله قرار دارد؟ در اين باره قبل از هر چيز بايد ياددآوري كرد كه بغداد متحد و دوست سنتي مسكو است. بنابراين روسيه براي محكم تر كردن جاي پاي خود خاورميانه، همانند سوريه بايد تمركزي خاص بر روي متحدان فعلي و سنتي خود داشته باشد.

مسئله دوم به باز شدن بازار اقتصادي و انرژي عراق در برابر ديگر كشورها بخصوص روسيه است. مسكو در اين مدت تلاش هاي زيادي انجام داده تا با قراردادهاي ميان و بلندمدت به بازار عراق نزديك شود.

اما مسئله بسيار حساس تر براي روسيه اين است كه اگر دولت مركزي بغداد به هر دليل نتواند داعش و حاميانش را مجبور به عقب نشيني كند و اين گروهك در عراق قدرت خود را تثبيت كند بار ديگر به سوريه باز خواهد گشت و بيش از گذشته براي سياست هاي خاورميانه اي اين كشور دردسر ايجاد خواهد كرد. بنابراين روسيه مجبور است همچون سوريه در برابر داعش خود را در كنار ايران قرار دارد كه تا دروازه ورودي خاورميانه به روي خودش را گشوده تر ببيند. در غير اين صورت در سوريه و حتي خارج نزديك خود بخصوص در حوزه هاي قفقاز و آسياي مركزي با مشكلاتي قابل توجه اي مواجه خواهد شد. به اين دليل كه اين نوع تروريسم كاملا افسارگسيخته و فرامنطقه اي عمل مي كند.

اما ماموريت اصلي روسيه در اين ميان اين است كه نادرستي ادعاي آمريكا را براي جنگ با تروريسم و نابودي آن برملا كند و نشانه هاي همكاري واشنگتن با تروريسم را بيش از گذشته در حوزه هاي مختلف جغرافيايي از جمله خاورميانه نشان دهد. زيرا از اين طريق نه تنها مشروعيت بين المللي خود را افزايش مي دهد بلكه نسبت هاي ارتباط و منافع دو و چندجانبه بين واشنگتن و تروريسم را نمايان مي سازد. در هر صورت اتحاد آمريكا با تروريسم خواه ناخواه در برابر منافع روسيه در عرصه بين المللي قرار دارد. زيرا واشنگتن هر جا از اين ابزار براي كسب و عمق دهي منافع خود اقدام مي كند، سياست هايش در برابر سياست هاي روسيه و در مسير تضعيف آن قرار دارد.