سخنرانی تلویزیونی رئیسجمهور در شب گذشته با فضای آرامش بازار ارز و سکه، متناسب بود و به نظر میرسید کشیدهشدن ترمز اوجگیری نرخ ارز و سکه در روزهای اخیر، موجب شده بود تا روحانی سخنرانی خود را در همین جهت با یک درخواست از مردم همراه کند: «نمیشود که دولت ارز وارد بازار کند و مردم آن را از بازار جمع کنند. ملت با ذخیره نکردن ارز به دولت کمک کنند... زمان تحریم در دست مردم ما است و ما میتوانیم با کمک به هم و به دولت زمان تحریم را کاهش دهیم و خیلی زود امریکا را پشیمان کنیم.»
سخنرانی روحانی در شب اعلام بازگشت دور اول تحریمها از سوی ترامپ بود، با این حال برخی خبرها حاکی از آن بود که در همان زمان سخنرانی روحانی بهرغم برجسته شدن خبر بازگشت تحریمها در خبرگزاریهای جهان، واکنش بازار ارز مثبت بود و دلار باز هم ریزش کرد. با آنکه به نظر میرسید روحانی برای حفظ آرامش بازار، خطابه تندی به امریکا نداشته باشد، اما او از این مهم نیز غافل نبود و امریکا را به خاطر پیشنهاد مذاکره همزمان با تحریم، نامعقول خواند: «همزمان با تحریم، مذاکره چه معنایی دارد؟! چاقو را بالای سر ما گرفتهاند و میگویند مذاکره»!
رئیسجمهوری ایران در ابتدای سخنرانی، درباره ارائه پیشنهاد مذاکره بدون پیش شرط از سوی رئیسجمهوری امریکا، تأکید کرد که مردم ما در طول سالهای قبل تجربه بسیار خوبی از مقامات امریکایی دارند: «کسی که ادعا میکند و میگوید من تمایل به مذاکره دارم، باید بداند مذاکره مبنایی دارد و اولین آن صداقت است که دو طرف باید به صداقت باور داشته باشند. دومین مبنای مذاکره به نتیجه رسیدن مذاکره است. کسی که امروز ادعای مذاکره میکند، بدون مذاکره از تعهدات بینالمللی مثل معاهده پاریس خارج شده است.
مخاطب پیشنهاد مذاکره دولت ایران نیست که بخواهد به آن جواب دهد. آنها نیز به ما در این مذاکره خطاب نمیکنند، به دلیل اینکه آنها از نتیجه مذاکره خارج شدند و کسی که ادعای مذاکره میکند باید نشان دهد که واقعاً میخواهد با مذاکره مسئله حل شود. همزمان با تحریم، مذاکره چه معنایی میخواهد داشته باشد؟! کسی که ادعای مذاکره میکند اگر ادعایش این است، نباید چاقویش را در بیاورد و در بازوی طرف فرو برد. میخواهند جنگ روانی ایجاد و مردم ما را دچار تردید کنند یا برای انتخابات خودشان در ماههای آینده در امریکا میخواهند از این موضوع استفاده کنند.»
رئیسجمهور گفت که تحریمهای امریکا در واقع علیه کودکان و بیماران ایرانی است: «ما در همین دولت فعلی امریکا هم با آنان مذاکره کردیم، از جمله با وزیر خارجه این کشور که مذاکرهای انجام شده بود، اما نکته این است که کسی که از مذاکره خارج شد دولت ترامپ بود وگرنه کشور ما همیشه از مذاکره استقبال کرده است، به شرط اینکه صداقت در طرف مقابل نیز وجود داشته باشد. کسی که چنین میگوید و دم از مذاکره میزند، نباید علیه بزرگسالان و کودکان ایرانی دست به اعمال تحریم بزند. کسی که ملت ایران را تحت فشار میگذارد و سایر شرکتها را نیز تشویق میکند که با ایران تعامل نداشته باشند کاری کرده که نشان میدهد ادعای مذاکره با اعمالش با یکدیگر سازگاری ندارد.»
رئیسجمهور از امریکا برای مذاکره بر سر غرامت کودتای ۲۸ مرداد دعوت کرد: «اگر دولت امریکا آماده مذاکره است، ما هم با آنان درباره پرداخت غرامتهای ۶۰ سالهشان به کشورمان مذاکره میکنیم. امریکا از سال ۳۲ و با کودتایی که انجام شد باید به جهت دخالتش در امور داخلی ایران غرامت پرداخت کند.
