سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: دخل و خرج سینمای ایران چند سالی است به قول معروف «به هم نیمخونه». این واقعیتی است که از چند سال پیش اکثر منتقدان و کارشناسان سینما درباره آن هشدار داده بودند.
بر اساس آمار سازمان سینمایی در سال ۹۷ کل فروش فیلمهای سینمایی ایران در سال رقمی نزدیک به ۲۵۰ میلیارد تومان بوده است. تصور کنید سینمای ایران با این همه گستردگی در سراسر کشور و این همه خدم و حشم و جشنواره و سر و صدا، گردش مالی اش در یک سال فقط و فقط ۲۵۰ میلیارد تومان بوده است.
این رقم زمانی عینیت و قابل لمس خواهد بود که بدانید ۲۵۰ میلیارد تومان معادل هزینه یک نمایشگاه اتومبیل در خیابان عباس آباد یا یک برج در منطقه یک تهران میباشد.
صبر کنید، هنوز نکته جالب داستان مانده است. خوب است بدانید که از این گردش مالی نحیف چیزی حدود ۵۰ درصدآن به جیب بازیگران و ستارههای سینما میرود. یعنی بر سر این سفره ۲۵۰ میلیاردی کل صنفوف سینما یک طرف نشسته اند و تنها صنف بازیگران یک طرف دیگر.
خب شاید عدهای تصور کنند که این بازیگران و استارهای سینما هستند که مخاطبان را به سالن سینما میکشانند و خب این حقشان است که دستمزد بالای بگیرند و در همه جای دنیا این ارقام مرسوم است.
با کمکی تحقیق میتوان دریافت که در سینمای جهان و خود هالییود که صنعتیترین شکل سینماست وجود چنین ارقامی اصلا در مخیله کسی نمیگنجند.
برای مثال براساس اطلاعات سایت imdb دستمزد «لئوناردو دی کاپریو» برای بازی در فیلم «گرگ وال استریت» ۲۰ میلیون دلار بوده است. فیلمی که هزینه تولید آن ۱۰۰ میلیون دلار بوده است. یعنی دقیقا ۲۰ درصدهزینه تولید «گرگ وال استریت» به ستارهای که یک تنه فیلم را جلو برده است، داده شده. این در حالی است که این فیلم نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار فقط در سینماهای آمریکا فروش داشته است.
حالا بیاید همین رقم را با سینمای خودمان مقایسه کنیم. یکی از فیلمهای نوروزی امسال که با سرو صدای زیادی تولید و روی پرده رفت، هزینه تولیدش ۲۰ میلیارد تومان عنوان شد بود و این در حالی است که از این رقم حدود ۱۲ میلیاد تومان آن هزینه دستمزد ۳ بازیگرش شده بود.
نکته تاسف ساخت چنین فیلمی فروش آن است. این فیلم با فروش نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان از پرده اکران پایین آمد. در شرایط تجاری این فیلم حداقل باید ۸۰ میلیارد تومان میفروخت تا به سود برسد. ولی همان که گفتیم دخل و خرج سینما ایران «با هم نمیخونه»! همین یک نمونه و یک مقایسه کافی است تا به اوضاع وخیم و حال بد سینمای ایران پی برده باشیم.
این روند از کجا شروع شد؟
اگر در جستوجوی پرتماشاگرترین فیلم تاریخ سینمای ایران، باشیم به یک اسم میرسیم. «عقابها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان. براساس کتاب ۳۰ جلدی سازمان سینمایی که معتبرترین روایت از آمار مخاطبان این فیلم را دارد. «عقابها» در مجموع سالهای طولانی نمایش، ۱٠ میلیون و ۱۸٠ هزار و ۵٦۷ قطعه بلیت فروخته و بدون تردید پرتماشاگرترین فیلم تاریخ سینمای ایران است.
طبق همان جدول، دستمزد بازیگران پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای ایران چیزی حدود ۲۰ درصد از هزینه تولید این فیبم را در برگرفته تازه آن هم در شرایطی که فیلم فروش شگفت انگیزی داشته است.
