سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: فیلم «مستطیل قرمز» حادثه خونین و ماندگار بمباران زمین فوتبال «چوار» در سال ۶۵ را روایت میکند. این فیلم به تازگی مدال بلورین و لوح زرین بخش فیلم سینمایی جشنواره جهانی ایتالیا را برد.
در واقع این نخستین بار در طول تاریخ جشنوارههای اروپایی، (جایزه بخش سینمایی بلند) به یک فیلم دفاع مقدس از ایران اعطا شد. فیلم سینمایی «مستطیل قرمز» به فاجعه بمباران مسابقه فوتبال چوار در استان ایلام در ۲۳ بهمن ۶۵ و شهادت مردم بیگناه ایلام میپردازد که تولید آن بیش از دو سال به طول انجامیده است و به زودی در سینماهای ایران به نمایش درمیآید. کارگردانی این فیلم را «حسن» و «حسین» «صیدخانی» انجام داده اند
گپ و گفتی درباره چگونگیساخت اين فیلم و موفقیتش در جشنواره فیلمهای ورزشی میلان ایتالیا با آنها داشتیم که در ذیل میخوانیم.
مستطیل قرمز چندمین فیلم شماست و چه شد که به فکر ساخت فیلمی با چنین موضوعی افتادین؟
خوشحالیم که اولین فیلم سینمایی خود و نخستین فیلم سینمایی تاریخ استان ایلام را ساختیم، البته در گذشته چندین فیلم مستند و داستانی را هم ساختیم که در جشنوارههای ملی و بین المللی حائز رتبه برتر شدند، ولی مستطیل قرمز اولین تجربه سینمایی ماست.
مدتها بود که دغدغه ساخت همچین موضوعی (بمباره مسابقه فوتبال چوار در استان ایلام) داشتیم، چون با موضوع آشنایی کامل داشتیم و البته خود ما هم متولد همان منطقه هستیم و با این اتفاق آشنایی کامل داشتیم و میدانستیم چه حماسه عظیمی رقم خورده و سالها در موردش دغدغه داشتیم و میدانستیم ساخت یک اثر سینمایی میتواند اثرات خوبی داشته باشد.
حقیقتا شهدای این فاجعه خیلی مظلوم واقع شدند و سالها در مورد این مظلومیت کار اساسی صورت نگرفته بود و سی و سه سال از آن گذشته و در این سالها خیلی به آن اهمیتی داده نشده بود و معتقدیم اگر این حادثه تراژدی در هر جای دنیا اتفاق می افتادسازمانهای حقوق بشری و فیفا به آن ورود جدی میکردند، ولی چون برای ایران است این سند مظلومیت مظلوم مانده بود و تصمیم گرفتیم نخستین فیلم بلند سینمایی را با این موضوع کار کنیم.
برای تولید این فیلم ظاهرا سختی زیادی متحمل شدین؟ کمی از مراحل تولید فیلم بگویید؟
در شرایط فعلی سینمای ایران و محصولاتی که در حال جولان دادن هستند ساخت فیلمهای ارزشی آن هم با سرمایه شخصی ریسک بالایی میخواهد ..، اما چه کنیم که وقتی میخواهیم به موضوعی بپردازیم که سالها دغدغه ما بوده و همیشه آرزو داشتیم برای این شهدای مظلوم قدمی برداریم و وقتی باورش داشتیم دیگر ریسکش را با جان و دلمان میخریم و وارد کاری شدیم که تولیدش بیش از دو سال طول کشید و لوکیش اصلی تهران (ورزشگاه آزادی) و مناطق غربی کشور بود.
از همان اول بدون حمایت و چشم داشتی کار راشروع کردیم و علی رغم وعدههایی که در پیش تولید به ما داده شد که در حین تولید پروژه را پشتیبانی میکنیم، اما محقق نشد و حتی فیلم چهارماهی به خاطر مسائل مالی متوقف شد و مجدد از سر گرفته شد. بهرحال موفق شدیم این سند مظلومیت رو آماده نمایش برای عموم کنیم.
