سرویس جامعه جوان آنلاین - فاطمه ملکی: برای هر یک از ما که در چهار راه‌ها و پشت چراغ قرمز‌ها توقف داشته‌ایم پیش آمده که با کودکان کار مواجه شویم؛ کودکانی که با بسته‌های آدامس، دستمال کاغذی، گل، برگه‌های فال حافظ و ... در دست، التماس می‌کنند تا از آنها خرید کنیم و ما بر سر دوراهی هستیم که بخریم یا خیر؟! اگر بخریم کمک به باند کودکان کار و یک فرهنگ غلط است و اگر نخریم باید ساعت‌ها با عذاب وجدان ترد یک کودک بی‌گناه دست و پنجه نرم کنیم.
مسئله دیگر این است که حضور این کودکان معصوم با لباس‌های مندرس و ظاهری ناآراسته در خیابان علاوه بر ایجاد شکنجه روحی برای هر یک از شهروندان، خطر تصادف آنها با خودرو‌ها و سوءاستفاده‌های دیگر را در پی دارد. بر همین اساس از تیر ماه گذشته، طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان در تهران باری دیگر آغاز شده است. در واقع مددکاران اجتماعی با خودرو‌های ون که در اختیار دارند، دلسوزانه به دنبال ساماندهی این کودکان معصوم هستند.
در منطقه غرب تهران به محل استقرار یکی از خودرو‌های ون می‌رویم و پای صحبت‌ها و درد دل‌های مددکار اجتماعی «مسلم جهان پرست» درباره روند اجرای این طرح می‌نشینیم. البته این گفت‌وگو در حالی صورت گرفت که این مددکار اجتماعی دوستانه با یکی از نوجوانان کار در حال صحبت بود.
جوان آنلاین: آقای جهان پرست شما از چه زمانی در این منطقه مستقر هستید؟
طرح ساماندهی کودکان کار، طرح مشترک بین وزارت کشور، اداره بهزیستی و شهرداری تهران است. من به همراه یک راننده خودروی ون از تیرماه به اینجا آمده‌ایم. البته دو خودرو در این منطقه مستقر است یکی ما هستیم و دیگری مددکار اجتماعی خانم که دختران و بانوان کار را ساماندهی می‌کنند. ما از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۲۱ در منطقه حضور داریم.
جوان آنلاین: در این مدت با چه گروه‌هایی از کودکان کار مواجه بودید؟
این افراد شامل چند دسته هستند؛ یکی از دسته‌ها نوجوانانی هستند که به دلیل کمبود امکانات و محرومیت در شهرستان‌ها و روستا‌ها به تهران می‌آیند؛ گروه دیگر که بیشتر از اتباع خارجی هستند به صورت باند، در سطح شهر حضور دارند؛ برخی از این کودکان اتباع توسط باند‌ها از خانواده‌هایشان خریداری می‌شوند که از این موارد مشاهده کرده‌ایم. دسته دیگر هم کودکانی هستند که با همراهی والدین در سطح شهر دست فروشی یا تکدی‌گری می‌کنند.
جوان آنلاین: میزان درآمد این کودکان چقدر است؟
ما شاهد بودیم که برخی از کودکان کار روزانه ۲۰۰ هزار تومان از طریق مشاغل کاذب کسب درآمد کرده‌اند؛ چند روز پیش با یکی از کودکان کار مواجه شدیم که بدن این کودک به دلیل ضرب و شتم والدین کبود شده بود؛ علت آن هم این بود که والدین او را به خاطر پول کمی که به خانه برده بود، کتک زده بودند. این کودک به ما التماس می‌کرد که من را به بهزیستی ببرید.
ما در اجرای این طرح با کودک دیگری مواجه شدیم که آن روز ۲۰ هزار تومان کسب درآمد کرده بود؛ وقتی او را از بهزیستی به منزل‌شان بردیم تا تحویل خانواده بدهیم، مادرش با مشت بر سر کودک زد که چرا حواست را جمع نکردی و تو را به بهزیستی برده‌اند؛ و اینکه چرا امروز این مقدار پول آورده‌ای!
