سرویس ایران جوان آنلاین: تا همین اواخر سال گذشته، یعنی کمتر از شش ماه پیش بود که هر چه در مورد تالاب هورالعظیم میشنیدیم اخباری سیاه و نگران کننده بود. از آتشی که به جانش افتاده بود و شعلههایش قصد فروکش کردن نداشتند تا کم آبیهایی که این تالاب را تا مرز خشک شدن هم پیش برد. در اسفندماه ۹۷ اکثر گزارشها در مورد این تالاب در مورد علل و مقصران خشک شدن آن بود. یعنی دیگر همه قبول کرده بودند که هورالعظیم را باید بدون آب ببینند. حتی در یکی از آخرین گزارشها در مورد این تالاب آمده بود که «مقصران خشک شدن تالاب هورالعظیم را نه در سد سازیهای داخلی بلکه باید در اقدامات کشورهای همسایه و در نهایت اقدامات زهکشی دولت صدام با اهداف سیاسی و نظامی عنوان کرد.»، اما با آغاز سال جدید و بارشهایی که تقریباً تمام تالابهای ایران را احیا کرد، هورالعظیم هم جان دوبارهای گرفت. ولی بازی به همین جا ختم نشد و سیلابهایی که در خوزستان جاری شد موجب شد تا هورالعظیم لبتا لب پر از آب شود. اوایل اردیبهشت بود که گفتند ۸۷ درصد از تالاب هورالعظیم آبگیری شده و چند روز بعد اعلام شد با توجه به سرریز شدن سد کرخه، اگر بارشی هم رخ ندهد حقابه هورالعظیم تا دو سال تضمین شده است. حالا بعد از گذشت دو ماه از بهترین روزهای این تالاب، میتوان یکبار دیگر آثار بیتدبیریها را در حفظ هورالعظیم دید. جاییکه مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به ادامه هدایت آب تالاب هورالعظیم به بخش عراقی این تالاب، گفته: «شکافهایی که برای هدایت سیلاب در هورالعظیم ایجاد شده بودند، هنوز مسدود نشدهاند و با این وضعیت، آبگیری تالاب هورالعظیم از سال گذشته هم کمتر میشود.» موضوعی که باز هم به خاطر تداخل کارها و بیتدبیری و ناهماهنگی در میان چند سازمان و نهاد، میرود تا به یک مشکل و معضل ملی تبدیل شود.
تالاب «هوارالعظیم» بین ایران و عراق واقع شده است. یک سوم از مساحت این تالاب در ایران قرار دارد و بین دو شهرستان دشتآزادگان و هویزه واقع شده که شهرهای مختلفی در این منطقه از جمله سوسنگرد، بستان و هویزه قرار دارد.
تا ماههای آخر سال گذشته بود که مباحثی در خصوص نقش سدها در خشک شدن تالاب هورالعظیم مطرح میشد، اما کارشناسان خبره بخش آب آن را دقیق نمیدانستند. آنها معتقد بودند نمیتوان به مسائل آب به صورت تک بعدی نگاه کرد چرا که در خشک شدن این تالاب عوامل متعدد داخلی و خارجی سهم دارند. چنانکه دو سوم مساحت هورالعظیم در کشور عراق قرار گرفته و کشورهای همسایه ایران نیز در کاهش شدید ورودی آب به آن نقش قابل توجهی دارند و نمیتوان نقش اقدامات ترکیه، عراق و سوریه را در این باره نادیده گرفت. به هرحال در نهایت چنین عنوان شد که نباید مقصران خشک شدن تالاب هورالعظیم را در سد سازیهای داخلی بلکه باید در اقدامات کشورهای همسایه و در نهایت اقدامات زهکشی دولت صدام با اهداف سیاسی و نظامی جستوجو کرد.
شکافها باز ماندهاند
با آغاز بارشهای بهاری، مسئولانی که حتی در خاموش کردن آتشی که به جان هورالعظیم افتاده بود هم عاجز بودند، چنان به شعف آمدند که نمیدانستند چه کار باید بکنند و هر روز به ارائه آمار و ارقام و گزارش وضعیت این تالاب میپرداختند. آب آنقدر زیاد شد که تصمیم گرفتند بخشی از آن را به سمت عراق هدایت کنند. اما متأسفانه و با توجه به اینکه تقریباً هیچ مدیری برنامهکاری ندارد، بنابر این برنامهای هم برای مدت زمان این کار و تاریخی برای مسدود کردن مسیر عبور آب به سمت عراق ارائه نشد و کار به جایی رسید که حالا مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان با اشاره به ادامه هدایت آب تالاب هورالعظیم به بخش عراقی این تالاب، گفته: «شکافهایی که برای هدایت سیلاب در هورالعظیم ایجاد شده بودند، هنوز مسدود نشدهاند و با این وضعیت، آبگیری تالاب هورالعظیم از سال گذشته هم کمتر میشود.»
محمدجواد اشرفی که در جلسه کارگروه تخصصی امور سیل و مخاطرات دریایی و آب و فاضلاب که در استانداری خوزستان برگزار شده بود، حضور داشت، اظهار کرد: «حجم آب تالاب شادگان تا پایان تیرماه سال ۹۷، یک میلیارد و ۴۴۰ میلیون مترمکعب بود که در حال حاضر میزان آب این تالاب ۲ میلیارد و ۱۳۰ میلیون مترمکعب است و تقریباً رشد ۱۰۰ درصدی داشته است. همچنین حجم نهایی ذخیره تالاب شادگان ۳ میلیارد مترمکعب است.»
وی با بیان اینکه در زمان سیلاب، حدود ۶۰۰ مترمکعب بر ثانیه آب وارد تالاب شادگان میشد، افزود: «از نظر سطح آب در تیرماه سال گذشته ۷۸ هزار هکتار از سطح تالاب شادگان در بخش شیرین تالاب تحت پوشش آب قرار گرفته بود که در حال حاضر ۹۹ هزار هکتار از سطح تالاب شادگان تحت پوشش آب قرار دارد و وضعیت نسبی خوبی دارد.» مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان با اشاره به وضعیت آبگیری تالاب هورالعظیم، تصریح کرد: «تالاب هورالعظیم در سال ۹۷، یک میلیارد و ۴۴۰ میلیون مترمکعب آب داشت که اکنون یک میلیارد و ۸۳۰ میلیون مترمکعب آب دارد. همچنین مخازن هورالعظیم تا ۴ میلیارد مترمکعب گنجایش دارند.» وی با بیان اینکه از نظر سطحی نیز در سال گذشته، ۷۸ هزار هکتار از سطح تالاب هورالعظیم زیر پوشش آب بود که امسال حدود ۹۹ هزار هکتار از وسعت تالاب تحت پوشش آب قرار دارد که این شرایط نسبتاً مناسبی است. وی به ادامه هدایت آب تالاب به بخش عراقی اشاره کرد و گفت: «با ورود حجم زیاد آب به تالاب، شکافهایی برای هدایت سیلاب ایجاد شده که هنوز مسدود نشدهاند و همین موضوع باعث شده آبگیری تالاب کمتر از سال گذشته شود.» به گفته این مسئول تأمین حقآبه تالابها بر عهده وزارت نیرو است و نگهداشت آب بخشی از تأمین آب قلمداد میشود.
به هرحال، خدا به داد تالابهای ایران رسید و حالا باید دید با وجود مسئولانی که فراموش میکنند شکافهای خروجی آب را مسدود کنند، هورالعظیم این بار چند سال زنده میماند و از چه زمان باید دوباره اخبار منفی و نگران کننده و سیاهی در مورد آن بشنویم و بخوانیم.