سرویس ایثار و مقاومت جوان آنلاین: مرکز اسناد دفاع مقدس که قبلاً با عنوان مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ فعالیت می‌کرد، اقدام به چاپ کتابچه‌هایی کوچک در شرح عملیات مختلف دفاع مقدس کرده بود که از حیث شناساندن؛ طراحی، اجرا، نتایج و بازتاب‌های عملیات بزرگ به عموم مردم و خصوصاً نسل جوان، حائز اهمیت بود. نزدیکی به عملیات کربلای ۵ را فرصتی دانستیم تا به مرور کتاب «درهم شکستن دژ‌های دفاعی بصره» که از سوی این مرکز منتشر شده است، بپردازیم.
خواننده کتاب «در هم شکستن دژ‌های دفاعی بصره» باید به این نکته واقف باشد که کتاب پیش رو، شناسنامه عملیات کربلای ۵ و به نوعی روزشمار آن است. می‌خواهد مروری بر آنچه در میدان عمل گذشته داشته باشد و کربلای ۵ را مو به مو برای خواننده توضیح بدهد. اما به رغم رویکرد تاریخی در لابه‌لای کتاب به سؤالات و ابهاماتی که ممکن است ذهن یک خواننده را درگیر کند نیز پاسخ داده می‌شود.
به عنوان نمونه این نکته که چرا باید تنها دو هفته بعد از عملیات کربلای ۴، کربلای ۵ انجام می‌شد، یکی از پرسش‌هایی است که نویسندگان سعی کرده‌اند در همان ابتدای کتاب به آن پاسخ دهند. در همین خصوص می‌خوانیم: «حدود ۳۰۰ گردان نیرو در یگان‌های نیروی زمینی سپاه سازماندهی شده بود. نزدیک به ۶۰ گردان از این نیرو‌ها در کربلای ۴ به کار گرفته شد و ۲۴۰ گردان نیرو همچنان آماده اجرای عملیات بود. این نیروی باقی مانده یکی از عوامل مؤثر و تعیین‌کننده در تصمیم‌گیری برای عملیات (کربلای ۵) بود.»
کربلای ۵ به فاصله دو هفته بعد از کربلای ۴ انجام گرفت و همان انگیزه‌هایی که باعث شده بود تدارک گسترده‌ای برای کربلای ۴ اندیشیده شود، برای کربلای ۵ هم در نظر گرفته شده بود. «از این رو ۲۰۰ گردان پیاده خودی در کنار ۲۴ گردان زرهی، ۲۲ گردان مکانیزه و ۲۴ گردان توپخانه، نیروی عمده‌ای در برابر ۲۳۲ گردان پیاده، ۳۸ گردان زرهی، ۲۱ گردان مکانیزه، ۵۴ گردان کماندو، ۴۸ گردان گارد جمهوری و ۴۶ گردان توپخانه دشمن، فراهم آورده بود.» در واقع دو طرف درگیری هر آنچه در چنته داشتند را به میدان آورده بودند تا هیچ کدام بازنده جبهه مهم و استراتژیک شرق بصره نباشند.
روزشمار عملیات کربلای ۵، یکی از خاص‌ترین بخش‌های کتاب است که به تفکیک، اتفاق‌های مهم رخ داده در هر روز را شرح می‌دهد. در همین بخش می‌خوانیم: «حدود دو ساعت پس از آغاز عملیات گزارش‌ها چنین است: لشکر ۴۱ ثارالله از کانال پرورش ماهی عبور کرده و لشکر ۲۱ امام رضا (ع) در نوک جزیره بوارین خط را شکسته است. همچنین لشکر ۳۱ عاشورا با لشکر ۱۹ فجر در داخل پنج ضلعی و با لشکر ۴۱ ثارالله در شرق کانال پرورش ماهی الحاق کرده‌اند و لشکر ۴۱ ثارالله نیز به غرب کانال ماهی نفوذ کرده است... لذا امیدواری زیادی برای ادامه عملیات به وجود آمده است.»
غیر از شرح لحظه به لحظه عملیات، نویسندگان سعی کرده‌اند به وقایع پیرامونی نیز اشاره داشته باشند. به عنوان نمونه در روز سوم عملیات که کار گره می‌خورد و به لحظه سرنوشت‌ساز می‌رسد، محسن رضایی از مسئول دفتر خود می‌خواهد با دفتر حضرت امام تماس بگیرند و از ایشان برای رزمنده‌ها طلب دعا بکنند. امام نیز پاسخ می‌دهند و در طول عملیات چند بار دیگر نیز پیام‌هایی از سوی حضرت امام به رزمنده‌ها ابلاغ می‌شود.
کربلای ۵ و عملیات تکمیلی آن تا سیزدهمین روز از سال ۶۵ ادامه می‌یابد و در نتیجه آن، نیرو‌های کشورمان تا نهر جاسم پیشروی می‌کنند و به نزدیک‌ترین حد ممکن به شهر بصره عراق می‌رسند. بعثی‌ها در این عملیات تلفات بسیاری می‌دهند و شکست سختی را متحمل می‌شوند. هر چند که نیرو‌های خودی نیز شهدای بسیاری را تقدیم می‌کنند که در کتاب آمار شهدا و مجروحان عملیات به این شرح آورده شده است: «کل تلفات انسانی یگان‌های سپاه در این عملیات ۶۴ هزارو ۴۷۹ تن شد که از این جمع ۷۶۵۱ تن شهید، ۵۳ هزارو ۲۹۹ تن مجروح و ۳۵۲۹ تن مفقود شدند. همچنین ۳۰ فرمانده گردان، ۵۷ فرمانده گروهان و ۸۱ معاون گروهان به شهادت رسیدند... همچنین در عملیات فرماندهان بزرگی، چون حسین خرازی فرمانده لشکر ۱۴، اسماعیل دقایقی فرمانده لشکر ۹ بدر و حجت‌الاسلام عبدالله میثمی مسئول دفتر نمایندگی امام در قرارگاه خاتم یک به شهادت رسیدند.»
