آرایش سازمان انرژی اتمی برای فردای بدون برجام

با نزديك شدن به دوره امضاي مجدد تعليق تحريم‌هاي ايران از سوي دونالد ترامپ، موضوع خروج امريكا از برجام خيلي جدي‌تر از هر زمان ديگر در محافل مختلف مطرح مي‌شود.
اين احتمال از آنجا شروع شد كه دونالد ترامپ، در آخرين دوري كه تعليق تحريم‌هاي ايران را امضا كرد، چهار شرط براي امضاي مجدد اين تعليق‌ها در نظر گرفت؛ شروطي غير هسته اي و مداخله جويانه كه در ارتباط مستقيم با موضوعات دفاعي كشورمان است؛ جايي كه ترامپ خواستار بازرسي از اماكن نظامي ايران مي‌شود و سپس با پيوند زدن برنامه دفاع موشكي با پرونده هسته‌اي اينگونه عنوان مي‌كند كه ايران بايد اثبات كند به دنبال تسليحات هسته‌اي نيست و در صورت ساخت و آزمايش موشك، با تحريم روبه‌رو شود. پس از طرح اين شروط بود كه بسياري به صراحت عنوان كردند ترامپ دور بعدي تعليق تحريم‌هاي ايران را امضا نخواهد كرد و عملاً امريكا حساب خود را از برجام جدا خواهد كرد. دليل اين مدعا نيز پافشاري ايران براي حفظ توانمندي دفاعي خود است.
اما واقعيت آنجاست كه دونالد ترامپ و تيم مشاورانش از همان روز‌هاي پيش از ورود به كاخ سفيد همواره مواضع خصمانه‌اي عليه برجام اتخاذ كردند و اين روند پس از حضور آنان در قدرت نيز ادامه پيدا كرد؛ روندي كه به اعتقاد ترامپ تاكنون هيچ عايدي‌اي براي ايالات متحده نداشته، اگرچه اروپايي‌هايي كه يك به يك در حال چيدن ميوه‌هاي برجام در داخل ايران بودند، كوشيدند اين سخنان را نشنيده بگيرند و براي حفظ منافع اقتصادي خود هم كه شده، تاحدودي از همراهي با امريكا در اين خصوص بپرهيزند. اما تكروي‌هاي اروپا و فشار‌هاي آنان به دولت امريكا باعث نشد كه ترامپ و تيم مشاورانش براي برهم زدن برجام بيكار بنشينند، چراكه آنان از اهميت موضوع توانمندي‌هاي دفاعي كشورمان به ويژه در حوزه موشكي، براي مردم و مسئولان آگاه هستند و با تمركز و افزايش فشار در اين حوزه، مي‌كوشند برجام را از مسير اصلي‌اش منحرف كنند. آنان در اين بازي تلاش مي‌كنند ايران را تهديدي براي منطقه و جهان معرفي و همان سناريوي قديمي در خصوص تلاش ايران براي دستيابي به تسليحات هسته‌اي را باز آفريني كنند.

واكنش ايران چيست؟

حال نكته‌اي كه در اين ميان مطرح مي‌شود، اين است كه در صورت خروج امريكا از برجام كه همگان آن را نابودي رسمي اين توافق بين المللي مي‌دانند، واكنش جمهوري اسلامي ايران كه بيش از دو سال است تمامي فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را متوقف كرده، چه خواهد بود؟
در اين بين پيشنهادات متفاوتي به مسئولان كشور مطرح شده اما به نظر مي‌رسد كه مهم‌ترين دستور كار ايران در اين خصوص، ‌آغاز بازگشت هسته‌اي است. فرآيندي كه در آن ماشين‌هاي سانتريفيوژ كشور با تمام توان فعاليت خود را از سر خواهند گرفت و روند غني سازي متناسب با نياز كشور آغاز خواهد شد؛ اتفاقي كه محمد احمديان، معاون سازمان انرژي اتمي نيز تلويحاً به آن اشاره مي‌كند و مي‌گويد كه در صورت خروج امريكا از برجام اين سازمان به عنوان بازوي فني و اجرايي جمهوري اسلامي ايران براي اجراي هرگونه تصميم مقام‌هاي ارشد كشور آمادگي كامل دارد.

