زمانی که در ۶ بهمن ۸۹ بحران سوریه شروع شد بسیاری از کشورهای منطقهای و فرامنطقهای فرصت را مغتنم شمرده و برای ضربه زدن به محور مقاومت اقدامات خود را آغاز کردند. تلاش برای ضربه زدن به نظام سوریه مختص سال ۲۰۱۱ نبود و تحولات جهان عرب تنها زمینه اجرایی کردن یک توطئه قدیمی علیه سوریه را فراهم کرد. بنابر اعتراف مقامات غربی، از سال ۲۰۰۳ نهادهای اطلاعاتی امریکا به دنبال ایجاد بحران در سوریه با هدف تضعیف این کشور در راستای تأمین امنیت اسرائیل بودند. در سال ۲۰۰۳ طبق طبقهبندی پنتاگون، سوریه، دولتی سرکش و پشتیبان تروریسم معرفیشده، جنگ با سوریه بهعنوان بخشی از جنگ گسترده با ایران ارزیابی شد و ایران، عراق و سوریه در اولویت تغییر رژیم برای قرن جدید امریکایی قرار گرفتند. در این راستا کشورهای عربی مانند عربستان، قطر و اردن با کمک ترکیه، امریکا، اسرائیل و فرانسه و برخی دیگر از کشورهای غربی اقدام به تجهیز و تقویت گروههای تروریستی در سوریه کردند. حمله به سوریه برای تحقق سه هدف طراحی شد؛ ساقط کردن نظام سوریه، تضعیف سوریه در راستای تأمین امنیت اسرائیل و تجزیه این کشور در راستای طرح خاورمیانه بزرگ.
ائتلاف غربی- عربی- عبری برای رسیدن به این اهداف ضمن تجهیز تروریستها از چند حربه دیگر استفاده کردند. تحریم بینالمللی و تصویب قطعنامه در سازمان ملل علیه سوریه، اخراج این کشور از برخی نهادهای عربی، قطع روابط کشورهای عربی با دمشق، حملات نظامی و استفاده از بهانه سلاح شیمیایی برای محکوم کردن سوریه از جمله این روشها بود، اما با گذشت بیش از هفت سال از این بحران ائتلاف متجاوز به سوریه به اهداف خود نرسیده و جبهه مقاومت آذرماه ۹۶ پایان تسلط سرزمینی داعش را در سوریه اعلام کرد. آغاز دوران پسا داعش باعث شد بسیاری از کشورهایی که به دنبال ساقط کردن نظام سوریه بودند به تدریج خود را از صف بازندگان بحران سوریه جدا کرده و به سمت جبهه ایران و روسیه در سوریه حرکت کنند. اولین کشور ترکیه بود که در این مسیر حرکت کرد. اما نکته مهم این است که پس از نزدیک به هشت سال اکنون محاصره سوریه از سوی کشورهای عربی شروع به شکسته شدن کرده و سوریه علاوه بر عرصه میدانی در عرصه دیپلماتیک و سیاسی نیز در حال رقم زدن پیروزی بزرگ است.
دومین کشوری که اقدام به عقبنشینی در مورد سوریه کرد اردن بود. اردن از همان ابتدای بحران با کشورهای عربی علیه دولت سوریه همراه شد. اردن به عنوان مکانی برای تمرین، تسلیح و تسهیل سیطره کسانی که آنها را معارضین معتدل میخواندند، مطرح شد تا این نیروها بر سوریه سیطره یابند. «اتاق موک» در اردن که در مدیریت آن دستگاههای اطلاعاتی امریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی نقش داشتند برای اداره و طراحی برخی عملیاتهای تروریستی در سوریه ایفای نقش میکرد. اما پس از قطعی شدن پیروزی سوریه اردن مواضع خود را در مورد دمشق تغییر داد. در این ارتباط، هیئت پارلمانی اردن آبانماه ۹۷ با ولید المعلم، وزیر امور خارجه کشور سوریه دیدار و با وی درباره روابط دو کشور و افق توسعه آن و آخرین اوضاع منطقه گفتوگو کرد. سه ماه پیش از این دیدار نیز ارتش سوریه موفق شد پس از سه سال گذرگاه نصیب را در جنوب شرق درعا و مرز مشترک با اردن از اشغال تروریستها آزاد کند. امارات نیز به عنوان دیگر کشوری که با سوریه قطع رابطه کرده است تمایل خود را برای تجدید روابط اعلام کرد. طبق گزارش شبکه المیادین، مسئولان اماراتی رسماً ابلاغ کردهاند که این کشور قصد دارد روابط دیپلماتیک خود را با سوریه از سر گرفته و سفارتخانه خود را در دمشق بازگشایی کند. برخی از مقامات ریاض نیز به روشهای مختلف پایان راهحل نظامی در سوریه را اعلام کردهاند.
