سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: اکثر والدین پرسشهایی از این قبیل از خود میکنند: «آیا درست است هنگامی که بچهها شیطنت میکنند، به آنان سیلی بزنم؟»، «بهترین روش برای آموزش توالت رفتن به کودک دو سالهام چیست؟»، «چگونه میتوانم کودکم را وادار کنم شبها در تخت خود بخوابد؟»، «وقتی فرزندم کودکان دیگر را گاز میگیرد یا کتک میزند چه کنم؟»، «چگونه کودکم را تشویق کنم تا احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد؟» اینها و بسیاری موارد دیگر ازجمله مسائلی است که در شیوههای کاربردی آموزشِ تربیت کودک به والدین دخالت دارد. خوشبختانه بسیاری از مشکلات رفتاری و رشدی معمول در کودکان قابل پیشگیری است. از این رو کتاب «برای همه پدر و مادرها» (شیوهای مثبت جهت رسیدگی به رفتار کودکان) نوشته «متیو ساندرز» بر چگونگی پیشگیری از مشکلات رفتاری رایج در کودکان تکیه دارد و اینکه چگونه میتوان از عهده وظیفه پرورش کودک نوپا، پیشدبستانی و دبستانی برآمد. کتاب «برای همه پدر و مادرها» نوشته متیو ساندرز کتابی است نه تنها برای همه پدر و مادرها بلکه بالاخص برای والدینی که کودکان آنها دچار اختلالات نافرمانی و اختلالات رفتاری میباشند یا دارای کودکانی افسرده، انزواطلب یا بیش از حد فعال هستند. همچنین راهنمایی است برای روان درمانگران و افرادی که قصد دارند از مطالب این کتاب به عنوان جزئی از یک بررسی جامع و روش درمانی استفاده کنند. این کتاب با ترجمه نوشین شمس بارها توسط نشر آسیم تجدید چاپ شده و توانسته با روشهای گام به گام و منطقی خود، که مورد آزمایش قرار گرفته است، فشار روانی امر تربیت کودک را به مراتب کاهش دهد. همچنین در آن برای تمامی نگرانیهایی که در مورد رفتار کودکان، از طفولیت تا پایان سنین دبستانی وجود دارد، پاسخهای عملی ارائه شده است.
متیو ساندرز نویسنده کتاب «برای همه پدر و مادرها» میگوید: مطالب کتاب به طور عمده بر اساس تجربیات بالینی من در تحقیق و درمان مشکلات والدینی بوده که برای یاری رساندن به کودکانشان درخواست کمک کردهاند و نیز برخاسته از تجربه شخصی خودم در تربیت دو فرزندم است. بیشتر توصیههای این کتاب روی خانوادههایی که برای درمان کودکان خود در برنامه مشارکت خانواده در دانشگاه کوییزلند شرکت کردهاند، آزمایش شده و بخشی از این کتاب در مجلات علمی نیز به چاپ رسیده است و تاکنون کودکان بسیاری به همراه خانوادههایشان از توصیههایی که برای تربیت کودک در این کتاب آمده است، به نتایجی بسیار عالی رسیدهاند.
همچنین به این نکته اشاره دارد که این کتاب را اساساً برای والدینی نوشته که خواهان اصلاحات و راهنماییهای عملی در مورد چگونگی برخورد با مشکلات رفتاری و رشدی رایج در کودکان در سنین پیش از نوجوانیشان هستند. درمانگران حرفهای نیز میتوانند از این کتاب در کارهای فردی یا گروهی خود با والدینی که دارای کودکانی با اختلالات رفتاری و عاطفی هستند کمک بگیرند، یا آن را به عنوان مرجعی به والدین کودکان بهنجار و طبیعی معرفی نمایند. اگر از این مطالب به عنوان جزئی از یک بررسی جامع و روش درمانی استفاده شود که هدف آن افزایش توانایی و مهارت والدین در مهار طیف وسیعی از مشکلات رایج در کودکان است بیشترین تأثیر را خواهد داشت. برای اینکه بسیاری از والدینی که کودکانشان دچار اختلالات رفتاری شدید هستند بتوانند مطالب این کتاب را مورد استفاده قرار دهند و به آنها جامه عمل بپوشانند باید از یک روش آموزشی بسیار فعال استفاده کرد. معمولاً این کار مستلزم ارائه راهنماییها و دستورهایی خاص است. در خصوص اینکه به حل چه مشکلاتی باید همت گمارد و به چه ترتیب، با شرح دادن و الگوسازی مهارتها از طریق نقش بازی کردن، بازخورد و تعلیم دادن والدینی که در حال اجرا و تمرین این مهارتها هستند در حالی که رواندرمانگر آنان نظارهگر ارتباط متقابل اعضای خانواده با یکدیگر است، میتوان به این مهم دست یافت. برای سایر والدین فقط یک توصیه راهنمایی مختصر و دستورهایی کتبی کافی است تا مشکل را با موفقیت حل کنند. بدیهی است که شدت مشارکت هر خانواده بستگی به ویژگیهای مشکل موردنظر ارزیابی بالینی و قضاوت در مورد درمان آن دارد.
