سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: حسادت از نظر روانشناسی نوعی واکنش هیجانی پیچیده منفی است که فرد در مقابل احساس ناامنی، عدم موفقیت، رقابت، تبعیض و... از خود بروز میدهد. فرد حسود هر زمان احساس کند که چیزی را که باید داشته باشد، ندارد و شخص دیگری از آن برخوردار است، خشمگین شده و برای رسیدن به آرامش به رفتارهای ناپخته و ناهنجار پناه میبرد و در نهایت هم به خود و هم به فرد مورد حسادت واقع شده صدمه میزند.
حسادت نیز مانند سایر هیجانات اگر به میزان کافی وجود داشته و در واقع به شکل غبطه باشد، نه تنها به فرد آسیبی نمیرساند بلکه کارکرد مثبت هم خواهد داشت. زمانی که فرد از این انرژی در مسیرهای جامعهپسند و اخلاقمدار استفاده کند، منجر به ایجاد انگیزه، پیشرفت، متعهد بودن و حفظ روابط بین فردی میشود که غبطه نامیده میشود. فردی که دچار غبطه میشود، دوست دارد مانند دیگران از نعمتی برخوردار باشد و از فقدان آن دچار افسوس میشود. حسادت زمانی است که فرد احساس میکند دیگری چیزی را دارد که او ندارد و آرزو میکند آن فرد هم از آن نعمت محروم شود.
خشم ناشی از غبطه به خود فرد معطوف شده و خشم ناشی از حسادت طرف مقابل را نشانه خواهد گرفت. تلاش برای برتر بودن از قانونهای طبیعت است. رقابت یکی از ارکان ضروری زندگی و حیات است. در زندگی اجتماعی انسانها، معمولاً افراد به خاطر قدرت، ثروت، عقاید و باورها، به دست آوردن نیازهای اولیه و یا خدمات اجتماعی با یکدیگر رقابت میکنند.
هر چیزی که در این دنیا بیش از یک نفر متقاضی داشته باشد باعث ایجاد رقابت و حتی درگیری خواهد شد. در این بین انسانهایی که از لحاظ روانی به پختگی لازم رسیدهاند، به چالشها و تلاشهایشان در مسیر خود شکوفایی به عنوان یک فرصت مینگرند و از این فرصتها در جهت تکامل و رشد استفاده مثبت میکنند.
در مقابل انسانهای رشد نیافته و آسیبپذیر چالشهای زندگیشان را به عنوان تهدید قلمداد میکنند و مدام خود را در حال رقابت با اطرافیان دانسته و برای برنده شدن تلاش میکنند. این ارزیابیهای متفاوت واکنشهای متفاوت را هم به دنبال دارد.
یکی از نتایج غیر قابل انکار رقابت ناسالم، حسادت افراد به یکدیگر است. در واقع میتوان گفت: حسادت نقطه مقابل گذشت است. حسادت از مقایسه کردن خودمان با دیگران ناشی شده و به سلامت روان و رضایتمندی از زندگی آسیب خواهد رساند.
از نظر روانشناسی فرد سالم از نقاط قوت و ضعف خود اطلاع داشته و در سایه شناخت و خودآگاهی، مدیریت هیجانات و احساسهای خود را به عهده میگیرد و با به کار بستن روشهای کارآمد و منطقی برای برطرف کردن هر یک از نیازهایش تلاش میکند. هر کس بتواند رابطه بهتر و معنادارتری با خود، دیگران، اشیا و حتی لحظههای زندگیاش برقرار کند، احساس آرامش، رضایت و موفقیت خواهد داشت.
افراد معمولاً موفقیتهای دیگران را به شانس و شکستهای خود را به محیط اطرافشان نسبت میدهند و در این بین نقش خود را در زندگیشان نادیده میگیرند. آنها نسبت به اطرافیان و دنیای اطراف بدبین بوده و خود را در حال رقابت با دیگران میبینند و از دست دادن آرامش بهای سنگینی است که در پایان نصیبشان میشود.
از آنجا که حسادت نیز مانند سایر هیجانات قابل شناسایی، ارزیابی، مدیریت و کنترل است و در اثر تعاملات فرد با محیط کسب میشود، میتوان با بهکارگیری شیوههای صحیح فرزندپروری، آموزش خودشناسی و آموزش مهارتهای زندگی به افراد جامعه از شیوع و حتی بروز این رفتارهای ناهنجار و آسیبرسان پیشگیری کرد و در جهت ارتقای سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی گامی اساسی برداشت. فراموش نکنیم خاموش کردن شمع دیگران، شمع ما را نورافشانتر نمیکند.
*روانشناس بالینی