سرويس اقتصادی جوان آنلاين: بالاخره بعد از دو سال تنفس به تولیدکنندگان امریکایی که توان رقابت خود را در مقابل کالاهای چینی از دست داده بودند، امریکا توافقنامهای را با چین امضا کرد که در آن قرار است چینیها در حمایت از تولیدکنندگان امریکایی تعهد خرید ۲۰۰ میلیارد دلار کالای امریکایی را داشته باشند و در مقابل میزان تعرفههای وارداتی برای کالاهای چینی را اندکی کم کند.
ترامپ روز گذشته در توئیتی مدعی شد: «این (مرحه اول توافق تجاری چین و امریکا) یکی از بزرگترین توافقهای تجاری است که تاکنون ایجاد شده! برای چین و رابطه بلندمدت ما هم خوب است. ۲۵۰ میلیارد دلار به کشور ما بازخواهد گشت و اکنون در موقعیتی عالی برای آغاز مرحله دوم هستیم. هرگز چنین چیزی در تاریخ امریکا نبوده است! توافق امریکا و مکزیک و کانادا USMCA بعدی است!»
در حالی امریکا و چین پای توافقنامه جدید تجاری نشستند که از یکسو کسری بودجه امریکا در هشت سال گذشته را ثبت کرد و این کسری از مرز یک تریلیون دلار عبور کرد و به ۰۲ /۱ تریلیون دلار رسیده و از سوی دیگر چین نیز کمترین نرخ رشد ۳۰ سال اخیر خود را در ۲۰۱۹ تجربه کرد. از همینرو است که تحلیلگران این توافقنامه را صلحیشکننده ارزیابی میکنند.
عبور از اجماع واشنگتن
اکنون این توافقنامه به خوبی نشان میدهد که سیاستها و اصول «اجماع واشنگتن» در حذف تعرفههای تجاری، آزادسازی مالی و مدیریت بحران بدهی کشورها، تنها تا زمانی جذاب بوده که از آن برای دستیابی به بازارهای مصرف بهره میبردهاند، اما اکنون این سیاستها به ضرر امریکاست و با تغییر رویکرد به دنبال تحقق مرکانتیلیسم نوینی است که در آن فروش کالاهای خود را به دیگر کشورها اجباری میکند و در عین حال بر کالاهای کشورهای دیگر تعرفههای سنگینی را به بهانههای مختلف میبندد. مرکانتیلیستها براساس مکتب مرکانتیلیست یا سوداگریی از یکسو طرفدار صادرات بودند؛ چراکه در مقابل صدور کالا، طلا دریافت میکردند و از سوی دیگر اعتقاد داشتند که تا حد امکان باید جلوی واردات را گرفت؛ به همین دلیل در کشورهای استعمار شده کالاهای خود را با شرایط ویژه میفروختند، ولی اجازه واردات کالا را ندادند، جفا به کشورهای امریکای جنوبی و هند نمونههایی از این نوع تفکر بود. در خلال دورهای که مرکانتیلیسم رواج یافت درگیریهای نظامی میان دولت- ملتها بیشتر، شدیدتر و گستردهتر شد. این سیاست زورگویانه اگرچه در قرن شانزدهم به تولد امریکا و کشورهای استثمار شده انجامید که در آن صنایعشان نابود شد، ولی بعد از مدتی به دلیل تبعات سنگین این تصمیمها و اعتراضات جهانی و بروز جنگ کنار گذاشته شد، اما اکنون نشانههایی از بازگشت مدل جدیدی از مرکانتیلیسم تجاری قابل مشاهده بوده و نشان میدهد که تجارت آزاد تنها برای تأمین منافع سردمدارانش است.
امضای فاز اول توافقنامه تجاری چین و امریکا با توجه به الزام خرید چینیها و تخفیف تحریمی که چندان شفاف نیست، یادآور از مرکانتیلیسم قرن شانزدهم که حاصل تحمیل نظر تاجرپیشهها بود.
