کد خبر: 742288
تاریخ انتشار: ۰۴ مهر ۱۳۹۴ - ۱۴:۱۵
سید ناصر نعمتی
 کمی دقت در این تعبیر به درستی دو نکته مهم را یادآوری می کند؛ از یک سو دانشگاه، درس هایی را به مردم می آموزد که برای ساختن آینده جامعه نیازمند آن هستند و از سوی دیگر تفاوت دانشگاه با مدرسه در توأمان بودن آموزه ها و مهارت های بهره گیری از آن است که تحت عنوان تجربه از آن یاد می کنیم. جبهه به مثابه دانشگاه از این دو منظر دارای آموزه های ارزشمندی است که برای مواجهه با موقعیت های مختلف اجتماعی و سیاسی می توان از آن بهره برد.

نگاه به درس های دفاع مقدس ملت ایران از این دریچه در هر برهه زمانی به بازشناسی نیازهای به روز ایران اسلامی منجر می شود و به نوعی می توان گفت منشور دفاعی جمهوری اسلامی ایران شکل یافته از همین آموزه هاست.

2 مزیت مهم برای برتری نظامی

شاید مهمترین تجربه ای که کشور ما در سال های دفاع مقدس بدان دست یافت این بود که خودکفایی رمز اصلی ایستادگی کشور در برابر تهاجم کشورهای دیگر و دوام سیستم در همه عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. روشن است که این تجربه به قیمت بالایی به دست آمد و در شرایطی که کشورهای مختلف و حتی برخی دولت های اسلامی از فروش سلاح به عنوان نخستین نیاز نظامی برای دفاع در برابر تهاجم بیگانگان سر باز می زدند دستان خالی رزمندگان ایرانی، موجب تقویت عزمشان برای اتکا به نیروی داخلی به منظور تولید دانش و همچنین تجهیزات دفاعی مورد نیاز شد. معروف است که در جریان دفاع مقدس کشورهای اروپایی و منطقه ای حتی از فروش سیم خاردار نیز به کشور ما دریغ می کردند.

رویکرد کشورهای مختلف به جنگ تحمیلی عراق بر ایران این موضوع را ثابت کرد که در هنگام نیاز برای تشکیل جبهه دفاعی و سیاسی، تلاش این کشورها بر گرفتن امتیاز از هریک از طرفین تهاجم متمرکز می شود و در این شرایط تنها منافع آن هاست که تعیین کننده جهت موضع گیری هایشان خواهد بود و نه چیز دیگر.

اتکا به توانمندی داخلی موجب استفاده از تولیداتی می شود که به دلیل بهره مندی از دانش بومی برای دشمنان ناآشناست و معمولا امکان ارزیابی دقیق توانمندی های کشور مبتنی بر تجهیزات بومی وجود ندارد. در تاکتیک های دفاعی نیز همین طور است و دانش بومی دفاع از کشور موجب می شود دشمنان در برابر شیوه دفاعی و تهاجمی جبهه مقابل آگاهی کافی را نداشته باشند.

نکته دیگری که در این باره حایز اهمیت است اینکه ابزار و تجهیزات نمی توانند به تنهایی سرنوشت جبهه پیروز را مشخص کنند بلکه این فرهنگ جهاد، روحیه مقاومت و پایداری است که موجب پیروزی می شود. روحیه ای که موجب شده بود تحلیل های کارشناسان نظامی غربی در هشت سال دفاع مقدس درست از آب درنیاید و آنان را در آنالیز دلایل مقاومت جبهه ایران ناتوان سازد. بی تردید حفظ و تقویت این روحیه نه تنها در نیروهای نظامی بلکه در جامعه همواره یکی از مهمترین دلایلی خواهد بود که گزینه نظامی را از میان گزینه های روی میز کشورهای دیگر خارج می کند.

آنچه باعث می شود استعمار و استکبار جهانی در نقشه های نظامی خود دچار تردید شود همین اتکا به توانمندی های داخلی و تقویت روحیه جهاد و مقاومت در جامعه است. دو نقطه قوتی که نه تنها در دوران جنگ بلکه در دوران صلح و حتی مذاکره شرایط برتری را برای هر کشوری به وجود می آورد.

اقتصاد مقاومتی در آینه اقتصاد جنگ

یکی از چالش های سال های دفاع مقدس مساله اقتصاد و تامین مایحتاج عمومی بوده است. این مساله وقتی با بحران جنگ همراه می شود ابعاد و زوایای دیگری نیز پیدا می کند که می تواند در سرنوشت جنگ نیز اثرگذار باشد. آن چه در سال های اخیر تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح شده است شاید بهترین تجربه ای است که دفاع مقدس در حوزه اقتصاد برای کشور ما داشته است. هرچند اقتصاد مقاومتی نه تنها در جنگ تحمیلی که در طول سه دهه تجربه جمهوری اسلامی تکامل یافته و امروز تحت این نام شناخته می شود اما آن چه ما را بیش از گذشته متوجه مدیریت مصرف، ایجاد مزیت مبادلاتی در مناسبات تجاری با کشورها و تکیه بر تولید داخلی کرد، بحران جنگ بود.