امریکا علیه ملت ایران عمل کرده و ما آمادهایم که با آنها مذاکره کنیم که چگونه میخواهند غرامت مداخلات این سالها را پرداخت کنند. امریکا بدهکار ملت ایران است و هم باید از ایرانیان عذرخواهی کند و هم غرامت دخالتهایش را پرداخت نماید.»
منتظر اقدامات عملی اروپا هستیم
روحانی با اشاره به اعلام فرصت ایران به اروپا برای تصمیمگیری درباره ادامه برجام، اظهار کرد: مهلتی که ایران به اروپا و دیگر کشورهای عضو ۱+۴ داد بر این مبنا بود که بتوانند فشار امریکا را جبران کنند و با آن برجام حفظ شود.
از نظر سیاسی این کشورها سنگ تمام گذاشتند (!) این کشورها موضعگیری کردند، حرف زدند و مقررات وضع کردند و به صراحت کار امریکا را غیرقابل قبول دانستند، اما در مقام عمل باید برنامهریزی کنند که چگونه میخواهند خروج امریکا را جبران کنند.
البته تاکنون گامهایی را در این زمینه برداشتهاند. من در سفر به اروپا، چین و روسیه و در مذاکرهای که با آنها داشتم، مشاهده کردم که همه قولشان بر این مبناست که ما به تحریم اعتنا نخواهیم کرد، اما مشکل آنها شرکتهایی است که تحت فشار و تحت تأثیر تحریمهای امریکا قرار میگیرند.
به نظر من، ما هنوز منتظر اقدامات عملی اروپا هستیم. در این زمینه نیز جلسهای در اواخر ماه جاری میلادی قرار است میان ایران و کشورهای ۱+۴ به ویژه اتحادیه اروپا در اروپا برگزار شود، همچنین بناست در حاشیه سازمان ملل در سطح وزرا جلسهای در این زمینه تشکیل شود.
اساس تحریم مربوط به ۳ ماه آینده است
رئیسجمهوری با بیان اینکه اساس تحریم مربوط به سه ماه آینده است، تصریح کرد: طی سه ماه آینده امریکا میخواهد در نفت و مبادلات بانکی وارد عمل شود. در این زمینه قولی که اروپا، چین و روسیه به ما دادند این است که بتوانند هم برای فروش نفت و هم برای حفظ روابط بانکی ما با دنیا ایستادگی کنند.
چین امروز بزرگترین شریک تجاری ما است
روحانی در ادامه گفت: برای ما و همه کشورها در روابط خارجی، منافع ملی موضوعی بسیار حائز اهمیت است، البته رابطه با روسیه و چین قابل مقایسه با رابطه ما با اروپا نیست. ما رابطه بیشتر و بهتری با این دو کشور داریم و امروز این چین است که در حوزه هستهای در حال انجام تعهدات خود درباره رآکتور اراک است و این کشور امروز به عنوان بزرگترین شریک تجاری با ما معامله میکند. چینیها در مذاکراتی که در حاشیه اجلاس شانگهای انجام شد متعهد به حفظ و تداوم روابط خود با ایران بودند. هم چین و هم روسیه اکنون به صراحت میگویند که ما ایستادگی و به تعهدات خود عمل میکنیم و قراردادهای خود را اجرا میکنیم و ما دیدیم که در قرارداد توتال، زمانی که این شرکت اعلام کرد که از ایران خارج میشود، چینیها اعلام کردند که به قرارداد ادامه میدهند.
مشکل ارز به پیش از انقلاب بازمیگردد
روحانی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره سیاستهای ارزی دولت و التهاباتی که از اواخر سال گذشته در این بازار ایجاد شد، خاطرنشان کرد: یکسری مشکلات و بیماریهایی اقتصادی وجود دارد که مربوط به این دولت و دولت قبل نیست، بلکه برخی از آنها مربوط به پیش از انقلاب و ادامه برخی از آنها به بعد از انقلاب باز میگردد.
مشکلات بانکها و مؤسسات اعتباری از جمله مشکلات مزمن سالهای مختلف در کشور است که در شرایطی بروز و ظهور پیدا میکند. نقدینگی از جمله این مشکلات مزمن است، همچنین روابط بانکی ما با دنیا، دسترسی ما به ارز، مسئله ورود اسکناس به کشور یا طلا و موارد دیگر همچنین توقعات و انتظاراتی که برای آینده وجود دارد، از جمله مسائلی است که دست به دست هم میدهند و مشکلاتی در اقتصاد به وجود میآید.
