سرویس ایران جوان آنلاین: فرونشست یک بازی نیست، حقیقت تلخی است که بیش از نیمی از ایران را به خود درگیر کرده، اما هنوز کسی نمی‌خواهد حتی اخبارش را باور کند. وقتی نتایج مطالعات نشان می‌دهد نزدیک به ۲۰ استان از ۳۱ استان ایران درگیر وضعیت سخت فرونشست شده است یعنی مسئولان امر باید در آماده باش به سر ببرند نه اینکه اعلام شود هنوز معلوم نیست متولی این امر و مجری رسیدگی به این مشکل کجاست. طی روز‌های اخیر دوباره از چند استان خبر‌هایی در مورد فرونشت‌ها مخابره شده که اصفهان و تهران و البرز درگیر آن بوده‌اند.
هنوز هم انگشت اتهام فرونشست‌ها به سمت صنعت کشاورزی و بی‌تدبیری‌ها در این زمینه است. مقدار آبی که در کشاورزی سنتی استفاده می‌شود برای هیچ کارشناس و صاحبنظری قابل قبول نیست. هم اکنون هزاران حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در کشور وجود دارد که مسئولان هم به وجود تک‌تک آن‌ها آگاهند، اما چون برنامه‌ای برای ساماندهی آن ندارند، ترجیح می‌دهند توسعه کشاورزی را با هدر دادن آب پیش ببرند. برداشت بی‌رویه آب از چاه‌ها باعث شده تا ایران رکورد پدیده فرونشست زمین در جهان را بزند. به‌طوری که نتایج مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع ۶۰۹ دشت کشور بیش از نیمی از آن‌ها درگیر فرونشست زمین شده‌اند.
چاه‌هایی با عمق ۲۰۰ متر
هم اکنون عمق چاه‌های آب در دشت تهران- کرج به ۲۰۰ متر رسیده است. موضوعی که به شدت نگران کننده است و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز هم با بیان اینکه هر سال حدود ۸۰ سانتی‌متر افت آب‌های زیرزمینی در این استان صورت می‌گیرد، گفته: «به دلیل بارندگی‌های سال گذشته و اقداماتی که برای استفاده بهینه از روان‌آب‌ها صورت گرفت، این افت به ۱۰ سانتی‌متر رسید. مسئله‌ای که نشان می‌دهد با اجرای طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی می‌توان آبخوان‌ها را نجات داد.» داوود نجفیان در خصوص روند کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در البرز به ایسنا گفت: «این روند افت تا زمانی که بارگذاری بر سفره‌های زیرزمینی و اضافه برداشت از آبخوان‌ها ادامه داشته باشد پابرجاست، اما اگر اقداماتی که تحت عنوان طرح تعادل‌بخشی به آب‌های زیرزمینی به خوبی اجرا شود می‌توان از آن جلوگیری کرد.» وی با اشاره به خسارت‌هایی که طی سال‌های اخیر بر اثر برداشت آب به منابع زیرزمینی وارد شده است، افزایش عمق چاه‌های آب را عاملی در این جهت اعلام کرده و ادامه داد: «عمق چاه‌های آب در دشت‌های مختلف استان متفاوت است مثلاً عمق چاه‌ها در دشت تهران- کرج ۲۰۰ متر است، اما چیزی که می‌توان گفت این است که در اکثر نقاط استان برداشت از منابع در سال‌های گذشته باعث فرونشست زمین شده است. به عنوان نمونه در نظرآباد تا ۲۱ سانتی‌متر هم فرونشست داشته‌ایم.»
اصفهان در پهنه با خطر بالا
وقتی نتایج مطالعات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در مورد میزان فرونشست‌ها در استان‌های مختلف منتشر شد، معلوم شد از ۳۱ استان کشور ۱۸ استان در مناطق با خطر بالای فرونشست قرار گرفته‌اند و در این میان اصفهان با دارا بودن ۳۱ شهر واقع در پهنه با خطر بالای فرونشست، از لحاظ سکونت‌گاه‌های شهری در معرض خطر، در ردیف اول قرار دارد. هر چند نمی‌توان یک رقم مشخص را برای میزان فرونشست‌ها در کل یک استان اعلام کرد، اما در خصوص ارقام مختلفی که برای مقدار فرونشست زمین در اصفهان اعلام شده می‌توان گفت در بخش‌هایی از مناطق شمال و شمال شرق شهر اصفهان فرونشست زمین بیشتر بوده با این وجود مقدار آن کمتر از ۲۰ سانتی‌متر در سال است. بحران وقتی بیش از پیش به چشم می‌آید که بدانیم اگر این شکاف‌های ناشی از فرونشست‌ها به زیر جاده‌ها گسترش یابند، در لحظه عبور خودرو‌ها می‌تواند منجربه فرو ریزش ناگهانی بخش‌هایی از زمین شده و حوادث ناگواری به وجود آید. مثلاً راه‌آهن اصفهان- شیراز یکی از زیر ساخت‌هایی است که در دشت مهیار قرار دارد. دشتی که فرونشست در کمینش خوابیده و شکاف‌های ناشی از آن بسیار نزدیک به راه‌آهن است و در صورت توسعه این شکاف‌ها به زیر ریل، ممکن است در اثر ارتعاشات ناشی از حرکت قطار، فروریزش ناگهانی رخ داده و با خروج قطار از ریل فاجعه‌ای بزرگ ایجاد شود.