خروج ايران از NPT مي‌تواند هزينه خروج امريكا از برجام باشد

همچنين فؤاد ايزدي كارشناس مسائل بين‌الملل نيز گزينه ديگري روي ميز مي‌گذارد و به دولت پيشنهاد مي‌كند كه دولت هزينه خروج امريكا از برجام را خروج ايران از NPT قرار دهد.
فؤاد ايزدي كه با خبرگزاري مهر گفت‌وگو كرده در خصوص علت تلاش امريكا براي برهم زدن برجام عنوان كرده كه آنها احساس مي‌كنند مي‌توانند از دولت فعلي آقاي روحاني امتيازات بيشتري را بگيرند، شايد دولت بگويد كه ما به آنها امتيازي نمي‌دهيم، اما همان برجام 2 و 3 كه آقاي روحاني دو سال پيش صحبت كردند، پيامي را براي طرف مقابل ارسال كرد كه آنها گمان مي‌كنند مي‌توانند اين كار را با ايران انجام دهند.
اين كارشناس مسائل بين المللي سپس پيش‌بيني كرد كه اگر اروپايي‌ها موفق شوند تا ۲۲ ارديبهشت خواسته‌هاي ترامپ را برآورده كنند، امريكا در برجام مي‌ماند و اگر به اين نتيجه برسند كه اروپايي‌ها نمي‌توانند نتيجه دلخواه آنها را در برجام برآورده كنند، خروج از برجام را به عنوان گزينه دوم خود انتخاب خواهند كرد و اين كار را با اين تفكر انجام مي‌دهند كه پس از خروج از برجام، فشارهاي گسترده‌اي را عليه نظام جمهوري اسلامي ايران اعمال كنند.
فؤاد ايزدي سپس در پاسخ به اين سوال كه اگر امريكا از برجام خارج شود، ادامه آن بدون حضور امريكا به نفع كشور خواهد بود يا خير، تأكيد كرد: قطعاً اين شرايط در راستاي منافع ملي ما نخواهد بود، چرا كه اگر آنها از برجام خارج شوند و تحريم‌هاي امريكا برگردد، ايران در شرايطي قرار خواهد داشت كه هم ذيل تحريم است و هم محدوديت‌هاي هسته‌اي برجام را پذيرفته است.
وي در همين خصوص ادامه داد: اين حرف كه برخي از مسئولان ما بيان كردند مبني بر اينكه اگر امريكا از برجام خارج شود با اروپايي‌ها به مسير خود ادامه مي‌دهيم، دقيقاً گزينه مطلوب امريكايي‌ها است كه آنها به تعهدات خود در قبال برجام عمل نكنند و ايران يك طرفه تعهدات خود را عملي كند.
ايزدي در پاسخ به اين سؤال كه نظر شما در خصوص مواضع اخير وزارت امور خارجه درباره خروج از برجام نيز اظهار داشت: آقاي عراقچي اخيراً گفته است كه اگر امريكا از برجام خارج شود ما هم از آن خارج خواهيم شد اما اين صحبت را هم دير مطرح كردند و هم اينكه آقاي عراقچي در جايگاه معاون وزير اين حرف را بيان كرده است و بهتر آن است كه اگر حرف مهمي قرار است به طرف مقابل مخابره شود، در جايگاه وزير و يا رئيس جمهور مطرح شود.
وي در پاسخ به اين سؤال كه هزينه خروج امريكا از نظر شما چه مي‌تواند باشد، گفت: هزينه خروج امريكا از معاهده بين‌المللي برجام مي‌تواند اين باشد كه از جانب رئيس جمهور ما اين مسئله مطرح شود كه اگر آنها بخواهند از برجام خارج شوند نه تنها ما از برجام بلكه از معاهده NPT هم خارج خواهيم شد. ايزدي در پايان خاطرنشان كرد: اگر در يكي دو هفته آينده آقاي روحاني اين حرف را مطرح كند ممكن است آنها اين مسئله را جدي بگيرند و در ادامه مسير تغييراتي را در تصميمات خود به وجود آورند اما اگر اين صحبت از جانب ما منتقل نشود همچنان ما مسير ضعف در حوزه سياست خارجي را خواهيم داشت.

نقض برجام، ضربه به نظام بين المللي است

در ديگر سو بهروز كمالوندي، معاون بين الملل سازمان انرژي اتمي كشورمان هم در سخناني ديپلماتيك كوشيد خروج امريكا از برجام را تهديد كننده موقعيت سازمان‌هاي بين المللي و توافقات چندجانبه معرفي كند و در اين خصوص اظهار كرد: اگر برجام مورد تهديد قرار گيرد، تبعات سنگيني براي دولت ها، سازمان‌هاي بين المللي و رژيم‌هاي بين‌المللي خلع سلاح هسته‌اي جهان خواهد داشت. وي با بيان اينكه اجراي موفق برجام، منجر به تعميق صلح و آرامش در جامعه جهاني خواهد شد، گفت: اين امر مستلزم پايبندي همه طرف‌ها بدون هرگونه استثنا و تبعيض در حوزه‌هاي مختلف حقوقي، فني و مالي خواهد بود.
كمالوندي سپس افزود: گزارش آژانس انرژي اتمي به طور مكرر بر اجراي تعهدات از سوي ايران تأكيد دارد و اين نشانه‌اي از حسن نيت ايران براي نشان دادن ماهيت صلح آميز فعاليت‌هاي هسته‌اي خود است.