سرويس ايران جوان آنلاين: وضعیت نابسامان محدوده حرم امام رضا (ع) سالهاست که همچنان بزرگترین دغدغه مسئولان کلانشهر مشهد به شمار میرود که سالانه پذیرای بیش از ۲۰ میلیون زائر است. شهری که پیشبینی شده در افق ۱۴۰۰ سالانه پذیرای ۳۰ میلیون زائر باشد. با این حال سال ۷۴ بود که طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده پیرامون حرم مطهر رضوی کلید خورد تا محدوده بیش از ۳۰۰ هکتاری اطراف حرم امام رضا (ع) به گونهای نوسازی و بهسازی شود که در شأن مشهد مقدس باشد. البته این طرح در سال ۷۸ مصوب شد و کارهای اجرایی آن نیز از همان زمان شروع شد. اما با وجود گذشت ۲۰ سال هنوز هم این طرح در حال اجراست و نتوانسته رضایت هیچ کس را جلب کند. حالا شهردار مشهد معتقد است که در نوسازی این بافت به مسئولیتهایشان عمل کردهاند و این دولت است که باید به وظایف خود عمل کند و استاندار خراسانرضوی هم با اشاره به مشکلات ایجاد شده در اجرای طرح بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی از آمادگی دولت و آستان قدسرضوی برای کمک به حل موانع اجرای این پروژه خبر میدهد. حرفهایی که اگر واقعاً به عمل تبدیل شود میتواند پرونده بافتهای فرسوده اطراف حرم را برای همیشه ببندد.
مشکلات بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوی در شهر مشهد مقدس آنقدر قدیمی شده که از یک زخم ساده به دملی چرکین تبدیل شود. جاییکه امروز مسئولان شهری رسماً از دولتمردان خواستهاند تا با ورود خود به این عرصه و با ساماندهی این بخش از شهر یکبار برای همیشه به این بازی خاتمه دهند. بافت ریزدانهای واحدهای مسکونی اطراف حرم مطهر، فرسودگی شبکههای تأسیسات آب، برق، گاز، نبود فاضلاب شهری، منظر نازیبای شهری، آلودگی صوتی، تداخل سوارهرو و پیاده رو در این بافت، وجود ناهنجاریهای اجتماعی، کمبود فضای عمومی کافی مانند پارکینگ و نبود امکان خدماترسانی در مواقع ضروری مانند زلزله از مهمترین مشکلات این بافت ۳۶۶ هزار هکتاری است که البته ۵۱ هکتار آن مربوط به خود آستان قدس رضوی میشود. حدود ۲۴ سال پیش و زمانیکه طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده پیرامون حرم مطهر رضوی نوشته میشد، تراز این منطقه، صفر در نظر گرفته شد. بدین معنی که یک منطقه خودگردان باشد و اجرای طرح باید براساس درآمدهای خود منطقه تأمین شود که معایبی به همراه داشت. حال پس از گذشت سالها این نقص بیشتر خود را نشان میدهد. وسعت زیاد در برگیرنده این بافت فرسوده در کنار کمبود نقدینگی برای تملک اراضی و مشکلاتی مانند نبود رضایت مالکان و ساکنان بافت برای فروش اراضیشان، بزرگترین مشکلات بر سر اجرای این طرح به شمار میرود.
تراز صفر برای بازسازی اشتباه است
هم اکنون بیشتر واحدهای مسکونی در داخل این بافت واحدهای کوچکی است که چند دهه قبل خریداری شده و الان در دست وراث است که راضی کردن آنان برای فروش این واحدها کار بسیار سختی است. هفت سال پیش یعنی در اواسط سال ۹۱ بود که شهردار وقت منطقه ثامن مشهد با بیان اینکه طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوی ۵۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، مساحت کل بافتی که باید بهسازی و نوسازی شود را ۳۶۰ هکتار با ۱۳ هزار پلاک بسیار ریز عنوان و پیشبینی کرد طرح نوسازی و بهسازی این منطقه در سال ۱۳۹۷ به پایان برسد. اما حالا و با شروع سال ۹۸ شهردار مشهد با اشاره به اینکه در نظر گرفتن تراز صفر در نوسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر اشتباه بود، میگوید: «مدتها طول کشید تا به دولت نشان دهیم تراز صفر غلط است.» محمدرضا کلایی تأکید میکند: «اگر قرار است منطقهای با اهداف اجتماعی بازسازی شود، نمیتوان با درآمدهای حاصل از همان منطقه یا تراز صفر هزینهها را تأمین کرد.»
