اهداي جزاير استراتژيك در قبال دلار و توجه

از زمان روي كار آمدن ملك سلمان، پادشاهي سعودي كه راديكاليسم سياسي را در راس برنامه هاي منطقه اي عربستان قرار داده است، اولين باري است كه با ژنرال السيسي،‌ رئيس جمهور مصر ديدار داشته است. ساخت سياسي مصر در حال حاضر همان است كه عربستان سعودي و همچنين رژيم صهيونيستي خواهان آن هستند. حضور اخوان المسلمين در قاهره يكي از مهمترين تهديدهايي بود كه تل‌آويو و رياض به شدت نگران آن بودند و به همين سبب از طريق امريكا و اطلاعات و امنيت متحدان منطقه اي، زمينه هاي كودتاي سفيد را فراهم كردند.

حال در چنين شرايطي كه دست اخواني ها و مخالفان از سياست مصر كوتاه شده و از طرفي سياست راديكاليزه سعودي در منطقه به دنبال چينش سياسي مورد علاقه خود است،‌ ملك سلمان سعودي سفري پنج روزه به مصر داشته است. بر خلاف سفر ملك عبدالله پادشاه پيشين سعودي كه تنها يك ساعت در فرودگاه قاهره و بر خلاف عرف ديپلماتيك در هواپيما با ژنرال السيسي ديدار داشت.

اين سفر سلمان از چند جهت قابل بررسي است كه هر دو طرف (مصر و عربستان) از آن استقبال مي كنند. اما با مشكلاتي نيز همراه است كه برخي بازيگران منطقه اي را حساس كرده است و اين ديدار و سفر را با سكوت اما حساسيت بيشتري دنبال مي كنند.

بي شك وقتي پادشاه سعودي در اين دوره زماني به يكي از كشورهاي عرب منطقه سفر مي كند قبل از هر چيز دلارهاي نفتي را روي ميز آنها قرار مي دهد. اين موضوع در قبال كشورهايي همچون مصر كه از مشكلات مالي رنج مي برد،‌ بيشتر نمايان است. بنابراين يكي از اولويت هاي عربستان سعودي در حال حاضر «خريد» رويكردهاي سياسي كشورهاي منطقه است.

پادشاه سعودي همراه با اين تاكتيك سعي دارد رفتار سياسي كشورهاي منطقه را با رياض تنظيم كند. چنين رويكردي چنان به مذاق ژنرال السيسي خوش آمده است كه بر اساس اخبار اعلام شده، رئيس جمهور مصر دو جزيره «صنافیر» و «تیران» در درياي سرخ را به خاك عربستان الحاق كرده است. در كنار اين تصميم تاريخي،‌ عربستان سعودي از احداث پل ارتباطي بين عربستان و مصر استقبال كرده است تا روابط فيزيكي دو كشور از وراي مرزهاي آبي بالاتر رود. اين سياست سرزميني پيش از اين در قبال بحرين با احداث پل شاه فهد انجام شده است.

مردم و گروه هاي تاثيرگذار مصر نسبت به اقدام هاي انجام شده از سوي السيسي اعتراض كرده اند اما رئيس جمهور نشان داده است كه تصميمات خود را با زور اسلحه مي گيرد نه عرف سياسي. يكي از مسائل مهم در خصوص واگذاري دو جزيره «صنافیر» و «تیران» به موقعيت ژئوپلتيك آن مربوط مي شود. اين دو جزيره در حوزه جنوبي خليج عقبه قرار دارد كه گلوگاه بندر ايلات در فلسطين است و مي تواند اين گذرگاه را مديريت كند. همان مسئله اي كه رژيم صهيونيستي نيز از آن استقبال مي كند.

پادشاه سعودي سعي دارد با نزديك تر شدن به مصر و با استفاده از نقطه ضعف هاي اين كشور بويژه در زمينه اقتصادي، قاهره را نسبت به تحكيم ائتلاف هاي كنوني و به احتمال ائتلاف هاي آينده،‌ بيش از اين با خود همراه كند. عربستان سعودي به خوبي از اين مسئله آگاه است كه به لحاظ نظامي بسيار ضعيف است و توان اقدام نظامي در منطقه را ندارد. به همين دليل به دنبال ائتلاف سازي و تقويت مواضع خود از طريق قدرت نظامي ديگران است. از اين جهت مصر گزينه مناسبي است. از سوي ديگر رئيس جمهور كنوني مصر نيز تا حد ممكن از اين موضوع استقبال مي كند تا بخش هاي قابل توجه اي از مشكلات داخلي را معطوف بلندپروازي هاي منطقه اي كند. اين موضوع در حال حاضر در يمن بيشتر نمايان است.

اما در اين ميان يك مسئله را نبايد ناديده گرفت،‌ اينكه تقويت جايگاه ژنرال السيسي در مصر با سياست هاي تركيه و قطر ناهمخوان است. از اين منظر اگر ميزان تحكيم روابط عربستان سعودي و مصر افزايش رو به فزوني باشد، به روابط نيمه متحد تركيه و قطر با سعودي ها آسيب خواهد زد. از اين منظر سياست سعودي با رويكردهاي آنكارا و دوحه فاصله چشم گير خواهد گرفت.

بخصوص كه پادشاه سعودي در سفر پنج روزه خود به قاهر با شيخ احمد الطيب، رئيس دانشگاه تاثيرگذار الازهر ديدار داشته و از سياست هاي ديني – مذهبي آن حمايت كرده است. اگر چه گرايش هاي سياسي زيادي در اين دانشگاه وجود دارد و هر طيف، نگاه خاص خود را دارد، اما همين كه پادشاه سعودي بتواند تمايلات رياست اين دانشگاه را با نگاه تكفيري و ضد اخواني خود نزديك و هماهنگ كند به بخشي از علقه هاي تكفيري خود رسيده است. مبحث ديني – مذهبي ديگر در دانشگاه الازهر به نگاه ضدشيعي سعودي مربوط مي شود كه سلمان سعي دارد آن را در اين دانشگاه تاريخي تقويت كند در حالي كه دانشگاه الازهر در دوران حاكميت فاطميون (شيعه) در مصر تاسيس شده است.