حج اجتماعي بزرگ و فراگير اسلامي است كه اين فريضه همه‌ساله در موسم خاص تكرار مي‌شود. در سال 1394 هجري شمسي، يكي از تلخ‌ترين و غمبارترين ادوار اقامه اين فريضه رقم خورد و طي دو فاجعه ناگوار هزاران تن از حجاج بيت‌الله الحرام، به شهادت رسيدند. در فاجعه نخست، سقوط جرثقيل در صحن مسجدالحرام به شهادت بيش از 100نفر از حجاج انجاميد و در فاجعه دوم كه بزرگ‌تر بود، بيش از 7هزار نفر از حجاج در سرزمين منا گرفتار حادثه‌اي مشكوك شده و در اثر ازدحام و عدم امدادرساني مناسب، در حالت احرام به شهادت رسيدند. اين حج تلخ، البته براي ايرانيان تلخ‌تر بود، چراكه كشور ما در صدر فهرست كشورهاي قرباني هر دو حادثه بود و حجاج ايراني تلخكامي از دست رفتن همسفران‌شان و تبديل‌شدن عيد قربان به عزاي عمومي را از ياد نمي‌برند.
بي‌مسئوليتي و خباثت رژيم آل‌سعود در هر دو ماجرا و نيز نگراني‌هاي ناشي از تكرار وقوع چنين حوادثي، سبب شد ايرانيان براي حضور در حج بااحتياط كامل و در نظر گرفتن همه جوانب تصميم بگيرند و در مقابل رژيم آل‌سعود با سنگ‌اندازي، موجب صد‌عن‌سبيل‌الله و تعطيلي حج ايرانيان شد. حال زمزمه‌هايي براي بررسي امكان تشرف به اين سفر معنوي براي سال آينده مطرح است و مقدمات اعزام هيئتي به حجاز براي مذاكره در اين باب در حال انجام است. آنچه كه لزوم تأمل بيشتر براي اين تصميم مهم را نشان مي‌دهد، خبري است كه اخيراً به نقل از رسانه‌هاي سعودي منتشر شد. بر اساس اين خبر دادگاهي كه مأمور رسيدگي به حادثه سقوط جرثقيل در مسجدالحرام بود، بدون صدور رأي اين پرونده را مختومه اعلام كرد. نتيجه‌اي كه البته با توجه به روحيه و مرام سعودي‌ها چندان غيرمنتظره نيست، اما حجت را بر بسياري تمام مي‌كند. در واقع مي‌دانيم كه دولت سعودي به‌عنوان ميزبان حجاج و مسئول تأمين امنيت حج و عمران مسجدالحرام نمي‌تواند خود را در پرونده حادثه مسجدالحرام كنار بكشد و از سويي به‌طور مشخص پيمانكار متخلفي در اين ميان وجود دارد. چگونه است كه در مقابل دماء محترمه مسلمين اين‌گونه بي‌تفاوت و بي‌مسئوليت برخورد مي‌كند؟ واقعيت آن است كه چنين رفتارهاي گستاخانه آل‌سعود ناشي از برخي انفعال‌ها است. به ياد داريم يكي از شعارهاي آقاي روحاني در انتخابات رياست جمهوري يازدهم، «احترام و عزت به پاسپورت ايراني» بوده است، چگونه در مقابل فاجعه تلخي كه تعدادي از هم‌وطنانمان مظلومانه و بعضاً به‌طور مشكوكي در خارج از كشور به شهادت رسيدند، مي‌توان بي‌تفاوت بود؟ حتي اگر براي «ديپلماسي التماس و لبخند» دماء محترمه مسلمين فاقد ارزش است به‌خاطر عمل به وعده داده‌شده در مورد پاسپورت ايراني هم كه شده، انتظار برخورد عزتمندانه‌تري در مواجهه با زياده‌خواهي‌هاي آل‌سعود مي‌رفت، اما آنچه در عمل مشاهده مي‌شود، چيز ديگري است. نمونه بارز اين رويكرد را مي‌توان نوع اتخاذ مواضع در برابر آل‌سعود ديد.
چندي پيش آقاي ظريف طي سخناني در داووس درباره چالش بين ايران و عربستان گفت: «من دليلي نمي‌بينيم كه ايران و عربستان سياست‌هاي خصمانه عليه هم داشته باشند. مي‌توانيم براي ثبات در آينده منطقه همكاري كنيم. مي‌توانيم باهم همكاري كنيم تا به بحران در سوريه، يمن و بحرين پايان دهيم. » پس از آن و درست يك روز بعد از اظهارات علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان مبني بر عدم قصد ايران بر سرنگوني حكومت سعودي، «عادل الجبير» وزير خارجه عربستان سعودي در اظهاراتي سخيف مدعي مي‌شود ايران براي بهبودي روابطش در منطقه بايد سياست‌هاي خصمانه خود را متوقف كند. وزير خارجه عربستان سعودي البته چند روز بعد پا را از حد فراتر گذاشت و به اتهام‌هاي واهي روي آورد و ايران اسلامي را به دست داشتن در عمليات تروريستي در امريكاي لاتين و اروپا متهم كرد. الجبير در مصاحبه با مجله فرانسوي «ليبراسيون» مدعي شد: «بي‌اعتمادي به ايران در ميان بسياري از كشورها مشترك است و اين كشور بايستي همواره تحت نظر باشد تا به تعهدات بين‌المللي‌اش احترام بگذارد. ايران در حملات تروريستي در اروپا و امريكاي لاتين دست دارد و روابط ما به دليل سياست‌هاي تجاوزكارانه و خصمانه و دخالت اين كشور در امور همسايه‌اش مختل شده است.»
ادامه اين اتهام‌زني‌هاي سعودي به ايران از يك‌سو و از سويي هم نرمش نشان دادن ديپلمات‌هاي ايران در مقابل عربستان باعث شده است رسانه‌هاي عربي از تسليم شدن تهران در مقابل رياض سخن بگويند. وب‌سايت خبري «بوابه القاهره» با اشاره به سخنان اخير ظريف درباره عربستان سعودي، زير عنوان «ايران تسليم قاطعيت سعودي شد» نوشت: «ظريف گفته است كه دليلي نمي‌بيند كه ايران با عربستان سعودي دشمني كند. اين سخنان وزير خارجه ايران نشان داد كه تهران در مقابل قاطعيت سعودي سر تسليم فرود آورده است.»
چه بخواهيم و چه نخواهيم، رفتار ديگران نتيجه و بازتابي از نوع رفتار ما است و تلخي ماجرا آنجا است كه در اثر انفعال، حتي موجوديت‌هاي پوشالي چون رژيم آل‌سعود نيز تلاش مي‌كنند، مواضعي براي تحقير ملت ايران اتخاذ كنند.
اكنون موضوع تشرف يا عدم تشرف به حج سال آينده مطرح است. لازمه حضور ايرانيان در اين فريضه الهي، وجود فضا و شرايط مناسب براي اقامه كامل اين فريضه و نيز وجود امنيت كافي و حفظ حرمت و عزت شهروندان ايراني است. شايد آنها كه هنوز خواب «برجام منطقه‌اي» را مي‌بينند و به‌خاطر آن حتي حاضرند عزت شهروندان ايراني را قرباني كنند يا آنان كه حفظ موقعيت شغلي و اجتماعي خود را به هر قيمتي طلب مي‌كنند، ديگرگونه بينديشند يا حتي تصميم بگيرند، اما ملت ايران از خون 500شهيد ايراني فاجعه منا و مسجدالحرام به‌راحتي نخواهند گذشت.