جالب است که شما دو برادر کارگردانی این فیلم را بر عهده داشتین. شیوه کار کردن جالبی است. چطور به تقسیم بندی در کارگردانی رسیدین؟
تهیه کنندگی این فیلم برعهده علیرضا سجاد پور بود که از همان ابتدا متاسفانه ایشان دچار بیماری شدند و نتوانستند همراهی کنند، ولی از دور نظاره گر و دغدغه لازم را داشتند. ولی کار ما خیلی سخت شد، چون عملا وظایف سنگین کار به ما محول شده بود. کارگردانی مشترک آن را بر عهده داشتیم و معمولا سر صحنه تقسیم کار میکردیم و واقعا کار خیلی سختی را پشت سر گذاشتیم.
موضوع فیلم درباره یک حادثه واقعی است. برای ساخت یک فیلم سینمایی از چقدر این موضوع به شما کمک کرد و چقدر جلوی خلاقیت شما را گرفت؟
داستان فیلم کاملا واقعی بود و شواهد و بازماندگان حادثه هم هستند همین باعث شد کارما خیلی سخت شود و البته موفق شدیم با انجام مراحل تحقیق و پژوهش کامل بتوانیم تصویری واقعی نشان دهیم، فاجعه بمباران چوار در استان ایلام از اتفاقات تاریخی بود، چون حتی در جنگهای جهانی اول و دوم هم هیچ زمین ورزشی با حضور بازیکنان و تماشاچیانش مورد حمله قرار نگرفته بود آن هم به این خاطر که اساسا ورزش نشانه صلح و نشاط و شادابی تلقی میشود. اما این اتفاق شگفت و وحشیانه سال ۶۵ توسط نیروهای صدام در ایلام رخ داد آن هم زمانی که تماشاچیانی که بیشتر هم نوجوان بودند، در کنار زمین مشغول تماشای فوتبال بودند و نتیجهاش کشته شدن تعداد زیادی بازیکن و تماشاچی شد.
این اتفاق تا به حال در هیچ فیلمی بازتاب نداشته در حالی که در جلسههای دیدار مقام معظم رهبری با هنرمندان مورد اشاره بود. تا اینکه با پشتکار شخصی خود هزینهای تهیه کرده و ساخت این فیلم را شروع کردیم.
از روز اول خیلیها به ما قول دادند که ساخت این فیلم را شروع کنید کمک میکنیم و حمایتتون میکنیم، اما متاسفانه جز حمایت اندکی که صورت گرفت آن طور که شایسته باشد پای کار نیامدند و در تنگنا و مشکلات بسیاری قرار گرفتیم.
ساختن فیلم با چنین موضوعاتی در سینمای امروز ما از منظر بازگشت سرمایه کمی ریسک دارد. شما چرا چنین تصمیمی گرفتین و فکر میکنید که فیلم بتواند در اکران موفق باشد؟
اگر حوزه هنری، سازمان سینمایی بنیاد سینمایی فارابی و مراجع مربوطه پای کار بیایند مطمئنیم باز خورد خوبی خواهد داشت در این شرایط وظیفه نهادی مثل حوزه هنری است تا با توجه به این که سرگروه سینمایی و تعداد زیادی سینما در سراسر کشور دارد از اکران «مستطیل قرمز» حمایت کند.
در چند اکران ویژه و خصوصی که داشتیم واقعا مخاطبین از فیلم استقبال کردند «مستطیل قرمز» دیماه سال گذشته برای اهالی رسانه، ورزشکاران، فوتبالیستهای پیشکسوت و مسئولان فدراسیون فوتبال با حضور عوامل فیلم اکران شد؛ در همین نمایش خصوصی متوجه شدیم که این فیلم در اکران عمومی هم شانس خوبی خواهد داشت؛ چون استقبال بسیار زیاد بود و سالن پر شد. بعد از پایان فیلم، برای دقایق طولانی مردم کف میزدند و خیلیها با بغض و اشک سالن را ترک کردند. این فیلم هنوز نتوانسته در سینماها اکران شود، چون همانطور که در ساختش حمایت نشد، در پخش هم حمایتی نداشته و کار ما برای اکران واقعاً دشوار است. فراموش نکنیم فیلم خوب، خوب جواب میدهد حالا میخواهد دفاع مقدسی باشد با موضوعات دیگر، ولی نیاز به پشتکار اساسی دارد برای اکران که ما فعلا نداریم متاسفانه
فیلم در جشنواره فیلمهای ورزشی میلان جایزه گرفت کمی در این باره صحبت کنید
۶۰۰ اثر از ۱۱۶ کشور در جشنواره جهانی فیلمهای ورزشی میلان حاضر بودند. هفت داور از هفت کشور اروپایی داوری این جشنواره را بر عهده داشتند؛ رقابت بسیار سختی بود. ما هم که کار را فرستادیم، به فکر جایزه نبودیم. فکر میکردیم سرنوشت این فیلم هم مثل سایر فیلمهای حوزه دفاع مقدس خواهد شد که در جشنوارههای خارجی با بیاعتنایی روبه رو میشوند. به لطف خدا این اثر در ابتدا در بین ۴۵ فیلم منتخب قرار گرفت که اتفاق بسیار خوشحالکنندهای بود و در نهایت هم در مراسم اختتامیه توانست مدال بلورین و لوح زرین جشنواره را از آن خود کند.