در کتاب «برای همه پدر و مادرها» سه دسته از فرزندان مورد توجه قرار میگیرند:
۱- نوزادان و کودکان نوپایی که از افراد غریبه میترسند، نق میزنند، در خیابان از والدین خود دور میشوند، نافرمانی میکنند، با کسی شریک نمیشوند و دچار مشکلات خواب هستند.
۲- پیشدبستانیهایی که از اطاعت کردن بیزارند، دائماً مزاحم کار دیگران میشوند، حرف پدر و مادر خود را قطع میکنند، مشکلات تغذیهای دارند و برای درست رفتار کردن هنگام غذا خوردن، خرید رفتن و زمانی که مهمان به خانه میآید، احتیاج به راهنمایی دارند.
۳- کودکان دبستانی که با مشکلات گوناگونی مواجه هستند از قبیل: انجام ندادن تکالیف مدرسه، داشتن رفتارهای مخرب در مدرسه، فحش دادن، دروغ گفتن، نداشتن روحیه ورزشکارانه، شب ادراری، دل درد و زورگویی.
ویژگی کتاب در تکیه کردن و توجه نشان دادن به ایجاد فضایی مثبت در خانواده است تا در این رهگذر، سازگاری سالم در کودکان ایجاد گردد و از پیشرفت مشکلات رفتاری از همان ابتدا، پیشگیری شود. توصیههای این کتاب به صورت گام به گام در سه بخش ارائه شده است؛ در بخش اول اطلاعات زمینهای در مورد ماهیت، علل و نیز راهحل مشکلات رفتاری و رشدی در کودکان بیان شده است. در بخش دوم مشکلات خاص دوران نوزادی، کودکان نوپا، کودکان پیشدبستانی و دبستانی همراه با شیوه درست پاسخگویی به این مشکلات بیان شده است. همچنین بایدها و نبایدهای رفتاری والدین در قبال کودکان ذکر شده است. کتاب شامل اطلاعات کاربردی در خصوص نحوه برخورد با مشکلات فردی و نیز مشکلاتی است که معمولاً هنگام اجرای طرحهای پیشنهاد شده به وجود میآید. در بخش سوم کتاب شاهد طرحی جامع برای والدین هستیم که شامل روش بهکارگیری توصیههایی است که در دو بخش نخست کتاب آورده شده است. با به کار بستن مرحله به مرحله آن و صرف وقت کافی برای آماده ساختن کودک و خودتان میتوانید این اطمینان را حاصل کنید که مشکل شما حل میشود.
یکی از نکات جالب کتاب ضمیمه کردن انواع نمودارها و جداول توسط نویسنده برای ثبت گام به گام خلق و خوی کودک، ریشهیابی مشکل رفتاری، ارائه بازخورد مناسب توسط والدین با توجه به نوع رفتار کودک و میزان پیشرفت والدین و کودک در طی زمان است به گونهای که پدر و مادرها بهراحتی میتوانند این جداول و نمودارهای فراوان را طرح کار خود قرار داده و به عنوان الگو از آن استفاده کنند.
درنهایت اگر والدین به دنبال مرجعی هستند که به صورت یکجا به آنها در شکلگیری درست عملکرد، رفتار و شخصیت کودک یک تا ۱۲ سالهشان کمک کند و در کنار آن با طرحریزی و مشاوره درست گامی در جهت صمیمیتر شدن روابطشان با کودکان بردارند کتاب «برای همه پدر و مادرها» گزینه مناسبی است، هرچند مطالبی که در کتاب آمده گامی فراتر از مباحثی است که مطرح کردیم و برای سایر علاقهمندان و بهویژه دانشجویان علوم تربیتی بسیار مفید و مناسب است.