معلولان، در قانون نوشته مي شوند اما خوانده نمي شوند

حوريه ملکي

درد معلولان ايران درد امروز و ديروز نيست. با اين حال فاصله بين آمارهاي رسمي و غير رسمي آنقدر زياد است که خودش به يکي از بزرگترين معضلات و يا بهتر بگوييم سرطان بي درمان تبديل شده است. مسئولان دولتي آمار معلولان را حدود يک ميليون و 500 هزار نفر اعلام مي کنند و اخير هم گفته اند حدود دو میلیون نفر از افراد جامعه را معلولین تشکیل می دهند. اما وقتي آمارهاي غير رسمي از وجود نزديک به 10 ميليون نفر خبر مي دهند، آنوقت است که متوجه مي شويم نه تنها برنامه ريزي هاي اعلام شده براي سهولت و امنيت و آسايش و رفاه معلولان صحيح نيست بلکه اگر اين برنامه ها عملي شده باشند هم هرگز به نتيجه نمي رسند چون بخش اعظمي از معلولان اصلا ديده نشده اند.

***

اگر بخواهيم مطلب را با يک جمله طنز يا فکاهي شروع کنيم شايد بهترين جمله اين باشد که بگوييم "قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، به عنوان مهم ترین سند حمایتی از افراد معلول کشور، چند سال است تصویب شده..."

حتما اين جمله براي بسياري از معلولان خنده دار است. خنده اي از روي درد و ناديده گرفته شدن ها.

وقتي مي گوييم قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، به عنوان مهم ترین سند حمایتی از افراد معلول کشور به شمار مي آيد که چند سالی از تصويب آن مي گذرد يعني اين سند حالا بايد اجرايي شده و بخشي از مشکلات اين جامعه را رفع کرده باشد.

اما اين سند بعد از تصويب مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت. تا اينجاي کار هم، همه چيز به خوبي و خوشي پيش رفته و وقتي مي توان درد معلولان را خوب حس کرد که بدانيم، هيچ کس به اجراي اين قانون توجهي نکرده و همين موضوع ناراحتي و دلخوری معلولان را فراهم کرده است.

* تورم روي دوش معلولان سنگين تر است

بر اساس آمارهاي داخلي حدود 2 ميليون نفر معلول در کشور وجود دارد که یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر از آنها تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند. از اين ميان ۵۸۸ هزار و ۶۷۱ نفر را زنان و ۹۳۵ هزار و ۵۸ نفر را مردان معلول تشکیل می دهند.

اما آمارهاي جهاني چيز ديگه اي را نشان مي دهند. بر پايه اين آمار در هر جامعه اي بين 10 تا 15درصد از شهروندان معلول هستند. اين رقم يعني در ايران نزديک به 10 ميليون نفر معلول وجود دارد که با آمار يک و نيم ميليوني سازمان بهزيستي بسيار فاصله دارد.

اگر در تمام دنيا قوانين معلولان طوري طراحي و اجرا مي شود که بتواند بسياري از خواسته هاي اين جامعه را پاسخگو باشد اما در ايران داشتن يک زندگی حداقلی آخرين آرزوي معلولان است که براي رسيدن به آن هم با مشکلات و محدودیت های زیادی مواجه هستند.

مسئولان آنقدر قول داده و قانون به تصويب رسانده اند و به آنها عمل نکرده اند که حالا وقتي حرفي مي زنند، هر چند شيرين هم باشد اما باعث دلخوري معلولان مي شود. چون آينها خوب مي دانند اين حرف ها هم وعده سر خرمن است.

چند وقت پيش بود که مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان درباره اجرای قانون جامع معلولان گفته بود: "در حالی که ۲۴۶ روز از سال ۹۸ می گذرد، هنوز حتی یک ریال اعتبار برای اجرای این قانون تخصیص نیافته است."

