رئیس سیا که پیرو تغییرات در کابینه امریکا حالا در مقام رئیس دستگاه دیپلماسی قرار گرفته، با گفتن اینکه ایران قبل از برجام هم در مسیر دستیابی به بمب هستهای نبود، اعترافی کمسابقه کرده است. مایک پمپئو همچنین بهرغم صحبت درباره تلاش برای برجام مانند اسلاف خود راه دیپلماتیک را برای تحقق اهداف دولت در اولویت میداند. از سوی دیگر وزیر خزانهداری امریکا هم اعلام کرده است که تصمیم ترامپ برای تجدید تحریمها علیه ایران لزوماً به معنای خروج واشنگتن از برجام نخواهد بود. تحلیل سخنان این دو مقام امریکایی نشان میدهد دولت ترامپ امیدوار است احیاناً با تعامل بیشتر با اروپاییها برای اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران هم از حفظ همین برجام بهره ببرد و هم با افزایش فشارها بر ایران، تهران را دوباره برای انجام مذاکراتی جدید برای اعمال پذیرش محدودیتهای بیشتر نه تنها در موضوع هستهای که این بار موشکی راضی سازد.
مایک پمپئو، رئیس سابق سیا در جلسه تأیید صلاحیتش به عنوان وزیر خارجه امریکا از پاسخ به اینکه آیا باید از برجام خارج شد یا نه خودداری کرد، اما گفت: برجام نواقصی دارد که باید رفع شود. اما اوج سخنان او را باید جایی دانست که گفت قبل از برجام هم ایران در مسیر دستیابی به بمب هستهای نبود. پمپئو که قرار است به جای رکس تیلرسون به عنوان وزیر خارجه امریکا انتخاب شود، باید ابتدا نظر مثبت اعضای کمیته روابط خارجی و پس از آن، رأی مثبت نصف به علاوه یک اعضای سنا را به دست آورد. لحن دیپلماتیک پمپئو از آن نظر قابل توجهتر میشود که از مخالفان سرسخت هرگونه توافق هستهای با ایران بوده و هست. با این حال سابقه سخنان جنگطلبانه وی از حافظه بخش هوشیار افکار عمومی امریکا به سادگی قابل حذف نیست. در ابتدای ورود پمپئو به صحن کمیته، چند فعال حقوقبشر که لباس صورتی پوشیده بودند و با نام «کد پینک» شناخته میشوند، برخاستند و با صدای بلند گفتند «نه به پمپئو، نه به جنگ.» سناتور «باب منندز» در ابتدای این نشست، رئیس پمپئو یعنی ترامپ را به سختی مورد انتقاد قرار داد و گفت: «دمدمی مزاج بودن ترامپ باعث سردرگم شدن متحدان و پررو شدن دشمنان ما شده است.» سناتور منندز از تلاش روسیه برای تضعیف امریکا، تقابل با چینیها در دریای جنوب چین، استفاده ادعایی بشار اسد، رئیسجمهور سوریه از سلاح شیمیایی و قدرت گرفتن نیکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، به عنوان نمونههای شکست سیاست خارجی امریکا در دوره زمامداری ترامپ اشاره کرد. منندز به برجام هم پرداخت و گفت: «همه میدانند که من به این توافق رأی منفی دادم ولی باید بگویم که خروج یکجانبه از این توافق، در راستای منافع ایالات متحده نخواهد بود. اگر از این توافق خارج شویم، چگونه خواهیم توانست متحدانمان را برای مقابله با ایران با خود همراه کنیم.» سناتور منندرز به پمپئو هشدار داد: «شما تا امروز، سیاست خارجی را در سایه اجرا میکردید. مشهور است که وزارت خارجه ما، ادامه سیا است. شما تا امروز برای اعضای دولت، اطلاعات جمعآوری میکردید ولی اگر وزیر خارجه شوید، در پیشانی سیاست خارجی خواهید بود و باید بر اساس اطلاعاتی که دریافت میکنید، اقدام کنید. » پمپئو در واکنش به این سخنان سعی کرد با آرامش چنین جواب دهد: قصد دارم سیاستهای ترامپ را با دیپلماسی به نتیجه برسانم، نه جنگ!
