پایگاه اطلاع‌رسانی دولت خبر داده که با پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، طرح اصلاح نظام پولی کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستور کار دولت قرار گرفته‌است.
آنطور که در خبر آمده تغییر جدی شده و پول ملی از ریال به تومان تبدیل خواهد شد و ظرف شش ماه نیز مقررات قانونی مربوط به چگونگی عملیات حسابداری، مالی، مالیاتی، محاسباتی، آماری، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، داده‌های تاریخی، ثبت اطلاعات، اصلاح دفاتر و حساب‌ها و گرد کردن اعداد، در دستگاه‌های اجرایی تصویب خواهد شد. اگرچه این اقدام سابقه‌ای حدود ۱۰۰ سال در جهان دارد، اما نگاهی به کشور‌هایی که پول ملی خود را تغییر داده‌اند، نشان می‌دهد که در اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها پول ملی بعد از بحران‌های مالی، تغییر سیاست‌های جدی در اقتصاد یا جنگ تغییر یافته، نه اینکه تغییر پول ملی به اصلاح نظام مالی به عنوان پایه اصلی به آن نگریسته شود.
اعلام این خبر همزمان با تغییر نام برخی خیابان‌ها و اختصاص آن‌ها به هنرمندان فوت شده نشان می‌دهد که بیش از آنکه مدیران کشوری به تغییرات ماهوی، جدی و تلاش‌های سخت و اساسی در حوزه وظایف خود متمرکز باشند، روی تغییرات شکلی تأکید دارند که باید دید این تغییرات شکلی هزینه‌ها و فایده‌اش چیست؟
سایت اطلاع‌رسانی دولت مدعی شده‌است که حذف چهار صفر و تغییر نام پول ملی به تومان باعث می‌شود: ۱- در کوتاه‌مدت آثار روانی مثبتی به‌همراه داشته باشد. ۲- مانع از استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم بالا، هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس می‌شود. ۳- استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار کم می‌شود و بالاخره تسهیل و بازیابی نقش ابزار‌های پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی صورت خواهد گرفت.
اما در پاسخ به این سؤال ادعای مطرح شده اگرچه در حقیقت حذف چهار صفر با پول‌های چاپ چک پول‌های ۵۰ هزار تومانی (شبیه به ۵ یورویی) برای عید ۹۸ و حذف چهار صفر از آن و کمرنگ کردن چهار صفر از پول‌های ۱۰ هزار تومانی خود بیانگر آغاز این تغییرات است و مردم هیچ آثار روانی مثبتی در آن ندیده‌اند!
درباره ادعای حذف استهلاک بالای اسکناس و خودپرداز نیز در عمل با حذف پول‌های خرد از چرخه داد و ستد بعید است تعداد پول‌ها برای داد و ستد کاهش چشمگیر پیدا کند و با توجه به حجم بالای تجارت الکترونیک در عمل چاپ پول‌های جدید خود هزینه مضاعفی برای استهلاک گسترده پول‌های موجود در میان‌مدت خواهد بود.
بنابراین استدلال‌های موجود چندان قابل‌توجیه و قابل‌قبول برای کار شکلی و ظاهری حذف صفر‌ها در بازار پول نیست.
نکته مهم‌تر دیگری که موضوع استهلاک را در سیستم‌های پوز و دستگاه‌های خودپرداز و یا پول اسکناس به طور کلی زیر سؤال می‌برد، ادامه جریان افزایش نرخ تورم است که در عمل این اقدام تکرار حذف صفر را در یک بازه زمانی کوتاه‌تر میسر می‌کند و در عین حال این پیام را می‌دهد که اوضاع با حذف صفر‌ها هم بهبود نیافت که این موضوع نیز برخلاف ادعای مطرح شده می‌تواند به عامل روانی منفی برای مردم در نظر گرفته شود.
همچنین ذکر این نکته نیز قابل‌تأمل است، زیرا معمولاً اعداد در بازار‌ها به سمت بالا گرد می‌شود، بنابراین بهانه جدیدی نیز برای بازار‌ها فراهم خواهد کرد. بازار‌هایی که هم‌اکنون در حال چانه‌زنی برای افزایش قیمت کالا‌های خود هستند.