وی با بیان اینکه برای ما در طرح نوسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوی پنج نکته اهمیت دارد، ادامه میدهد: «در نوسازی این بافت ما به مسئولیت خودمان عمل میکنیم و دولت هم باید به وظایف خود عمل کند، در این راستا دولت انتشار اوراق مشارکت با پرداخت ۵۰ درصد اصل و سود توسط دولت و ۵۰ درصد شهرداری را قبول کرده است و استانداری نیز باید این موضوع را پیگیری کند. البته تاکنون پیگیریهای خوبی برای انتشار اوراق مشارکت از سوی شهرداری مشهد انجام شده و موافقتهایی نیز صورت گرفته است.» شهردار مشهد میگوید: «یکی دیگر از نکاتی که برای مدیریت شهری اهمیت دارد این است که سرمایهگذار باید بداند وقتی وارد فرآیند سرمایهگذاری میشود، طرح هیچ تغییری نمیکند.» وی با اشاره به اینکه وقتی به سراغ حقوق مکتسبه میرویم میگویند باید حتماً پروانه صادر شده باشد، تصریح میکند: «حتی گفته میشود که قراردادها مورد قبول نیست، زیرا شاید دیروز شما با آنها قرارداد بسته باشید.»
تشکیل شورای راهبردی
در حال حاضر و با موافقت استاندار خراسان رضوی هر هفته چهار پروژه سرمایهگذاری در بافت پیرامون حرم در شورای راهبردی که در این خصوص در شهرداری تشکیل شده است، بررسی میشود. شهردار مشهد در این رابطه میگوید: «نزدیک چهار سال بود که منطقه ثامن حال و روز خوبی نداشت و مدیریتهای نادرست باعث سرمایهگریزی شده بود، اما حالا استانداری باید کمک کند این نگاه را از مشهد دور کنیم. زیرا اگر جلوی تغییر و تحولاتی که باعث بیاعتمادی سرمایهگذاران میشود را نگیریم نه تنها در بافت پیرامون حرم مطهر بلکه قطعاً در نقاط دیگر شهر هم با زیان مواجه خواهیم شد.» کلایی ادامه میدهد: «در این راستا تاکنون حدود ۲۸۶ پروژه که با میراث فرهنگی مشکل دارند و حدود ۱۰ پروژه که با شهرداری مشکل دارند، شناسایی شده است که در شورای راهبردی بررسی و راهکاری برای رفع مشکلات اندیشیده خواهد شد.» البته استاندار خراسان رضوی هم با اشاره به مشکلات ایجاد شده در اجرای طرح بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی از آمادگی دولت و آستان قدس رضوی برای کمک به حل موانع اجرای این پروژه خبر داده است.
علیرضا رزم حسینی گفته که بر اساس مطالب مطرح شده و همچنین گزارشهای ارائه شده، بر سر تکمیل طرح اطراف حرم مطهر اختلاف نظرهایی وجود دارد، زیرا با وجود طرح تفصیلی مصوب، طرح دیگری با نظرات متفاوت ارائه شده است. اما با توجه به نظر شهردار مشهد، موضوع طرح بهسازی پیرامون حرم مطهر امامرضا (ع) باید هرچه سریعتر تعیین تکلیف نهایی شود؛ لذا تعهدات مدیریت شهری در قراردادهای رسمی و معتبر مبنای عملکردها قرار گیرد و این تعهدات اجرایی شود.