فرمول رقم ۲۰ تا ۳۰ درصد دستمزد بازیگران نسبت به هزینه تولید تا اوایل دهه ۹۰ هنوز پابرجا بود، اما به یکباره و از سال ۹۴ به دلیل ورود پولهای بی ضابطه و مشکوک و آن چیزی که آز آن به عنوان «پول کثیف» در سینما یاد میشود وضعیت دستمزد بازیگران به یکباره به هم ریخت.
بازیگری که تا چندی قبل با مبلغ ۴۰ تا ۵۰ میلیون حاضر به بازی در یک فیلم بود به ناگهان از رقم ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دستمزد صحبت میکرد. رقمی که با فرمولی که گفته شده همخوانی نداشت. ولی آیا کسی حاضر به پرداخت چنین مبالغی شد؟ جواب مثبت است. بله تهیه کنندگان و صاحبان آثاری که یا از بودجههای عمومی استفاده میکردند یا با سرمایه گذارانی در ارتباط بودند که پولشان به قول معروف به «کُر» وصل بود.
حال سوال اینجاست که چرا تهیه کنندگان وفیلمسازان زیر بار چنین دستمزدهای رفتند.
در تازهترین واکنشها به بحث دستمزد بازیگران پوران درخشنده کاگردان سینما گفته است: «افزایش دستمزد بازیگران کاملاً بی منطق و ناعادلانه است، بازیگری تا دو سال پیش با دویست میلیون تومان بازی میکرد حالا با یک میلیارد و دویست میلیون تومان هم سر پروژه نمیآید، من نمیدانم این دستمزدها از کجا آمده و اصلا چرا بازیگران باید این مبالغ را دریافت کنند؟»
این کارگردان سینما افزوده: از نظر من تهیه کنندگان سینما زیر چتر متحدی نیستند، هیچ قانون و قاعدهای وجود ندارد و همین امر باعث شده تا هزینه فیلمسازی سر به فلک بکشد. متاسفانه تعاریف واحدی برای تولید فیلم وجود ندارد، اصلا سینما اینقدر درآمد ندارد که تا این حد در آن خرج میشود، من واقعا نمیدانم با چه استدلالی این پولها در سینما خرج میشود.
از آن سو علی رام نورایی بازیگری که با بازی در فیلم قلادههای طلا شناخته شد نیز در واکنش به این اظهارات خانم دکاگردان در صفحه شخصی اش نوسته است: از سینمایی که بازیگرانش بهتعداد انگشتهای دو دست نمیرسد چه انتظاری دارید؟! از دستیارتون سؤال بفرمایید با چند نفر خارج از لیست ثابت تمام فیلمها برای کارهایتان تماس گرفتهاند؟
سنگ خودم را به سینه نمیزنم تکلیف من که با سینما مشخص است تا خانم کوچولوها! و آقا بزرگها! بر سینمای کشورم حکمرانی میکنند؟! به هر حال حتماً شما هم جمله «این قلادههای طلا بازیکرده» را شنیدهاید؟!
برای سایر همکاران بااستعداد و کاربلدی که سالها است پشت در سینما ماندهاند و هیچ راهی جز لابیگری و کولی دادن و همتیم شدن با دوستان مالک سینمای ایران؟! برایشان باقی نمانده، آن هم صرفاً جهت گرفتن نقشهای فرعی و در حاشیه بودن؟! جسارت میکنم... ایکاش شما و سایر همکارانتان چه کارگردان و چه تهیهکننده میتوانستید نظارتی بر تماس با کاندیداهای نقشهایتان داشته باشید و یا مستقیم و بیواسطه با بازیگرانتان صحبتهای اولیه را انجام میدادید!».
باید در اینجا گفت حق با علیرام نورایی بازیگر سینماست. واقعیت این است که این خود تهیه کنندگان و فیلمسازان سینمای ایران بودند که زیر بار چنین دستمزدهای رفتند و آن روزگاری که سرخوش پولهای بدون حساب و کتاب عدهای سرمایه گذار را پای بازیگران سینما میریختند به این روز فکر نمیکردند که بعد از چند کار روز خودشان به چنین چالشی بر بخوردند.