گزینه وزارت خارجه امریکا از پاسخ دادن به پرسشی درباره آینده برجام طفره رفت و گفت: هنوز یک ماه وقت داریم و به دنبال اصلاحاتیم. سناتور یودال از پمپئو در جلسه استماع پرسید قبلاً در مورد بمباران گسترده ایران سخن گفته بودید که پمپئو گفت نقل قول صحیح نبود و اکنون دنبال راهحل دیپلماتیک با ایران است. وزیر خارجه پیشنهادی امریکا، برجام را یکی از محورهای مذاکراتی مقامات آلمان، فرانسه و امریکا دانست و گفت: تاکنون هیچ شواهدی به دست نیامده است که ایران از تعهدات برجامی خود پیروی نکرده باشد. پمپئو در بخش دیگری از سخنانش مدعی شده که دوره اتخاذ سیاست نرم در برابر روسیه به پایان رسیده است و دولت واشنگتن از این پس به روسیه به چشم یک خطر ملی نگاه میکند. با اینحال، وی تأکید کرد که تلاشهای دیپلماتیک در راه تعامل با مسکو بهرغم چالشبرانگیز بودنشان، همچنان باید ادامه داشته باشد. از سوی دیگر استیون منوچین، وزیر خزانهداری امریکا روز چهارشنبه در سخنانی گفت: تصمیم دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا برای عدم تمدید معافیتهای تحریمی ایران لزوماً به این معنا نیست که ایالات متحده از توافق هستهای قدرتهای جهانی با تهران در سال 2015 میلادی خارج میشود.
نزدیکتر شدن امریکا و اروپا به برجام
دیپلماتهای اروپایی، دیدارهای هفته گذشته با مقامهای امریکایی را موفقیتآمیزتر از نشستهای پیشین ارزیابی کردهاند و این موضوع، احتمال دستیابی به توافقی در خصوص برجام را قوت بخشیده است. درهمین باره، یک مقام ارشد وزارت امور خارجه امریکا به شبکه خبری بلومبرگ گفت که طرفها به توافقی در خصوص چگونگی موضعگیری نسبت به برنامه موشکهای بالستیک ایران نزدیک شدهاند، اما همچنان بر سر موضوع «بند انقضا» در برجام اختلاف نظر دارند. بند انقضا اصطلاحی است که دولت امریکا و برخی رسانههای غربی، آن را برای برخی محدودیتهای موقت اعمال شده بر برنامههای هستهای ایران به کار میبرند. یک دیپلمات حاضر در مذاکرات در پایان گفتوگوها به خبرنگاران گفت: به نظر او در مذاکرات پیشرفتهای مثبتی حاصل شده است. اما یک دیپلمات دیگر عضو هیئت اروپایی با تعدیل خوشبینی همکار خود به رویترز گفته است، حتی اگر بر سر چارچوبی با وزارت خارجه توافق شود، تضمینی وجود ندارد که رئیسجمهوری امریکا آن را بپذیرد. رئیسجمهوری امریکا مطابق با قانون مصوب کنگره این کشور تا تاریخ 12 مه (22اردیبهشت) فرصت دارد درباره تداوم تعلیق تحریمها علیه ایران تصمیمگیری کند و وی این اقدام را منوط به تحقق خواستههای گزاف خود دانسته است. مقامهای کشورمان بارها تأکید کردهاند که امور دفاعی و نظامی را قابل مذاکره نمیدانند و پای میز مذاکره مجدد برجام نخواهند نشست.
کوفَس، کمپانی بیمۀ تجارت خارجی فرانسه، ارزیابی خود را از ایمنی سرمایه و دادوستد در کشورهای مختلف در سه ماهۀ اول سال ٢٠١٨ منتشر کرد. در این ارزیابی ایران در زمرۀ پرخطرترین کشورها برای تجارت قرار گرفته است تا به این ترتیب فرانسه هم در مسیر همراهی با دولت ترامپ برای فراری دادن سرمایهگذاران از ایران کوتاهی نکرده باشد. به گزارش رادیو فرانسه، نقشۀ ارزیابی کوفَس از خطرات و ایمنی سرمایه و تجارت در کشورهای گوناگون جهان نشان میدهد که ایران در زمرۀ کشورهایی قرارگرفته است که در آنها تهدیدات علیه هرگونه دادوستدی «بیش از حد زیاد» برآورد شده است.