سرویس اقتصادی جوان آنلاین: براساس آمار‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، خودروسازان داخلی، در یازدهمین ماه سال۹۷ افت تولید ۵۹٫۶درصدی نسبت به بهمن سال گذشته را داشته‌اند و آمار تولید آن‌ها تا پایان بهمن سال ۹۷، بیش از ۳۷ درصد نسبت به یازده‌ماهه ابتدایی سال ۹۶ کاهش پیدا کرده است. بر اساس این آمار مشخص است که خودروسازان کشور وضعیت خوبی ندارند و بر خلاف صحبت بسیاری از مدیران و مسوولان، شرایط آن‌ها همچنان نامساعد است. اما یکی از نکات قابل توجه این است که بخش خصوصی خودروسازی بیشترین آسیب را داشته و در بهمن سال جاری، کارخانه تولیدی برخی نشان‌های خودروسازی به سمت تعطیلی رفته است. خودروسازان بم، دیار خودرو، مدیران‌خودرو و ریگان خودرو از تولیدکنندگان خودرو‌های سواری شناخته می‌شوند که بر اساس آمار و اطلاعات منتشرشده از کارکنان این شرکت‌ها، کارخانه‌هایشان در سال گذشته تعطیل شده است. همچنین خودروسازانی، چون کرمان موتور، کارمانیا، آذویکو و بهمن موتور از خودروسازان خصوصی به حساب می‌آیند که به نسبت سال‌های گذشته، کمترین تیراژ تولید در بهمن۹۷ را تجربه کرده‌اند.
از کالسکه دودی تا پراید ۵۰ میلیونی
نخستین خودرو را مظفرالدین‌شاه به ایران آورد؛ یک فورد خریداری‌شده از بلژیک که هنگام حرکت دود زیادی داشت و برای همین به کالسکه دودی معروف بود. غیر از درباریان، مردم تقریباً از سال ۱۳۰۰ شمسی سوار اتومبیل شدند. اغلب این اتومبیل‌ها از آمریکا و انگلستان وارد ایران می‌شدند. اولین اتومبیل ساخت ایران یا به تعبیر بهتر مونتاژ داخلی، پیکان بود که در شرکت سهامی عام کارخانه‌های صنعتی ایران‌ناسیونال تحت لیسانس تالبوت انگلستان سال ۱۳۴۶ شمسی وارد بازار شد. در همان سال سواری‌های آریا و شاهین در کارخانه پارس‌خودرو به تولید رسیدند و سال بعد ژیان در کارخانه سایپا تولید شد و به بازار آمد. در سال ۱۳۵۱ پارس‌خودرو به جنرال‌موتورز ایران تغییر نام داد و به‌جای آریا و شاهین، شورلت، بیوک و کادیلاک را تحت لیسانس همنام آمریکایی خود تولید کرد. تولید این خودرو‌ها با پسوند ایران تا سال ۱۳۶۰ ادامه داشت. سال ۱۳۵۹ ژیان هم جای خود را به رنو ۵ داد.
در دهه ۶۰ و در شرایط اقتصادی متأثر از جنگ تحمیلی، ایران‌خودرو تا مرز تعطیلی پیش رفت. در سال ۶۷ قرارداد راه‌اندازی خط تولید پژو ۴۰۵ منعقد شد که یک سال بعد و در راستای تأکید دولت بر خودرو‌هایی با کاربری عمومی، متوقف شد و سالن آن به تولید اتوبوس تغییر کاربری داد.
دهه ۷۰، اما دوباره رونق به صنعت خودروسازی بازگشت. پس از سیتروئن و رنو که از سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۵۵ همکاری خود با سایپا را شروع کرده بودند، از سال ۱۳۷۲ کیاموتورز کره‌جنوبی هم به جمع شرکای سایپا افزوده شد. سال ۱۳۷۴ هم پژوی فرانسه همکاری خود با ایران‌خودرو را گسترش داد. از میانه دهه ۷۰ با افزایش تعداد و تنوع تولید، خودروسازان به فکر صادرات محصولات خود به کشور‌های دیگر افتادند. در سال ۱۳۹۰ خودروسازی ایران با تولید ۶/۱ میلیون خودرو به جایگاه سیزدهم در بین کشور‌های تولیدکننده خودرو رسید. در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران شدت گرفت و شرکای تجاری خودروسازان وطنی را تنها گذاشتند. کمیت و کیفیت تولید خودرو در این سال‌ها به‌شدت افت کرد. در داخل مردم قدرت خرید نداشتند و باوجود تحریم‌ها از تقاضای خارجی کاسته شد. پس از برجام، خودروسازان بار دیگر امید بستند تا روند افزایش تولید را در پیش گیرند، اما با خروج آمریکا از برجام و متعاقب آن، کاهش ارزش پول ملی، تولید خودروسازان هم شدیداً کاهش یافت تا سال ۹۷ قیمت خودرو رکوردی عجیب و غریب بزند؛ سالی که قیمت پراید از ۵۰ میلیون تومان هم عبور کرد. حالا واقعاً باید پرسید، پراید کیلویی چند؟
باوجود تحریم‌های آمریکا از یک‌سو و مشکلات اقتصادی از سوی دیگر، تولید خودرو در وضعیتی ناامیدکننده ادامه می‌یابد و چرخ‌های تولید آن خوب نخواهند چرخید. بزرگ‌ترین مشکل خودروسازی ایران، تأمین قطعه است که با تحریم‌های آمریکا و مشکلات مالی زنجیره خودروسازی گره خورده و دست و پای آن‌ها را برای رشد تولید بسته است. اگر این مشکل بزرگ امسال در آینده کمرنگ‌تر شود، می‌توان امیدوار بود تیراژ خودروسازان، حداقل ثبات را تجربه کند. در غیر این صورت، افت تولید در سال ۹۸ نسبت به ۹۷، دور از ذهن نخواهد بود.
جایگاه ایران بین خودروسازان جهان
صنعت خودروی ایران در سال ۲۰۱۷ توانسته بود با تولید یک میلیون و ۵۱۵ هزار دستگاه خودرو به یکی از پررشدترین کشور‌های این صنعت تبدیل شود و در جایگاه سیزدهم جهان قرار بگیرد، اما به‌دلیل مشکلاتی که برای صنعت خودروی ایران به وجود آمد، صنعت خودروی ایران با افت ۴۰ درصدی مواجه شده و توانست در سال ۲۰۱۸ فقط ۹۰۹ هزار خودرو تولید کند. از این رو رتبه صنعت خودروی ایران در سال ۲۰۱۸ پس از چک، اندونزی، اسلواکی و ایتالیا به‌عنوان بیستمین صنعت خودروی جهان محسوب می‌شود. البته به‌طور کلی صنعت خودروی جهان در سال ۲۰۱۸ حدود ۱.۲ درصد افت را تجربه کرده و در این سال در مجموع ۹۵.۳ میلیون دستگاه خودرو در جهان تولید شده است. صنعت خودروی ایران در این لیست از کشورهایی، چون لهستان، آفریقای‌جنوبی، مالزی و رومانی در جایگاه بالاتری قرار دارد که این کشور‌ها جزء بزرگان صنعت مونتاژ خودرو در جهان محسوب می‌شوند. چین، آمریکا، ژاپن، هند، آلمان، مکزیک، کره‌جنوبی، برزیل، اسپانیا و فرانسه، به‌ترتیب ۱۰ خودروساز برتر جهان در سال ۲۰۱۸ بودند.
