سرويس بين الملل جوان آنلاين: انتخابات ریاست جمهـوری افغانستان به رغم تمام نگرانیهایی که در مورد آینده نظام سیاسی این کشور و توطئههای پشتپرده امریکا با طالبان برگزار شد و روسیاهی به صورت کسانی که میخواستند مردمسالاری در افغانستان را دور بزنند، باقی ماند، اما خطر همچنان در کمین آینده نظام سیاسی این کشور است.
امریکا و برخی قدرتهای منطقه (روسیه و چین) همزمان با جدی شدن روند مذاکرات صلح، این مسئله را به صورت جدی مطرح کردند که صلح در افغانستان نسبت به برگزاری انتخابات، اولویت و ارجحیت دارد، اما خواست جدی حکومت این کشور، برگزاری انتخابات و تشکیل یک حکومت مقتدر و یکدست که توانایی حضور در چانهزنیهای صلح با طالبان را داشته باشد، بود. درنتیجه این فشارهای پنهانی بهخصوص از سوی امریکا که همواره با نگرانیهای رئیسجمهور افغانستان همراه بود، انتخابات ریاست جمهوری این کشور دو بار به تعویق افتاد و برنامه جدی وجود داشت که برای بار سوم نیز به تعویق بیفتد، اما پس از تصمیم غیرمنتظره رئیسجمهور امریکا مبنی بر توقف مذاکرات با طالبان، به یکباره تمام فشارها و توطئهها، نقش برآب شد.
تصمیم بر این بود که با فشار امریکا و به عنوان چراغ سبزی به طالبان، انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برای سومینبار به تعویق بیفتد، حکومت قانونی این کشور کنار زده شود و یک حکومت موقت روی کار آمده و زمینه تغییر قانون اساسی افغانستان و فراتر از آن، تغییر نظام سیاسی این کشور مطابق شریعت افراطی طالبان فراهم گردد.
با توقف مذاکرات امریکا و طالبان، موجی از خوشی در میان دولت و مردم افغانستان به راه افتاد؛ چون آنها صلح امریکایی با طالبان را به معنای فرو رفتن بیشتر در بحران و بنبست و بازگشت حاکمیت طالبانی میدانستند؛ درنتیجه دولت و جریانهای سیاسی با تمام توان به سوی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری گام برداشتند. البته در این میان، برخی جناحهای سیاسی که برای رفتن افغانستان به طرف تشکیل دولت موقت و به تعویق افتادن انتخابات، مطابق برنامه امریکا، برنامهریزی کرده بودند، سرگردان در میدان باقی ماندند.
سرانجام انتخابات ریاست جمهوری ۶ مهر در افغانستان برگزار شد، تا روزنه امیدی برای یک فردای بهتر برای مردم این کشور باشد. طالبان عصبانی از توقف مذاکراتشان با امریکا، تهدید کردند که با تمام قدرت در برابر این انتخابات خواهند ایستاد؛ اما با وجود تلاشهای مختلف، موفق به مختل کردن این روند نشدند.
اما درحالیکه طالبان به هدف خود نرسیدند، حضور کمرنگ مردم در پای صندوقهای رأی، به نوعی به نفع این گروه تمام شد. براساس پیشبینیها، افغانستان جمعیتی بالغ بر ۳۵ میلیون نفر دارد؛ از این تعداد در دو سال گذشته، نزدیک به ۵/۹ میلیون تن برای شرکت در انتخابات ثبتنام کردند؛ درحالیکه واجدین شرایط رأیدهی در جامعه جوان این کشور، بسیار بیش از این است. با این وجود نیز، بر اساس برآوردهای ابتدایی، در حدود ۵/۲ میلیون نفر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند؛ یعنی مشارکت ۲۶ درصدی و این حضور بسیار کمرنگ میتواند مشروعیت نظام سیاسی و حکومت آینده را تحت تأثیر قرار دهد.
دلایل مختلفی برای حضور کمرنگ مردم افغانستان در پای صندوقهای رأی در روز ۶ مهر وجود دارد؛ از یکسو تهدیدهای طالبان و تمام توانی که برای اخلال در روند برگزاری این انتخابات به خرج دادند، از سوی دیگر، تجربه تلخ انتخابات مجلس نمایندگان سال گذشته که به گونه بسیار مفتضح برگزار شد و از طرف دیگر، مشکلات فنی و نارساییهای بسیاری که در روند برگزاری چهارمین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان وجود داشت.
انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پس از انتخابات ناکام مجلس نمایندگان سال گذشته، برای اولینبار با استفاده از سیستم رأیدهی الکترونیک توسط دستگاههای بایومتریک و همچنین فهرست از قبل تنظیمشده رأیدهندگان برگزار گردید تا زمینه تقلب و تخلف در آن، به حداقل کاهش پیدا کند. این در حالی است که از همان ابتدا مشخص بود استفاده از این سیستم، در شرایط کنونی افغانستان که از یکسو نیروی برق در همه مناطق در دسترس نیست و از سوی دیگر، خدمات مخابراتی و اینترنت عمومی نیست، یک چالش جدی خواهد بود.
در روز ۶ میزان (مهرماه) در بسیاری از مراکز رأیدهی در افغانستان، از یکسو مشکلاتی در فهرست رأیدهندگان، نبود نام بسیاری از رأیدهندگان در لیست ثبتنام کنندگان، ارسال اشتباهی این فهرستها و... وجود داشت و از سوی دیگر، دستگاههای بایومتریک با مشکلاتی بهخصوص ناآشنایی کارمندان انتخاباتی با چگونگی کار آن همراه بود؛ به همین دلیل، هزاران تن که با علاقه بسیار به پای صندوقهای رأی رفتند، بدون اینکه رأیی بدهند، دست خالی برگشتند.
اما با وجود این چالشها، استفاده از سیستم رأیدهی الکترونیک و دستگاههای بایومتریک موجب شده که برای اولینبار در طول ۱۸ سال گذشته، رضایت بیشتری از شفافیت در برگزاری انتخابات در افغانستان وجود داشته باشد؛ اما چالش همچنان فرا روی سرنوشت این انتخابات، اعلام نتایج نهایی آن و انتقال مسالمتآمیز قدرت در افغانستان وجود دارد و آن، ادعای پیروزی دو نامزد مطرح و چالش پذیرش نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری است.
با توجه به ترکیب تیمهای انتخاباتی در افغانستان و عقبنشینی محمد حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی پیشین رئیسجمهور این کشور، از همان اول مشخص بود که بار دیگر رقابت اصلی در انتخابات ریاست جمهوری میان محمد اشرف غنی، رئیسجمهور و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی خواهد بود. صبح روز دوشنبه (۸ مهر ۹۸) عبدالله عبدالله در یک نشست خبری، از بیشتر بودن آرای انتخاباتی خود و پیروزی قاطع در دور اول انتخابات سخن گفت و دوشنبهشب، امرالله صالح، معاون اول محمد اشرف غنی در انتخابات ریاست جمهوری، تأکید کرد که پیروزی اینبار آنها، سیلآسا خواهد بود. برخی آمار غیررسمی از نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، حاکی از آن است که عبدالله عبدالله در ولایات بیشتری نسبت به اشرف غنی پیشتاز است، اما اینکه درمجموع ولایات چه نتیجهای به دست خواهد آمد، مشخص نیست.
با این تقابل عبدالله و اشرف غنی، بار دیگر نگرانیها در مورد نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و پذیرش این نتیجه بالا گرفته است. نکته جالب این که، وزارت خارجه امریکا که پنج سال پیش به عنوان میانجیگر زمینهساز تشکیل حکومت وحدت ملی با حضور اشرف غنی و عبدالله شده بود، بار دیگر به میدان آمده و روز دوشنبه در بیانیهای، به نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان هشدار داد که از اعلام پیروزی زودهنگام خودداری کنند. این در حالی است که گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی و از مخالفین دولت افغانستان در طول سالهای گذشته که به روند صلح پیوسته نیز ادعای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری را دارد.
بههرحال، در روزهای آینده و با روشن شدن نتیجه ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ۲۷ مهر، و پس از آن، اعلام نتایج نهایی در ۱۶ آبان، روشن خواهد شد که اینبار پیروز این میدان چه کسی خواهد بود و انتخابات ریاست جمهوری این کشور بار دیگر به بنبست خواهد رفت یا خیر؟
باید گفت که ختم به خیر نشدن انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و عدم تشکیل یک حکومت یکدست و قدرتمند مبتنی بر آرای مردم این کشور، روند مذاکرات احتمالی صلح با گروه طالبان را نیز دشوار خواهد ساخت؛ چه اینکه انتقاد جدی طالبان برای عدم آغاز مذاکرات مستقیم با حکومت، ضعف مشروعیت حکومت و تشکیل آن بر اساس میانجیگری وزیر امور خارجه امریکا بوده است. پایان موفقانه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان میتواند روند صلح با طالبان را نیز تسریع و دستیافتنی بسازد.