سرویس ایران جوان آنلاین: هر چند بنا به حادثهخیز بودن اقلیم ایران، حوادث جانکاهی، چون سیل و زلزله در سالهای گذشته نیز بارها و بارها تجربه شده است، امّا وقوع سیل در نوروز امسال، یکی از دلخراشترین اتفاقات سالهای اخیر کشور به شمار میآید. در پسِ تمامی ناملایمات ناشی از این حادثه و نیز بیتدبیریها، بیتجربگیها و ندانمکاری برخی مسئولان که در جای خود قابل بحث و بررسی تخصصی بوده و بههیچ وجه قابل چشمپوشی هم نخواهد بود، ولی نمیتوان از اقدامات شبانهروزی نیروهای بسیج، سپاه و ارتش چشم پوشی کرد. در این میان ضرورت ورود تیم تخصصی معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه به منطقه بحرانزده بر کسی پوشیده نبود چراکه سیاستگذاری و برنامهریزی دقیق، صحیح و جامع در تمامی ساحات خطیر کشور و نیز مدیریت وضعیت بحرانی، بدون لحاظ حسّ مکان و نیز اشراف کامل بر وضعیت فرهنگی و اجتماعی موجود در منطقه امکانپذیر نخواهد بود. از سوی دیگر، لازمه هرگونه برنامهریزی در عرصه فرهنگی و اجتماعی در کشوری، چون ایران با تنوّع قومی، دینی و مذهبی منحصربهفرد، اطلاع درست از افکار و باورها، گرایشها و رفتارها، آداب و رسوم، خلق و خوها و اعتقادات جامعه است.
هر چقدر سیل ویران میکرد و پیش میرفت، اما آنچه بیش از گذشته نمود ویژهای داشت، بازیابی و احیای سرمایه اجتماعی در مناطق سیلزده کشور بود. روحیه نوعدوستی، همدلی و همزبانی، انفاق و اولویت دادن دیگری بر خویشتن به مثابه مؤلفههای مغفول زندگی اجتماعی، بار دیگر در اثنای این حادثه طبیعی، تبلوری دوباره یافت و به شکلی درخشان خودنمایی میکرد.
توجه ویژه به مسائل فرهنگی
پس از وقوع سیل اخیر در کشور، معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه با نظر به رسالت خطیر خویش در اعتلای فرهنگ انقلاب اسلامی و نیز ترویج روحیه جهادی در جامعه، بر خویش فرض دانست تا دوشادوش سایر ارکان و ردههای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیز اقشار مختلف مردم در اقصی نقاط کشور، با حضور تخصّصی و ساختارمند خویش در مناطق زلزلهزده استانهای گلستان، لرستان و خوزستان، نقشآفرینی نماید. این ضرورت ورود تیمهای تخصصی معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه به منطقه بحرانزده از آنجا اهمیت دوچندانی پیدا میکرد که بدانیم برنامهریزی دقیق، صحیح و جامع در تمام عرصههای خطیر کشور و نیز مدیریت بحران، بدون لحاظ حسّ مکان و آگاهی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی در منطقه امکانپذیر نخواهد بود.
عزیمت به پلدختر
پیش از اعزام تیم کارشناسی به مناطق سیلزده استان لرستان، اداره سنجش و پژوهش معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه از همان روزهای اولیه وقوع سیل، با بکارگیری پایگاه داده موجود متشکل از نقشههای پایه شهری و روستایی و همچنین تجزیه و تحلیل تصاویر بهروز دریافتی از ماهوارهها و نیز برخی تصاویر هوایی موجود در منطقه، اقدام به وضعیتسنجی بحران رخ داده و تعیین نقاط حیاتی، حسّاس و مهم جهت مدیریت اصولی بحران و سایر اقدامات پسینی در شهرستان پلدختر نمود. این کار مبتنی بر نقشههای تولیدی و نظر کارشناسان معاونت مبنی بر اولویتهای فعالیت جهادی در فاز اول و همچنین با رعایت ضرورت تعامل حداکثری با سایر تیمهای حاضر در استان لرستان در راستای تکمیل پازل کلّی فعالیت جهادی در مناطق سیلزده انجام شد. برهمین اساس ۴۰ تن از کارشناسان ارشد معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه متشکل از متخصصان حوزههای گوناگون نظیر روانشناسی، جامعهشناسی، رسانه و ارتباطات، روابط عمومی، هنر و ادبیات، مدیریت، معماری و شهرسازی، ژئوپلتیک و GIS برای اعزام به منطقه انتخاب شدند. ضمناً بنا به دستور سردار محمدرضا نقدی، معاون فرهنگی اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مقرّر شد تمام اعضای گروه فارغ از درجه و رتبه نظامی یا علمی به مدّت ۸ ساعت در طول روز با همکاری اهالی مناطق سیلزده، مبادرت به تخلیه گلولای منازل و مغازهها ورزند. همچنین در ساعات باقیمانده از روز، بنا به تقسیم کار صورت گرفته به ازای زونبندی مناطق بحرانی، با توجه به توانمندی و تخصّص دانشگاهی خویش اقدام به آسیبشناسی دقیق و همهجانبه وضعیت موجود، تعامل حداکثری با مردم حادثه دیده به منظور روحیهدهی و امیدآفرینی به مردم پلدختر، تهییج و ترغیب مردمِ مصون مانده از سیل برای همدلی و مساعدت بیش از پیش با همشهریان گرفتار در سیل و نیز انعکاس پیشنهادات نوبهای به مسئولان و متولّیان امر در منطقه اعم از مسئولان سپاه پاسداران و نیز نمایندگان دولتی نمایند. در همین رابطه و در طول یک هفته حضور در شهرستان پلدختر که با مدیریت سردار سعید فرجیانزاده، جانشین معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه انجام شد، علاوه بر پاکسازی ۲۰ منزل مسکونی و مغازه و همچنین تخلیه یک مدرسه (دبیرستان شاهد) از گل ولای، اقدامات مؤثر دیگری نیز به همّت اعضای گروه صورت گرفت. از جمله «برپایی برنامههای مفرّح فرهنگی و مسابقات مهیج و توزیع اقلام گوناگون فرهنگی و هنری نظیر اسباببازی، کتاب داستان و لوازمالتحریر در بین کودکان و نونهالان»، «روانکاوی بیش از ۱۰۰ تَن از اهالی محترم منطقه»، «تقسیم حدود ۲۰۰ کیلوگرم خرما در بین مردم روستاهای سیلزده»، «توزیع بیش از ۷ هزار لیتر آب شرب در میان خانوارهای سیل زده»، «ارائه بیش از ۱۰ پیشنهاد عملیاتی به متولیان امر جهت کارآمدسازی مدیریت بحران و رفع موانع» و «مدیریت جهادی» با تأکید بر منظومه فکری مقام معظم رهبری.