تسلیم نمیشویم
رئیسجمهوری با بیان اینکه امریکا فکر میکرد با فشار بیشتر میتواند ما را وادار به تسلیم کند، اظهار کرد: شاهد بودیم که ترامپ در ۲۲ دی ماه اعلام کرد که اگر کسی قبول نکند و همراه من از برجام خارج نشود به تنهایی این کار را خواهم کرد، در واقع او بعد از حوادث دی ماه بود که از برجام خارج شد. ما در فروردین ماه شاهد التهاب بزرگ و جهشی بودیم که اقداماتی هم برای کنترل این التهاب انجام شد و به نظرم در مجموع این موضوع قابل کنترل بود. اگر که همه با هم همکاری میکردند یعنی از صراف، صادرکننده و خریدار ارز گرفته تا بانک مرکزی و سایرین. ما به مردم هم گفتیم که اگر میخواهید وارداتی انجام دهید با قیمت مناسب به شما ارز میدهیم، اما دیدیم که متأسفانه عدهای در این میان آمدند و از ارز و عرضه آن به این صورت سوء استفاده کردند یعنی بخشی از ارز را صرف واردات کردند و بخش عمدهای از آن را در بازار فروختند که این در مجموع یک فساد به وجود آورد.
ما از خرداد ماه به این نتیجه رسیدیم که روند بسته ارزی سابق دیگر کارایی ندارد. با شرایط جدیدی که به وجود آمده بود و سوءاستفادههایی که از عرضه ارز به صورت قبلی انجام میشد دیدیم که نمیتوان آن سازوکار را بیش از این ادامه داد و در نتیجه به فکر تهیه یک بسته جدید ارزی افتادیم که طبق این بسته جدید کاملاً سیستم گذشته کنار گذاشته میشود.
در بسته گذشته ارزی این بانک مرکزی بود که تأمین ارز را به طور کامل بر عهده داشت و در این زمینه متعهد بود، اما در بسته جدید بانک مرکزی تعهدش کمتر است و امروز تنها بانک مرکزی برای کالاهای ضروری و ملزومات پزشکی و نظایر آن متعهد است که با یک قیمت متعادل یا ثابت ارز را ارائه کند.
از سهشنبه که بسته جدید ارزی اعلام میشود مردم باید اطمینان داشته باشند که نوسانات مربوط به بازار ارز تأثیری بر رشد قیمت کالاهای اساسی نخواهد داشت و در این زمینه قرار شد فهرستی از سوی وزارتخانههای بهداشت، صمت و سایر وزارتخانههای مرتبط به بانک مرکزی ارائه شود تا با این فهرست که مربوط به کالاهای اساسی میشود بانک مرکزی ارز ۴۲۰۰ تومانی را به آن اختصاص دهد. در بسته جدید ارزی کاملاً مشخص خواهد بود که بانک مرکزی ارز را با قیمت ۴۲۰۰ تومان به چه کسانی و برای وارد کردن چه کالایی ارائه داده است. قرار بر این است که همه وزرا تا رسیدن کالاهای اساسی وارد شده با ارز ۴۲۰۰ تومانی به دست مردم بر این روند نظارت داشته باشند تا در این میان هیچ افزایش قیمتی رخ ندهد.
دولت و بانک مرکزی متعهد شده است که سالی ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار را برای تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخت کند که البته قیمت ۴۲۰۰ تومان را تا پایان امسال برای تأمین ارز در نظر گرفتهایم و در زمینه سایر کالاها نیز باید گفت که این بازار است که قیمت را تعیین میکند؛ بنابراین یک بخش از ارز ما را بانک مرکزی با قیمت ۴۲۰۰ تومان برای کالاهای اساسی تأمین میکند که اجرای این طرح نیز از سهشنبه آغاز خواهد شد و مابقی قیمت ارز را بازار آزاد است که تعیین خواهد کرد.
فعالیت صرافیها از سه شنبه آزاد میشود
روحانی گفت: از سهشنبه فعالیت صرافیها آزاد میشود. قبلاً اگر مردم ارز به بانک میبردند این موضوع قاچاق محسوب میشد، اما الان دیگر اینگونه نیست و در بسته جدید ارزی، بانک مرکزی متعهد است که هر کدام از شهروندان که ارز را به بانک بیاورند بانک مرکزی تعهد دهد که با پذیرش آن ارز و ایجاد سپرده برای مشتری، آن ارز را با سود هرچند درصدی که مشخص شود در هر زمانی که صاحب حساب خواست به آنان بازپرداخت کند.