ترکیه نیز از جمله کشورهایی بود که در چند سال اول جنگ سوریه خواستار برکناری بشار اسد از قدرت بود، اما این کشور نیز از این موضع خود عقبنشینی کرد. ترکیه در سالهای گذشته به عنوان دروازه ورود تروریستها به سوریه معروف بود. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اخیراً اعلام کرد که چنانچه بشار اسد، رئیسجمهور سوریه برنده انتخاباتی دموکراتیک در این کشور باشد، آنکارا نیز همکاری با وی را مد نظر قرار میدهد البته ترکیه این اظهارات را تکذیب کرد، اما کاملاً مشخص است که ترکیه از مرحله سقوط بشار اسد گذر کرده و اکنون به دنبال همکاری با نظام سوریه در دوران پسا داعش است.
اما مهمترین مسئله در این مورد سفر عمرالبشیر رئیسجمهور سودان به سوریه بود. این سفر اولین دیدار رسمی یک مقام عربی از مارس ۲۰۱۱ (از زمانی که جرقه بحران سوریه زده شد) به دمشق به شمار میرود. در واقع این سفر به نوعی میتواند جرقه نخستین دیدار سایر مقامات عربی از دمشق باشد که این خود به معنای پیروزی سیاسی نظام سوریه و نزدیک شدن دمشق به شرایط عادی است. این سفر از آنجا بسیار حائز اهمیت است که روزنامه الاخبار لبنان در این مورد اعلام کرده که سفر سرزده «عمر البشیر» رئیسجمهور سودان به سوریه، با اطلاع عربستان انجام شد. سوریه پیشتر گفته بود کشورهای عربی که با دمشق قطع رابطه کردند خود به سمت ما بازمیگردند و این سفر میتواند گواهی بر درستی گفتههای سوریه باشد.
در نهایت اتحادیه عرب که از سال ۲۰۱۱ در پی آغاز بحران در سوریه، عضویت این کشور در این اتحادیه را تعلیق کرد، اخیراً در بیانیهای اعلام کرد که اتحادیه عرب میتواند دست به اقدامی برای بازگرداندن سوریه به مؤسسات این اتحادیه بزند. حتی «جیمز جفری» نماینده ویژه امریکا در امور سوریه ۲۷ آذرماه ۹۷ اعلام کرده که امریکا به دنبال سرنگونی «بشار اسد» رئیسجمهور سوریه نیست. این مسئله پیروزی دیگری برای گفتمان مقاومت به شمار میرود. به نظر میرسد باید شاهد بازگشت بیشتر کشورهای عربی به سمت سوریه بود. کارشناسان معتقدند دومین حاکم عربی که به سوریه سفر خواهد کرد، احتمالاً امیر کویت یا رئیسجمهور مصر خواهد بود. علاوه بر این دیروز نشست چهارجانبه وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه و دیمیستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه درباره کمیته قانون اساسی سوریه در ژنو آغاز شد. این مسئله پیام مهمی دارد و آن شروع فرایند سیاسی در سوریه است. در واقع کشورهایی که در چند سال گذشته به دنبال ساقط کردن نظام سوریه بودهاند، اکنون در نوعی رقابت برای برقراری ارتباط با دمشق به سر میبرند، چرا که به خوبی به این امر واقف هستند که فعالیتها و نوع نقشآفرینی آنها در دوران پسا داعش میتواند جایگاه سیاسی این کشورها را در آینده سوریه رقم بزند.