سرويس جامعه جوان آنلاين: از شبه‌قاره هند تا اروپا، جریان گرمای شدید صد‌ها میلیون نفر را دربرگرفته است. شمار کشته‌شدگان از گرما در هند ممکن است به چندین هزار نفر برسد. در مناطقی از شمال اروپا نیز این هفته گرم‌ترین دمای ثبت‌شده در تاریخ این منطقه تجربه شده است. حتی در کشور‌های مرفهی مانند فرانسه و اسپانیا هم موج گرما موجب مرگ چندین نفر شده است.
ما چگونه تاب آورده ایم؟
پیش از اروپا و شدیدتر از هند، یک ماه است که این موج گرما جنوب غرب ایران را فرا گرفته است. اوایل خرداد اعلام شد که دمای ۴۹ درجه در آن مقطع، گرم‌ترین دمای ثبت‌شده برای هفته اول خرداد در خوزستان در تمام ۳۰ سال گذشته بوده است.
این گرما همچنان ادامه دارد و در روز‌هایی به بیش از ۵۰ درجه هم رسیده است. به‌ویژه خوزستانی‌ها به دمای بالاتر از ۴۰ درجه، از خرداد تا شهریور و حتی بالاتر از ۵۰ درجه در تیر عادت دارند.
چگونه است که دمای ۴۰ درجه در هند و اروپا قتل‌عام می‌کند، اما خوزستانی‌ها انگار در برابر آن تاب آورده‌اند؟ اساسا حد دمای مطلوب بشر چیست و هر میزان افزایش آن چه اثری بر سلامت و حیات روزمره انسان دارد؟
۲۰ درجه حیاتی
دمای مطلوب برای انسان ۲۰ درجه است. در این دما هر سه مولفه حیاتی، یعنی توان فیزیکی و قدرت ذهنی و شرایط عاطفی در بالاترین حد خود قرار دارند. در محیط‌های بسته البته با سیستم‌های تهویه می‌توان دما را در همین حد نگه داشت. در فضای باز نیز با لباس گرم می‌توان سرمای شدید را گاهی تحمل کرد.
بسیاری به هر حال ناچارند گرمای شدید را تحمل کنند. مثلا همه اهالی جنوب ایران که هم اکنون به ناچار باید در فضای باز کار یا تردد کنند. یا ساکنان مناطقی که ناگهان با هجوم جریان شدید هوای گرم مواجه شده‌اند. گرما با این مردم چه می‌کند؟ چه فرقی هست بین کسی که اکنون دارد در گرمای ۵۰ درجه کار می‌کند با کسی که دمای محیط اطرافش حداکثر ۲۰ درجه است؟
توان تصمیم گیری در گرما
به ازای هر یک درجه افزایش دما نسبت به ۲۰ درجه مطلوب، دو درصد از توان جسمی انسان صرف انطباق با گرمای اضافی می‌شود. این یعنی کسی که در گرمای ۴۰ درجه قدم می‌زند، به واقع نسبت به شرایط معمولش ۴۰ درصد توان جسمی و ذهنی و حتی عاطفی کمتری دارد!
در ۵۰ درجه البته شرایط بسیار دشوارتر می‌شود. یک فروشنده را تصور کنید، در گرمای ظهر، در یکی از خیابان‌های اهواز، در گرمای ۵۰ درجه ساعت‌هاست آنجا ایستاده و دارد کارش را انجام می‌دهد و کمتر کسی متوجه است که این فرد در این لحظه در واقع فقط ۴۰ درصد از توانایی واقعی خودش را دارد.
این فرد چه از نظر جسمی، چه ذهنی و چه عاطفی ۶۰ درصد ضعیف‌تر است از آنچه که همگان از او توقع دارند. یعنی خیلی زودتر از پا در می‌آید، توان تصمیم‌گیری او کمتر از نصف است و بسیار مستعد پرخاشگری و اضطراب است. این وضعیتی است که این افراد هر روز ساعت‌ها تجربه می‌کند.
مناطق آسیب پذیر را دریابیم
این آن چیزی است که می‌تواند مشکلاتی جسمی و ذهنی و روحی را در او مزمن کند. وضعیت این فروشنده را تعمیم دهید به بقیه اهالی اهواز، بقیه خوزستانی‌ها و بقیه ساکنان خاورمیانه و شمال آفریقا که در وضعیت اقلیمی مشابه زندگی می‌کنند.
در آمریکا یک تحقیق نشان داده که به ازای هر یک درجه افزایش متوسط دما امکان اقدام به خودکشی ۷ درصد بیشتر می‌شود. مجموعه این دلایل باعث شده که چنان مرگ و میر پرشماری را در یک ماه گذشته در هند و حتی در جنوب اروپا شاهد باشیم.
انسان از میان انواع فجایع طبیعی به موج گرمای شدید کم‌اعتناتر است. زلزله، سیل، خشکسالی، سونامی، آتش‌سوزی و زمین‌لرزه بیشتر می‌ترسانند و نحوه وقوعشان دراماتیک‌تر است دارند و به همین خاطر، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و می‌توان گفت بیشتر موضوع تمهیدات پیش‌گیرانه بوده‌اند. اما موج کنونی گرما در هند و خاورمیانه و جنوب اروپا نشان داد که گرمای ناگهانی شدید هم می‌تواند گاه به اندازه دیگر فجایع طبیعی مرگ‌بار و ویرانگر باشد.
هشدار داده شده که بسامد وقوع گرمای شدید رو به افزایش است و تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند حتی به دو برابر میزان کنونی برسد. وقتی اروپا در برابر هجوم موج گرما خلع سلاح است و به راحتی تسلیم می‌شود، بیشتر می‌بایست نگران مناطقی از ایران بود که در این باره آسیب‌پذیرند.