اين اتفاق را بايد از زاويه ديگري مورد بررسي قرار داد تا معني آن بهتر مشخص شود. بايد گفت بعد از تشديد نرخ تورم در کشور، مراکز خصوصی اعلام کردند که دخل و خرج ها برايشان نمي صرفد و به همين دليل خواستار افزایش یارانه به این مراکز شدند. با اين حال پاسخي که بتواند آنها را اقناع کند به آنها داده نشد وهیچ افزایش یارانه ای صورت نگرفت. در نتیجه این مراکز مجبور شدند از کمیت و کیفیت خدمات خود بکاهند که در گام اول و به بدترين صورت ممکن، آسیب این اتفاقات، متوجه معلولان است.

* مسئولانِ بي خبر از همه جا...

بي شک مهمترين و اولين خواسته معلولان در رابطه با اشتغال است. بر اساس اعلام سازمان بهزيستي کشور هم اکنون نرخ بیکاری در میان معلولان دورقمی است و در حداکثر نرخ بیکاری جامعه قرار دارد.

بعد از آن بايد به سراغ مسکن رفت که بسياري از معلولان از داشتن آن محرومند. در همين رابطه و در ميزان حمايت و مساعدت بهزیستی در امر مسکن نيز همين بس که براي هر معلول ۱۰ میلیون تومان معادل یک متر مربع زمین در تهران در نظر گرفته شده است. رقمي که حتي اجازه نميدهد يک معلول بتواند مستاجر باشد چه برسد به موجر.

چندي پيش يکي از مسئولان سازمان بهزیستی با اشاره به آمار سازمان جهانی بهداشت در خصوص تعداد معلولان گفته بود که بر اساس این آمار ۱۳ درصد هر جامعه ای را معلولین تشکیل می  دهند که باید حدود ۱۱ میلیون نفر در ایران معلولیت داشته باشند. با اين حال وي باز هم به ارقام داخلي استناد کرده و ادامه داده بود: "بر اساس بررسی های میدانی توانبخشی تعداد معلولان بین دو، سه تا چهار درصد برآورد شده است که حدود یک میلیون و ۹۶۰ تا ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را شامل می شوند."اولا اين مسئول مشخص نکرد بررسي هاي ميداني يعني چه؟ يعني نمايندگان بهزيستي خانه به خانه به دور افتاده ترين روستاها هم سر زده و چنين رقمي را ثبت کرده اند؟ و اگر بررسي ميداني بوده چرا رقم بين دو و سه و چهار درصد سرگردان است.

دو درصد جامعه ايران که اگر 80 ميليون نفر فرض شود به رقم يک ميليون و 600 هزار مي رسد. سه درصد 2 ميليون و 400 هزار نفر است و چهاد درصد هم يعني رقمي معادل 3 ميليون و 200 هزار نفر. اين ارقام و سردرگمي مسئولان چه معني و مفهومي دارد.

مسئولاني که در ارايه ارقام سعي مي کنند به يک نفر يک نفرها هم اشاره کنند چطور در درصد ها اينطور آبکي حرف مي زنند.

مثلا بهزيستي اعلام مي کند از یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر معلول تحت پوشش اين سازمان، معلولان جسمی حرکتی ۷۲۱ هزار و ۱۱۴ نفر، بینایی ۲۶۰ هزار و ۹۲ نفر، ذهنی ۴۲۱ هزار و ۵۷ نفر، بیماران روانی ۱۴۸ هزار و ۱۷۷ نفر، شنوایی ۲۰۱ هزار و ۲۹۱ نفر، صوت و گفتار نیز ۸۵ هزار و ۴۰۳ نفر را شامل می شوند.

حالا اگر چهاد درصد معلول درست باشد، بقيه معلولان کجايند؟

خوب است متوليان امر سري به استانها، شهرستانها و بخصوص روستاهاي دور افتاده بزنند تا ببينند چند نفر معلول فقط در آغوش مادر و پدر خود بزرگ مي شوند که هرگز هم نامشان در ليست هيچ سازمان و نهاد و اداره اي ثبت نشده است.

در همين رابطه همين بس که مدیرکل بهزیستی استان کرمان گفته: "۲۵۰۰ معلول مادرزادی سالانه در اين استان متولد می‌شوند!"