آنچه تهاجم به یک کشور را تشدید می کند مساله تحریم و جنگ اقتصادی علیه آن کشور است و بهترین گزینه برای خلاصی از این تنگنا راهکارهایی است که در منظومه اقتصاد مقاومتی مطرح می شود. کشورهای مختلف تنها در صورتی در این جنگ اقتصادی علیه کشوری شرکت نمی کنند که تامین برخی نیازهای مهم آن ها وابسته به روابط خارجی با این کشور باشد.

درک حساسیت ها و موقعیت شناسی از این منظر توانسته برخی مزیت ها را برای کشور ما ایجاد کند به شکلی که اروپایی ها برای تامین گاز خود به گزینه ایران فکر می کنند، هرچند تا دست یابی به جایگاهی که درباره آن صحبت می شود راه بلندی پیش روست، اما استفاده از موقعیت ها و ظرفیت های بالقوه مزیت های مهمی را برای دوره بحران در کشور ایجاد می کند.
وحدت ملی رمز جلوگیری از نفوذ خارجی

نگرانی کشورهای غربی از ظهور انقلاب اسلامی از تلاش این پدیده نوظهور برای برهم زدن نظم خودساخته ای بود که کشورهای استعماری و استکباری در دنیا حاکم کرده بودند. نپذیرفتن مناسبات رایج در دنیا و ناعادلانه خواندن آن ها، این کشورها را در جنگ تحمیلی پشت سر صدام حسین قرار داد.

پافشاری بر همین نکته امروز پس از گذشت سه دهه آنان پای میز مذاکره با ایران کشانده است تا بتوانند جمهوری اسلامی را در چارچوب مورد نظر خود قرار دهند. بر کسی پوشیده نیست که همین رویکرد انقلاب اسلامی و پایداری بر آن به عنوان نقطه قوت ایران اسلامی همچنان می تواند جایگاه کشور را در مناسبات بین المللی ارتقا دهد به گونه ای که در شرایط فعلی بسیاری از سهم ایران در نظم نوین جهانی به خصوص در منطقه غرب آسیا صحبت می کنند و این دستاورد مقاومت در همراه نشدن با نظام ناعادلانه ای است که در جهان توسط چند کشور ایجاد شده است.

تجربه مهم دیگری که دفاع مقدس برای گروه های مردمی و سیاسی کشور به دنبال داشت لزوم وحدت اقشار و گروه ها در برابر دشمن خارجی است. شاه کلیدی که در زمان های مختلف کشور را نفوذناپذیر خواهد ساخت. هرچند گروه های مختلف سیاسی و اجتماعی در کشور با یکدیگر اختلاف سلیقه و نظر دارند ولی آن جا که پای منافع ملی در میان باشد باید این یکپارچگی به دفاع از کشور و مرزهای هویتی منجر شود تا هیچ بیگانه ای خیال نفوذ را به سر خود راه ندهد.

این مهم در دفاع مقدس رمز ایستادگی هشت ساله ایرانیان بود و در تداوم این راه نیز همین رویکرد واحد برای دفاع از حقوق هسته ای بود که توانست انرژی هسته ای را پس از سال ها مخالفت بین المللی با آن برای کشور به ارمغان بیاورد. در این مساله نیز همه گروه ها هرچند اختلاف سلیقه داشتند اما بر یک موضوع وحدت یافتند و آن هم حق مسلم ایران در استفاده از انرژی هسته ای بود.
البته درس دیگری که از دفاع مقدس ملت ایران می توان گرفت این است که در میانه همین جبهه های دفاع از کشور و آرمان های انقلاب اسلامی است که ماهیت گروه های سیاسی مشخص می شود. برای نمونه گروهی که خود را مجاهدین می نامید و روزی در کنار مردم ایران بود در این میدان جهاد در صف مقابل قرار گرفت و هم آغوش صدام شد. اتفاقی که به همه گروه های سیاسی یادآوری می کند که برای حفظ وحدت و یکپارچگی سیاسی کشور باید از منافع گروهی چشم پوشید و به صف مردم پیوست وگرنه بازی های سیاسی دست بدخواهان و منافقان را رو خواهد کرد.

توصیه ای که اخیرا رهبر معظم انقلاب نیز برآن تاکید کردند همین یکپارچگی داخلی برای جلوگیری از نفوذ دشمن پس از توافق هسته ای است که باید در برابر آن هوشیار بود و از تجربه وحدت ملی در دفاع مقدس بهره گرفت.

نکته دیگری که باید بر آن تاکید کرد تکیه بر توان و مشارکت مردم به معنای واقعی کلمه است. امری که به روشنی در جریان دفاع مقدس دیده می شد و ارتباط صادقانه امام و امت، جایگاه تبلور آن بود. پرهیز از دموکراسی نمایشی که امروزه به رفتار رایج برخی کشورها تبدیل شده است یکی از ظرافت های ارتباط رهبری با مردم بوده است که به مشارکت سیاسی اجتماعی آن ها منجر می شود. تجربه ای که یکی از ضروری ترین نکات برای تحقق مشارکت حداکثری مردم و تعلق خاطر آنان به نظام سیاسی کشور است.

دفاع مقدس به مثابه دانشگاهی برای جمهوری اسلامی عمل کرد که درس های مختلفی در آن به یادگار ماند. درس هایی که در حوزه های نظامی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی راهگشای بحران هاست و در هر زمان اگر به شایستگی بازخوانی شوند از نفوذ کشورهای بیگانه جلوگیری خواهد کرد.
سید ناصر نعمتی / مسئول انجمن تحلیلگران رسانه ای(سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی)
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار