چند دهه قبل بود که دانشمندان اعلام کردند استفاده ازسمومی مانند ددت نه تنها موجب مقاومت برخی از آفت‌ها نسبت به آن شده است بلکه حتی با شستن وضد عفونی کردن نیزنمی توان اثرات مخرب آن بربدن انسان را کاهش داد یا ازبین برد. این مهم موجب شد تا ازآن سال به بعد استفاده از انواع سموم با محدویت‌ها یی مواجه شود وآفت کش‌های طبیعی به عنوان بهترین جایگزین برای مواد سمی در دستور کار کشاورزان وباغداران قرار بگیرد. دراین میان کفشدوزک‌ها از جمله حشرات مهمی به شمار می‌روند که نقش مهمی در ازبین بردن آفت‌ها ازجمله شته دارند موضوعی که موجب شد تا برخی از افراد به فکر تکثیر این حشره مفید آفت کش در کشور بیفتند موضوعی که علاوه بر سود زیاد نقش مهمی در تولیدات ارگانیک دارد ومی تواند کشور را به یکی از مهترین تولید کننده محصولات سالم کشاورزی که درآمد خوبی برای تولید کنندگان در بازار جهانی دارد تبدیل کند.
باقیمانده سموم در طبیعت علاوه بر آلودگی محیط زیست با وارد شدن در زنجیره غذایی باعث تاثیرات سوئی بر سایر موجودات منجمله انسان می‌گردد، بسیاری از سموم کلره می‌توانند باعث ایجاد جهش‌های ژنی خطرناک و در نهایت ایجاد سرطان و تولید جنین ناقص در انسان بشوند. در اثر استفاده بی رویه و نادرست از سموم، حشرات مقاومی به وجود آمده اند که کنترل آن‌ها مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است از این رو لزوم شناخت اصولی که بتوان بر اساس آن‌ها با کمترین هزینه و کمترین میزان آلودگی محیط زیست بیشترین تلفات را به آفات وارد نمود احساس می‌شود.
مصرف بسیاری از سمومی که از ابتدای کشف آن مورد استفاده قرار گرفته اند، به دلیل خاصیت بیماریزا و آلوده بودن آن و هم چنین آلوده کردن محیط زیست و خطراتی که برای انسان و اکوسیستم داشته اند، ممنوع شده است. استفاده از سموم شیمیایی خطرات زیادی به همراه دارد. از جمله این خطرات می‌توان به باقی ماندن سموم در مواد غذایی، از بین رفتن حشرات مفید و دیگر موجودات زنده، مسموم شدن آب‌های آشامیدنی، مقاوم شدن آفت‌ها در برابر سموم شیمیایی، آلودگی محیط زیست و ... اشاره کرد.
دراین میان بهترین راه مبارزه با افات روش‌های غیر شیمیایی است. مبارزه غیرشیمیایی را می‌توان به روش‌های مختلفی از جمله مبارزه زراعی، مبارزه مکانیکی، مبارزه بیولوژیکی و ... انجام داد. در این نوع کنترل انسان دخالت دارد و مخصوصا دانش متخصص نقش مهمی در آن دارد، دراین میان استفاده از روش مبارزه بیولوژی یکس از بهترین روش پیشنهادی از سوی کارشناسان است، چرا که با تکثیر حشرات مفید آفت خوار به راختی می‌توان این موجودات را بدون استفاده از مواد شیمیایی ازبین برد ومحصولی کاملا سالم وارگانیک تولید کرد.
کفشدوزکهای آفت خوار
کاربرد عوامل بیولوژیک دارای مزایای خاصی است که برای توسعه پایدار کشاورزی، اشتغالزایی مولد و تأمین امنیت غذایی جامعه و تولید محصول سالم الزامی است. درمیان حشرافت مفید در طبیعت از جمله، زنبور، کرم خاکی می‌توان اشاره‌ای به کفشدوزک‌ها کرد حشراتی که با خوردن برخی از آفت‌ها ازجمله شته‌ها وشپشک‌ها می‌تواند به تولیدات مواد غذایی گیاهی سالم کمک دوچندانی کند. کفشدوزک کریپتولموس، بومی کشور استرالیا بوده و برای اولین بار در سال ۱۸۸۸ میلادی برای کنترل آفات معرفی شد. این گونه در طول زندگی‌اش ۴۰۰ تا ۵۰۰ تخم تولید می‌کند، این تخم‌ها طی مراحل مختلفی که حدود یک ماه طول می‌کشد، به حشره بالغ تبدیل می‌شوند.
لارو این کفشدوزک در طول دوره لاروی به بیش از ۲۵۰عدد شپشک آردآلود برای تغذیه نیاز دارد. این حشرات شکارگر از دشمنان طبیعی آفات هستند که از آن برای کنترل شته، کنه و آفات مکنده استفاده می‌شود، این حشره هم لارو و هم حشره را از بین می‌بردومی‌توانند بدون ایجاد آلودگی، سبزی مزرعه‌ها را حفظ کنند. یکی ازپرورش مازندرانی که در زمینه پرورش کفشدوزک‌ها فعال است دراین خصوص می‌گوید: «کفشدوزکهای شکارگر از دشمنان طبیعی آفات هستند که از آن برای کنترل شته، کنه و آفات مکنده استفاده می‌شود، این حشره هم لارو و هم حشره را از بین می‌برد.»
بهارلوبا بیان اینکه به ازای هر هکتار ۶ تا ۸ لیتر سم برای از بین بردن آفت استفاده می‌شود می‌افزاید: «کشاورزان برای از بین بردن کامل آفت شپشک آرد آلود سالی دو بار در هر بار باید در مساحت ۳۰۰ هکتار ۴ هزار و ۸۰۰ لیتر سم استفاده کنند، اما با استفاده از هزار عدد کفشدوزک در هر هکتار می‌تواند محصول سالم عاری از سموم را تولید و روانه بازار کنند.» وی باشاره درآمد ۱۵۰ میلیون تومان سالاه که از این را به دست می‌اورد ادامه می‌دهد: «امسال به دلیل شرایط اقتصادی و کم شدن یارانه و بودجه جهاد کشاورزی ۳۰۰ هزار عدد کفشدوزک تولید کردم موضوعی که موجب شد تا برای ۱۸۰ شرکت خصوصی شرق و غرب استان اشتغالزایی ایجاد شود.» ۲۴سال پیش بود که این کار آفرین مازنی با پیشنهاد جهاد کشاورزی استان در یک انباری ۵۰ متری کار پرورش کفشدوزک کریپتالاموس را شروع کرد و هم اکنون این مساحت را به سه سالن ۱۵۰ متری افزایش داده است.
وی با تولید سالانه ۵۰۰ هزار عدد کفشدوزک به مبارزه با آفت‌ها به صورت طبیعی رفته و میزان مصرف سموم را در ۳۰۰ هکتار از باغ‌های مرکبات، گلخانه و چای به صفر رسانده است. آمار‌ها نشان می‌دهد، امسال ۳۰۰ هکتار از باغ‌های مرکبات، چای و گلخانه‌های مازندران با روش بیولوژیک و استفاده از کفش دوزک آلودگی حشره به نام شپشک آرد آلود از بین خواهد رفت. این درحالی است که این کارآفرین علاوه بر پرورش دهنده کفش دوزک زنبور تریکوما نیز پرورش می‌دهد و برای مبارزه با آفت درختان سیب، انار، برنج و گوجه فرنگی استفاده می‌کند. با وجود تمام مزای درحال حاضراستفاده از شکارچی برای دفع آفت در میان باغداران هنوز همه گیر نشده، و مراکزی ترویج کشت محصول ارگانیگ باید گسترش یابد و تبلیغ و توزیع این حشره‌های شکارچی طبیعی افزایش داشته باشند.
نگاهی به حشرات مفید وآفت کش
یکی از فواید حشرات برای انسان‌ها ومحیط زیست، آفت کش بودن برخی از آنهاست موضوعی که امروزه با توجه به خطرات ماندگار سموم می‌تواند نقش مهمی در تولیدات محصولات کشاورزی سالم وارگانیک داشته باشند. دراین میان، کفشدوزکهای از دشمنان طبیعی آفات هستند که از آن‌ها برای کنترل شته، کنه و آفات مکنده استفاده می‌شود. زنبور‌های پارازیت، این نوع از زنبور‌ها زایده انتهایی بدن خود را مثل مته وارد بدن بید، کنه و دیگر حشرات می‌کنند. حشره ماده در بدن میزبان تخم می‌گذارد و از این تخم یک لارو گرسنه بیرون می‌جهد و میزبان را از درون می‌خورد.
همچنین زنبور‌های قرمز؛ سوسک‌های خاکی، عنکبوت ازجمله حشرات مفیدی هستند که نقش مهمی درازبین بردن افات گیاهان دارند. توجه به این مهم می‌تواند ضمن کنترل استفاده از سموم به تولید مواد غذایی گیاهی سلم کمک فراوانی کرده وعلاوه بر آن به ایجاد اشتغال ودرآمد زایی کمک فراوانی کند.