به جرئت میگوییم که یک استان درگیر این فیلم بودند. إنشاءالله فیلم که اکران شود، خواهید دید که پروداکشن خیلی سنگینی دارد. بازیگری از کشور فرانسه به نام آقای «شارل کوان» داشتیم که در قسمتهایی از فیلم بازی دارند. در «مستطیل قرمز» تمام اتفاقات بمباران زمین فوتبال «چوار» در سال ۱۳۶۵ در کنار آوارگی مردم غرب کشور و شرایط سختی که سپری کردند، بازسازی شده است.
همه میدانید که در این سالها جشنوارههای اروپایی اصلاً به فیلمهای دفاع مقدس روی خوش نشان نمیدادند. اما خرسندیم که اولین فیلم دفاع مقدسی تاریخ سینمای ایران نهتنها در یک جشنواره اروپایی پذیرفته شده، بلکه جایزه اول آن را هم از آن خود کرده و این فوقالعاده مهم و کاملاً بیسابقه است.
جا دارد از جناب تابش و همکاران ایشان تشکر کنیم بهرحال بنیاد سینمایی فارابی کمک به تولید فیلم کرده است که جای تقدیر و تشکر دارد، البته در قالب مرسوم و بهصورت وام بوده که باید این وام را هم برگردانیم که امیدواریم مشارکت کند و کنار کار بیاید و مسیر مارا راحت کند و از این طریق به ما کمک کند، ولی فعلا فرصت اکران به ما داده نشده است.
فیلم بعدی را هم خواهید ساخت؟ و برنامه شما برای ماندن در این سینما چیست؟
اگر سینما و بهویژه سینمای دفاع مقدس را از انحصار بیرون بیاورند، اتفاقات خوبی خواهد افتاد. ما این مسیر را ادامه خواهیم داد و باز هم فیلم دفاع مقدسی میسازیم. هرچقدر هم که بیمهری ببینیم، فعالیت را در این سینما دستور کار ما خواهد بود.
امیدوارم فضای سینما و بهویژه در حوزه ساخت فیلمهای دفاع مقدس برای همگان باز شود و در انحصار چند نام محدود باقی نماند و اجازه دهند فکرهای نو و قشر جوان فیلمساز به راحتی ورود کنند و بودجههای کلانی که برای یک ساخت فیلم در اختیار یک نفر آدم خاص قرار دهند با همان بودجه میتوانند چندین اثر توسط فیلمسازان جوان با اثرگذاری بیشتر تولید کنند. ماهر چه که داشتیم برای این کار گذاشتیم. به خدا توکل کردیم و اولین فیلم زادگاهمان را ساختیم. این افتخار برای همه مردم ایلام و همه ایرانیان است؛ و امیدواریم که فیلم به رویت مقام معظم رهبری برسد.
زبان هنر و بخصوص سینما خیلی اثر گذار هست. به جناب ظریف پیشنهاد میدهیم فیلم را در محافل سیاسی جهانی و سازمان ملل به نمایش بگذارد و ثابت کند چرا ملت ایران نیاز دارند از خودشان دفاع کنند! چرا به موشک برای دفاع از وطنمون نیاز داریم و مظلومیت ملت ما در طول تاریخ را به همگان به نمایش بگذارند.