مستطیل سبز است و هزار و یک حاشیه ریزودرشت، اما در برخی بازیها اتفاقاتی میافتد که نمیتوان از آنها چشمپوشی کرد. درگیریهایی که در بازی ماشینسازی – پرسپولیس ایجاد شد، به حدی بود که هر لحظه امکان داشت داور مسابقه از سوی سرمربی تیم میزبان مورد ضرب و شتم قرار گیرد. اگر قرار باشد سرمربیان بعد از هر سوت داور از خود بیخود شوند در فوتبال ایران دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.
اعلام پنالتی به سود پرسپولیس کافی بود تا رسول خطیبی تمام خشم و دلخوریهای قدیم و جدیدش را سر داور خالی کند. البته باز هم باید خوشحال باشیم که افراد حاضر در صحنه به هر شکل ممکن جلوی او را گرفتند تا داور جان سالم به در ببرد. حرکات غیرقابل کنترل خطیبی، حتی پس از اخراج از روی نیمکت و گل نشدن پنالتی سرخپوشان هم تداوم داشت. تمام این حرکات را همه دیدند؛ بازیکنان، تماشاگران و بینندههای تلویزیونی. قطعاً برای همه آنها این سؤال ایجاد شده که چرا مربی یک تیم لیگ برتری در دیداری رسمی چنین رفتاری از خود نشان میدهد و هیچکس هم جلودارش نیست؟!
با اینکه پیش از این نیز اعتراضهای داوری در فوتبال کشورمان بارها اتفاق افتاده و مربیان و بازیکنان دقودلی خود را سر داوران خالی کردهاند، اما اینبار اوضاع با همیشه فرق داشت، به گونهای که گویا شاهد نزاع خیابانی هستیم. در بررسی علل بروز چنین رفتارهایی و نحوه برخورد با آنها توجه به چند نکته ضروری است.
اولین نکته عادت کردن بازیکنان و مربیان به اعتراض به تصمیمات داوران است. در فوتبال روز دنیا همه پذیرفتهاند که اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است و حتی فیفا برای تقلیل این اشتباهات سیستم کمکداور ویدئویی را راهاندازی کرده، هرچند که با وجود این سیستم نیز اشتباهات همچنان وجود دارد. به هر حال باید جایزالخطا بودن داوران میدان را پذیرفت و از مربیان و بازیکنان بیش از همه انتظار میرود که در این مورد سعهصدر به خرج دهند. متأسفانه اهالی فوتبال ما چندان به خویشتنداری و پذیرفتن اشتباهات داوری اعتقادی ندارند و با هر سوتی که به صدا درمیآید، اعتراضشان شروع میشود. اتفاقی که در جام حذفی و در بازی ماشینسازی رخ داد در نوع خود منحصربهفرد بود و سرمربی که وظیفه کنترل بازیکنانش را برعهده دارد، یکتنه در نقش یک مهاجم خشن و عصبانی ظاهر شد. در چنین اوضاعی چطور میتوان از بازیکنان انتظار داشت در قبال سوتهای داور علیه تیمشان ساکت باشند و اعتراض نکنند. ضمن اینکه تماشاگران نیز به روش خود اعتراض میکنند و با دیدن رفتارهایی مانند خشم خطیبی علیه داور دیگر آنها را نیز نمیتوان آرام کرد. در کل سرمربیان نقش حیاتی در یک بازی دارند؛ همانطور که میتوانند با آرامش و اعتماد به نفس خود تیمشان را به سمت موفقیت سوق دهند با عصبانیت و خشمشان هم میتوانند تیم را به سمت نابودی بکشند و هم جو ورزش را ناآرام کنند.
نکته دیگر نحوه برخورد فدراسیون فوتبال و کمیته انضباطی با چنین رفتارهایی است. در همین چند هفته ابتدایی که از فصل جدید لیگ برتر میگذرد، حواشی زیادی اتفاق افتاده و جام حذفی نیز اوج تنش و درگیریها بوده است. اگرچه در این چند روز احکام انضباطی زیادی علیه بازیکنان و خاطیان در بازیهای مختلف صادر شده، اما کسی به شدت تأثیرگذاری این احکام توجهی ندارد. اینکه بازیکن خاطی و هتاک صرفاً یکی، دو جلسه محرومیت را تحمل کند و دوباره به میدان برگردد قطعاً بازدارنده نبوده و نیست. اگر بازدارنده بود تعداد تخلفات و جرایم به شکل محسوسی کاهش مییافت یا حداقل درس عبرت سایرین میشد. جریمه و محروم کردن خاطیان ابتداییترین راهکار پیشروی کمیته انضباطی است. در واقع هدف از این تنبیهها باید اصلاح خاطیان و پیشگیری از تکرار موارد دیگر باشد، نه اینکه برای ساکت کردن منتقدان و کارشناسان رأی به محرومیت مربی یا بازیکن خطاکار داده شود که البته در بسیاری از مواقع شدت همان محرومیتهای آبکی و بیثمر از سوی کمیته استیناف نیز گرفته میشود.