سرویس ایران جوان آنلاین: بافت تاریخی همدان حدود ۵۰۰ هکتار مساحت دارد. منطقهای که تا دیروز اعلام میشد یکی از بافتهای قوی بوده و حتی قابلیت ثبت جهانی را هم دارد. اما امروز ساخت و سازهای موجود در آن که از گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد و همچنین اقتصاد شهر همدان در بحث ملک موجب شده تا این بافت آسیب دیده و رو به تخریب برود.
بافت تاریخی همدان مجموعههای ارزشمندی از جمله هگمتانه، بازار و پلاکهای ثبتی زیادی را در دل خود جای داده است.
هر چند نقشه ابلاغ شده از طرف شورای عالی شهرسازی برای مشخص کردن محدوده بر مبنای عکس هوایی گرفته در سال ۱۳۳۵ بوده و میراث فرهنگی نیز از سال ۹۱ برای مشخص و تلفیق کردن محدوده تاریخی همدان اقدام کرده، اما طی این سالها تعدادی از اماکن، معابر و محلات تاریخی از بین رفته است. در همین رابطه سرپرست پایگاه بافت تاریخی شهر همدان پویا بودن بافت تاریخی همدان، ساخت و سازهای موجود در بافت تاریخی در گذشته و زمان حال و اقتصاد شهر همدان در بحث ملک را از عوامل اصلی از بین رفتن بافت تاریخی همدان برشمرده و میگوید: «استان یزد بافت و استخوان بندی منسجم دارد و نمیتوانیم بگوییم همدان بافت تاریخی ندارد، اما به اندازه یزد و شهرهایی که بافت آنها ثبت جهانی شده نیست.»
مریم مختاری موسوی، محله کبابیان، حاجی و کلپا همدان را جزو محلات ارزشمند همدان معرفی کرده و ادامه میدهد: «مستندنگاری، برداشت و آسیب شناسی وضع موجود یکی از ابتداییترین راهها برای احیای بافت تاریخی همدان است.»
وی با بیان اینکه بانک کارگشایی در آثار ملی به ثبت رسیده است، بیان میکند: «محدوده بافت تاریخی همدان مشخص و جانمایی پلاکهای ثبتی و تاریخی روی نقشه بافت انجام شده است و بعد از مشخص کردن پلاکهای ثبتی بناهای ارزشمند شناسایی میشوند.»
سرپرست پایگاه بافت تاریخی شهرستان همدان با بیان اینکه در رینگ اول اقدامات که از سال ۸۸ آغاز شده تقریباً ۸۰ درصد پلاکهای ارزشمند شناسایی شدهاند، میگوید: «فاکتورهای کالبدی، معماری، عناصر تشکیل دهنده، تزئینات بنا و قدمت آن از جمله ملاکهای تعیین پلاک ارزشمند است، همچنین پلاکهای ثبتی قبل از سال ۱۳۴۰ میتوانند به عنوان پلاکهای واجد ارزش معرفی شوند.»
تاریخ در بافتهای همدان
حدود سال ۹۶ بود که اعلام شد شهرداری همدان سه بنای تاریخی در «چمن کبابیان» به عنوان سالمترین مرکز محله همدان را تخریب کرد تا پارکینگی طبقاتی در این نقطه بسازد. این اتفاق در شرایطی رخ میداد که قبل از آن از ظرفیتهای این منطقه برای ثبت جهانی شدنش حرف میزدند. حالا نه تنها دیگر نمیتوان از جهانی شدن بافت تاریخی همدان حرف زد بلکه بافت فرسوده با بافت تاریخی همپوشانی پیدا کرده و معضلاتی هم برای مردم این منطقه به وجود آورده است.
رئیس بنیاد ایران شناسی با بیان اینکه همدان یک استان تاریخی است، اما نسبت به استانهای همجوار ۱۶ سال در تأسیس بنیاد ایران شناسی عقب است، میگوید: «بعد از افتتاح بنیاد ایران شناسی در همدان به سرعت ایران شناسی در زمینه همدان را آغاز کرده و خوشبختانه تا چند ماه آینده کار این دانشنامه جامع به پایان میرسد.»
محسن جان ادامه میدهد: «دانشنامه جامع ایران شناسی در همدان در ۱۶ مدخل مانند خاک شناسی، مشاهیر، علوم تربیتی و... بررسی شده و بعد از اتمام آن اساتید و صاحب نظران برجسته ارزیابی و تکمیل میشود.» لازم به ذکر است، عناصر معماری موجود در بافت تاریخی همدان شامل ۲۶ مسجد، ۹ امامزاده و سقاخانه، ۱۰ باب حمام، ۲۰ باب خانه تاریخی، هفت باب مدرسه، ۱۰باغ و عمارت، هفت آرامگاه و مقبره، پنج میدان، ۱۱ مرکز محله، پنج کلیسا و کنیسه میشود.
همچنین در بافت تاریخی بازار شهر همدان ۲۸ کاروانسرا، پنج تیمچه و ۲۷ راستهبازار با مساحت ۲۰ هکتار وجود دارد. بافت بازار همدان مربوط به دوره صفویه و یکی از قویترین و منسجمترین بازارهای موجود در کشور است. بازار همدان با ویژگیهای همچون انسجام کالبدی و پویایی، رشد و حیات اقتصادی جزو معدود بازارهای کشور است که این ویژگیها را دارد.