در این موضوع لازم است که دولت و مردم در کنار هم قرار گیرند و امروز ارز به یک معنا عرِض ما هم است و در واقع آبروی ملی ما شده است و در این زمینه هم همه ما باید دست به دست هم دهیم و از آن حراست کنیم وگرنه اگر دولت تلاش کند که مدام ارز به بازار بیاورد و مردم هم در پی این باشند که ارز را بخرند و نگه دارند هیچ وقت موفق نمیشویم.
زمان تحریم دست ماست
روحانی تأکید کرد: زمان تحریم دست ماست و به نظر من این زمان را مردم و دولت با دست به دست هم دادن کوتاهتر میکنند. به مردم میگویم که نه تنها تا پایان سال از تأمین کالاهای اساسی اطمینان داشته باشند، بلکه بدانند تلاش دولت بر این است که نگذارد هیچ التهابی در بخشهای مختلف از جمله آب، برق و حمل و نقل ایجاد شود. در این زمینه دستگاههای نظارتی دولتی و غیردولتی دست به دست هم خواهند داد تا انشاءالله مقررات جدید به خوبی اجرا شود و کالاهای اساسی با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد.
احساس امنیت میکنیم
رئیسجمهوری با بیان اینکه از لحاظ امنیت ملی در شرایط فعلی احساس نگرانی نمیکنم، اظهار کرد: در سیاست خارجی روند ما روابط سیاسی بهتر با دنیا است و ما امروز مشاهده میکنیم که روابط ما با غرب و شرق به جز امریکا همواره روابطی خوب بوده و ما این روابط را ادامه خواهیم داد. در این راستا من آینده منطقه را توأم با امنیت، صلح و ثبات بیشتر میبینم.
در زمینه مسائل نفتی و تحریمهای امریکا، به زودی هیئتهایی را به همه کشورهای منطقه و صادرکنندگان نفت در منطقه و غیرمنطقه اعزام میکنم؛ در این زمینه مبنای ما صحبت کردن از طریق منطق است و این روند را ادامه خواهیم داد.
مردم نباید هیچگونه نگرانی داشته باشند از اینکه دولت یا نظام ایران تصمیم به تهاجم، ناآرامی و جنگ دارد؛ به هیچ عنوان اینچنین نیست و به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی به مردم میگویم که برنامه ما همچنان برنامه صلحآمیز است البته ما در برابر حرف زور نیز میایستیم و زمانی که اینگونه عمل میکنیم نیز پاسخ مثبت میگیریم. ما اجازه نمیدهیم که منافعمان زیر پا گذاشته شود و در برابر تجاوز همواره مدافع بوده و همچنان هستیم، اما هیچ علامت و دلیلی نمیبینم که در آینده منطقه ما با ناآرامی مواجه شود.
هیچ نگرانی از نظام ندارم
وی با اشاره به تلاش برخی گروههای سیاسی و تروریستی از خارج از کشور برای تحریک مردم به اعتراض علیه نظام جمهوری اسلامی با تأکید بر اینکه من هیچ نگرانی از نظام ندارم، اظهار کرد: اینگونه حرفها بسیار کودکانه است که مثلاً چهار نفر در امریکا با اعضای یک گروهک تروریستی در ارتباط هستند و با آنها دست میدهند و از آنها حمایت مالی میکنند. منافقین یک گروهک تروریستی هستند که مردم از عمق جان نسبت به آنها نفرت دارند و منفورترین گروهک در تاریخ ایران هستند.
اعتراض در چارچوب قانون
رئیسجمهوری با اشاره به اعتراضات در برخی شهرها، اظهار کرد: فضای مناسبی باید برای آزادی مردم وجود داشته باشد، مردم باید اعتراضی دارند بتوانند در چارچوب قانون اعتراضشان را مطرح کنند، ما هم باید اعتراض مردم را ببینیم، بشنویم و به آن رسیدگی کنیم و این هیچ اشکالی هم ندارد. پاسخ ندادن به دعوت دشمن برای برگزاری تجمع، نشانه صبر، بیداری، هوشیاری و توجه مردم است.
از مردم تشکر میکنم
روحانی با تشکر از مردم به دلیل مشکلاتی که در ماههای اخیر داشتند، اظهار کرد: از مردم تشکر میکنم که سختیهای زیادی را در ماههای اخیر تحمل کردند و میخواهم بدانند که دولت برای حل مشکلات آنها تلاش کرده است.