بهرهمندی از تأثیر مثبت حوادث
جانشین معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه در مورد مدت حضور تیم این معاونت در منطقه پل دختر میگوید: «در طول این یک هفته پر فراز و نشیب و صد البته جانفزا و روحبخش در مناطق سیلزده شهرستان پلدختر، آنچه بیش از هر مؤلفهای، گرمابخش وجود جهادگران جوان معاونت فرهنگی اجتماعی سپاه میشد، صرفاً استقامت و ایستادگی مثالزدنی و نیز روحیه قدرشناسی و امتنان کمنظیر مردم فهیم، بصیر و ولایتمدار پلدختر از عنایتهای ویژه رهبر فرزانه انقلاب و تلاش خستگیناپذیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سایر نیروهای مسلّح، تعصّب نیروهای بسیجی سراسر کشور، پیگیری گروههای خودجوش و آتش به اختیار جهادی و همدلی اقشار مختلف مردم بود.» سردار سعید فرجیانزاده با بیان اینکه یکی از رموز ماندگاری انقلاب کبیر اسلامی، صلابت غیورمردان و غیرت شیرزنان لُر و صبر و شکیبایی ایشان در برابر سختیها و مصائب، همچون تمام بزنگاههای چهل سال اخیر بوده است، اظهار امیدواری میکند تا در روزهای آتی، با استقرار سامانه جامع اتاق وضعیت بحران در مناطق سیلزده شهرستان پلدختر، شاهد تمرکز بیش از پیش مدیریت، تقسیم کار دقیقتر و منضبطتر، افزایش هماهنگی در توزیع عادلانه امکانات و هدایای مردمی در بین تمامی اهالی سیلزده، برپایی کمپهای منسجم و فراگیر فرهنگی- اجتماعی با بهرهگیری از روانشناسان و جامعهشناسان حاذق و نیز برگزاری برنامههای شاد و مفرّح فرهنگی با هدف زدودن گَرد ناامیدی از جبین مردم نجیب آن دیار شهیدپرور باشیم. وی با اشاره به حوادثی از این دست در دیگر نقاط جهان میگوید: «کشورهای مختلف جهان نیز شاهد حوادثی از این دست، تلخ و دردناک بودهاند، اما شماری از آنها موفق شدهاند بر مبنای بررسی دقیق این قبیل حوادث طبیعی و انجام کارهایی نمادین، چنین حوادثی را در حافظه تاریخی ملّتهای خود زنده نگه دارند و با تدوین قوانین و رویههای مناسب، راهکارهایی برای تأثیرگذاری مثبت این حوادث بر زندگی مردم خود ارائه دهند.» سردار فرجیانزاده معتقد است: «حادثه اخیر را باید هشداری بدانیم تا حقیقت آسیبپذیری جدّی شهرها و روستاها و سرمایههای کشور در برابر حوادث طبیعی نظیر سیل، به باور همگان به ویژه مدیران دستگاهها بنشیند، بلکه از این آزمون بیدار شویم و برای آزمونهای بزرگتر آتی مهیا شویم!»
حادثهای ماندگار برای تجربه
حادثه سیل اخیر به لحاظ حقوقی، مهندسی و فنّی، اجتماعی، فرهنگی و رسانهای، مدیریت ریسک و مدیریت بحران، دارای چنان ابعاد پیچیدهای است که میتواند موضوع دهها و صدها مطالعه دانشگاهی قرار گیرد. بررسیهای اولیه نشان میدهد خلأ قوانین و رویههای حقوقی مناسب و در کنار آن، سهلانگاری گسترده سنّتی در تفسیر و اجرای قانون و رویه شدن آن، حجم تخریب سیل را دو چندان نموده است! در این میان بلاشک سازمان مدیریت بحران پس از سالها تدارک و تجهیز و تمرین فرضی، در پیشگیری و نیز سازماندهی شرایط پس از حادثه، نمره غیرقابل قبولی گرفته است!
به همین خاطرمعاونت فرهنگی اجتماعی سپاه امیدوار است که حادثه جانکاه سیل اخیر در کشور، هیچگاه از یاد هیچیک از ایرانیان به ویژه مسئولان ذیربط حذف نشود و به نقطه عطفی در تاریخ اجتماعی این سرزمین بدل گردد.