این توافق در حالی انجام شد که تنها یک روز قبل از این توافق قرار گرفتن شرکت بزرگ هووآی در لیست سیاه تحریمهای امریکا رسانهای شد.
به گزارش شبکه سیانبیسی، رئیس اتاق بازرگانی امریکا در چین از امضای این توافقنامه ابراز خرسندی کرد و از اینکه این توافق موجب ایجاد آرامش و تسکین در بازار میشود، خشنود است.
با این وجود، کارشناسان بر این باورند که عدم اطمینان هنوز باقی مانده و اختلافات اساسی واشنگتن با پکن برای تبدیل چین به یک قدرت تکنولوژیکی هنوز حل نشده است. در این توافقنامه در نظر گرفته شده تا برخی از تحریمهای اقتصادی ایالات متحده علیه چین کاهش یابد، درحالیکه پکن قصد دارد تا به خرید محصولات کشاورزی امریکا و کالاهای دیگر سرعت ببخشد. ترامپ گوشت گاو، خوک، مرغ، غذاهای دریایی، برنج و لبنیات را بهعنوان نمونه ذکر کرده است.
چین موافقت کرد در سال ۲۰۲۰، ۷۷ میلیارد دلار کالا و خدمات اضافی و ۱۲۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ برای تأمین کل ۲۰۰ میلیارد دلار خریداری کند.
توافق اولیه تجاری امریکا و چین صلح شکننده است
تحلیلگران، اما پیشبینی میکنند تنشهای بیشتری در ادامه مسیر این دو اقتصاد بزرگ جهان قرار خواهد داشت.
دنیل کلیفتون، سرپرست و استراتژیست استریتگس میگوید: «تنشهای بیشتری با چین در مورد مسائل سایبری و امنیت ملی به وجود خواهد آمد، این مسائل فعلاً حل نخواهند شد، اما تأثیری هم بر درآمد شرکتهای والاستریت نخواهد داشت، درحالیکه بدون این توافق و با وجود تعرفهها تأثیر منفی شدیدی بر سود این شرکتها گذاشته خواهد شد.»
تحلیلگران معتقدند هر موقع که ترامپ بتواند اروپاییها را با خود همراه کند، ما شاهد دور جدیدی از تعرفههای ضدچینی خواهیم بود. در عین حال معتقدند که پایبندی کامل چین به این توافق خیلی خوشبینانه خواهد بود.
ایران ناقض برجام نشود، با تعرفه ۲۵ درصدی طرف هستید!
اما این تنها نشانه مرکانتیلیسم نوین نیست. احسان سلطانی، کارشناس اقتصادی در کانال تلگرامی خود به استناد مطلبی در واشنگتن پست نوشت: «امریکا سه کشور اروپایی عضو برجام را تهدید کرده است، اگر ایران را ناقض برجام معرفی نکنند، بر واردات خودرو از این کشورها تعرفه ۲۵درصدی وضع خواهد کرد.» سلطانی خاطر نشان کرد: «فرانسه، بریتانیا و آلمان اعلام کردند که مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال میکنند که میتواند در نهایت باعث اعمال دوباره تحریمهای سازمان ملل علیه ایران شود.»
این اقتصاددان با تأکید بر اینکه اتحادیه اروپا حاضر نخواهند بود تا با ایران همراهی کنند، یادآور شد: «تجارت آزاد جهانی و اقتصاد آزاد هیچگاه هدف حتی سردمداران آن نیست، بلکه وسیلهای برای دسترسی به اهداف و تأمین منافع اقتصادی و سیاسی برای سردمداران این نوع تجارت است. در چند سال اخیر، میانگین سالانه کل صادرات اتحادیه اروپا به ایران حدود ۹ میلیارد دلار و صادرات خودرو و قطعات این اتحادیه به امریکا بیش از ۵۰ میلیارد دلار بوده است.»