سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هماینک در معرفی آن سخن میرود، تأثیرات عزاداری محرم بر نهضت و انقلاب اسلامی و به طور اخص، تأثیرات محرم بر پیشبرد انقلاب اسلامی را، به زبان اسناد روایت کرده است. این تحقیق ِ مبتنی بر سند، از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده و منصور خلیلی آن را به سامان رسانده است. مؤلف در تشریح محتوای کتاب، در دیباچه خویش بر آن، چنین آورده است:
«این پژوهش سندی تلاش میکند اسناد مربوط به حوادث، درگیریها، تظاهرات، اعلامیه و... را در محرم ۵۷ ارائه کند. اسناد فوق از مجموعه چند صد برگ سند که عمدتاً از آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی استخراج گردیده، انتخاب شدهاند. تلاش برای یافتن اسنادی در این باره از مراکز تخصصی دیگر تقریباً ناموفق بوده و مراجعه به آنها نتیجه خاصی در بر نداشت. اسناد استخراج شده از آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز تفکیک و اسناد تکراری، غیرمربوط و... جدا و بقیه برای درج در پژوهش انتخاب شده است، با توجه به اینکه اکثر این اسناد گزارش مأموران ساواک از اشخاص و رویدادها بودند، بعضاً بسیار ناخوانا و بدخط بوده و همین امر دشواری خواندن و تصفیه و تفکیک اسناد را دوچندان میساخت.
تحقیق دارای دو بخش میباشد: بخش اول مدخل پژوهشی است که خود از سه فصل تشکیل شده است. در فصل اول که نگاهی اجمالی به عزاداری محرم در طول تاریخ و تأثیر آن بر تحولات سیاسی نام دارد، به بررسی سیر اجمالی برگزاری عزاداری سیدالشهدا از آغاز تا سال ۱۳۵۷ میپردازد و خود از دو قسمت تشکیل شده است:
الف) عزاداری برای امام حسین از آغاز تا شروع نهضت امام خمینی که در پی آن تأثیر واقعه عاشورا را بر نهضتهای شیعی، چون توابین، مختار، زیدبن علی و پسرش یحیی، قیام نفس زکیه و... بهطور کاملاً اجمالی بررسی کرده و سپس به مخالفت خلفای اموی و خصوصاً عباسی با برگزاری عزاداری امام حسین و ویرانی مرقد ایشان توسط برخی از آنها اشاره شده است. در ادامه این قسمت به اوضاع شیعیان در دوران آلبویه، سلجوقیان و ایلخانان پرداخته و سپس اوضاع آنها پس از به قدرت رسیدن دولت شیعی صفویه به طور اجمالی بررسی میشود. در ادامه اشاراتی نیز به استفاده انقلابیون عصر مشروطه از ماه محرم و نقش اجتماعات عزاداران این ماه در پیروزی این انقلاب شده است. پس از آن به مخالفت رضاشاه با برگزاری عزاداری امام حسین و ممنوع شدن آن در نیمه دوم حکومت وی پرداخته میشود.
ب) در قسمت دوم این فصل به بررسی و تأثیر قیام امام حسین بر نهضت امام خمینی خصوصاً قیام پانزده خرداد -که در دهه دوم محرم سال ۱۳۸۲ ق رخ داد- پرداخته شده و نقش هیئتهای عزاداری امام حسین در به وجود آمدن قیام پانزده خرداد، بهخصوص در سطح بازار تهران و شهر ورامین، مورد اشاره قرار میگیرد. در فصل دوم به بررسی روزانه تحولات، درگیریها و اتفاقات ماه محرم ۱۳۵۷ از ابتدا تا انتها بهخصوص دو تظاهرات تعیینکننده روزهای تاسوعا و عاشورا در سرتاسر کشور پرداخته و سعی شده با ارائه جزئیات برای خوانندگان، اهمیت حوادث این ماه در سرنگونی رژیم و پیروزی انقلاب ترسیم شود. از آنجایی که روز اربعین را باید به طور طبیعی دنباله حوادث ماه محرم محسوب نمود در انتهای فصل، به تظاهرات این روز در تهران و دیگر نقاط کشور پرداخته شده است.
در فصل سوم که فصل پایانی بخش اول این پژوهش محسوب میگردد، به پیامدهای ماه محرم در حوادث انقلاب پرداخته و تأثیر آن را در حوادثی، چون شکست دولت نظامی ارتشبد ازهاری، فرار شاه از ایران، قطع امید حامیان خارجی رژیم از آن و سرانجام بازگشت امام و پیروزی انقلاب اسلامی بررسی نمودهایم.
بخش دوم این تحقیق بخش اسنادی است که در آن منتخبی از اسناد محرم و اربعین ۱۳۵۷ شامل اعلامیههای امام خمینی درباره این ماه و حوادث آن، تعدادی اعلامیه از اشخاص و جماعتی دیگر، گزارشهای ساواک از تظاهرات مردم و... آورده شده است. در پایان پژوهش نیز تعدادی عکس و ضمایم دیگر درج شده است.»