جوان آنلاین: بعد از ساماندهی کودکان کار چه برنامه‌هایی برای آنها اجرا می‌شود؟
گروهی از کودکان کار که از اتباع خارجی هستند، از طریق سفارت با خانواده‌هایشان ارتباط گرفته می‌شود و به کشورشان بازمی‌گردند؛ گروه دیگر بعد از مدتی با گرفتن تعهد به خانواده‌هایشان تحویل داده می‌شوند و در صورت مشاهده وضعیت معیشتی نامناسب خانواده، آنها به کمیته امداد امام خمینی (ره) معرفی می‌شوند.
در واقع وظیفه ما شناسایی و جذب کودکان کار است؛ کودکان ایرانی به بهزیستی معرفی می‌شوند و کودکان اتباع را به موسسه «حامی» معرفی کرده تا آنها ساماندهی و پیگیری کنند.
جوان آنلاین: نظرتان درباره نقاط قوت و ضعف این طرح چیست؟
این طرح؛ طرح خوبی است به شرط اینکه ادامه‌دار و هدفمند باشد؛ به عنوان مثال ما از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۲۱ در منطقه هستیم؛ برخی از کودکان کار از ساعت ۱۰ شب به بعد تا بامداد در خیابان‌ها هستند؛ این نگرانی وجود دارد که اگر در آن ساعت از شب با خودرویی تصادف کنند چه بلایی بر سرشان می‌آید. به گفته یکی از نوجوانان کار طی نیمه شب چند روز گذشته یک کودک کار از اتباع خارجی در همین منطقه تصادف کرده بود.
مسئله دیگر عدم همکاری نوجوانان و کودکان کار با مراکز بهزیستی است؛ به عنوان مثال همین نوجوان چندین بار توسط مرکز بهزیستی یاسر ساماندهی شده است، اما وی اقدام به شکاندن شیشه پنجره مرکز نموده و فرار کرده است؛ خانواده امثال این افراد تعهد داده‌اند که دیگر کودکان به سر چهارراه‌ها نیایند، اما این کار را ادامه می‌دهند. حتی بار‌ها شیشه خودروی ون توسط این کودکان و نوجوانان شکسته شده و هزینه زیادی برای ما داشته است.
اکنون فرمانداری و شهرداری به خوبی پای کار ایستاده‌اند و سازمان بهزیستی ظرفیت خود را بالا برده و ۲ مرکز را در اختیار این طرح گذاشته تا کار اساسی انجام شود.
جوان آنلاین: با این اوصاف چه کار باید کرد؟
در هر جامعه‌ای آسیب زیاد است؛ اگر امروزجلوی یک آسیب گرفته نشود، چند سال دیگر این آسیب با شدت بیشتری به جامعه ضربه می‌زدند و تبدیل به اپیدمی اجتماعی می‌شود. کاش مسئولان کار جهادی و انقلابی کنند و به خیابان بیایند و ببینند که چرا ابوالفضل ۱۵ ساله که به فوتبال علاقه دارد و مستعد هم هست، با یک شیشه شوی به راننده‌ها التماس می‌کند تا اجازه بدهند، شیشه خودرویشان را پاک کند؟! وقتی آنها درد مردم را از نزدیک لمس کنند، می‌توانند کار اساسی انجام دهند.
برخی از کودکان کار که با آنها مواجه هستیم، واکسن سه‌گانه هم نزده‌اند؛ گاهی در طول شبانه روز فقط یک وعده غذایی می‌خورند؛ این افراد وقتی به بزرگسالی می‌رسند می‌توانند به یک ضداجتماع تبدیل شوند.
حضور کودکان کار در خیابان‌های سطح شهر، اتلاف نیروی انسانی است؛ هر کدام از این کودکان با سرمایه‌گذاری بلند مدت می‌توانند به فردی مفید برای جامعه تبدیل شوند؛ باید طوری برنامه‌ریزی شود که مددکاران اجتماعی به خانه‌های مردم وارد شوند و مشکلات آنها را بررسی و حل کنند.
بر اساس این گزارش، این مسئله به قدری بزرگ به نظر می‌رسد که انجام کار در توان یک یا چند نفر نیست؛ چرا که یک عزم جمعی و همراهی مردم و ارگان‌های مرتبط را می‌طلبد و امید می‌رود خیابان‌های شهرمان را بدون حضور کودکان کار ببینیم.
