طب اسلامی تک‌ساحتی نیست

سرویس دین و اندیشه جوان آنلاین: هفتمین کنگره سالانه «اخلاق پزشکی ایران» با شعار تحول اخلاق پزشکی در گام دوم انقلاب هفته گذشته توسط دانشگاه علوم پزشکی مازندران در شهر ساری برگزار شد. به گزارش مهر حضرت آیت‌الله جوادی آملی در پیام به این کنگره به ویژگی‌ها و مفهوم طب اسلامی اشاره کردند. متن پیام آیت‌الله جوادی آملی به هفتمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران به شرح زیر است.

در علم طب موضوع، بدن انسان است نه بدن حیوان، آن بدن حیوان موضوع علم بیطاری است، اما موضوع طب بدن انسان است این بدن فرع است و حقیقت انسان اصلی دارد به نام روح و بدنی دارد به نام فرع و این انسان که موضوع علم طب است فعل خداست. بحث در فعل خدا بحث دینی است بحث غیر دینی نخواهد بود. همان طوری که بحث در قرآن بحث دینی است، چون قرآن قول خداست، بحث درباره جهان‌شناسی جهان فعل خداست، آسمان فعل خداست، زمین فعل خداست، انسان فعل خداست ما علم غیر دینی در فضای دانشگاه‌ها نداریم. آنچه متأسفانه در دانشگاه‌های فعلی مطرح است لاشه علم مطرح است نه خود علم. یعنی این انسان که فعل خداست آغازی دارد که «هو الأول» است و انجامی دارد که «هو الآخر» است. آن آغاز، این انسان را به عنوان آینه خدا می‌داند. ما آن «هو الأول» را گذاشتیم کنار، این «هو الآخر» را گذاشتیم کنار، انسان از کجا آمده رفته کنار، به کجا می‌رود رفته کنار، این لاشه بی‌روح مانده و فتوا را از آزمایشگاه موش می‌طلبیم. اگر قرآن بفرماید قلبی که به نامحرم می‌نگرد مریض است باور آن برای ما دشوار است... بحثی در دانش اسلامی و دانشگاه اسلامی و علوم اسلامی است که ما بدانیم انسان مثل زمین، مثل آسمان، مثل دریا، مثل صحرا فعل خداست، اولاً؛ فعل خدا مثل قول خداست، ثانیاً؛ همان طوری که تفسیر قرآن علم دینی است تفسیر انسان هم علم دینی است و اگر کسی معاذالله آیه‌ای را از سوره جدا کند، جمله‌ای را از قرآن بردارد صدر آن را حذف یا ذیل آن را حذف کند یک کلمه از قرآن بگذارد، این قرآن نیست، این لاشه بعضی از کلمات عربی است. قرآن نور است و این نور گذشته و آینده خود را حفظ می‌کند.

بنابراین ما یک علم دینی داریم که اصل جامع است، در کنار این اصل طب اسلامی داریم که طب اسلامی معنایش این نیست که در قرآن یا در روایت گفته باشد که فلان بیماری با فلان دارو حل می‌شود، آن را هم گرچه در بعضی از موارد گفته‌اند، اما وقتی انسان موضوع را بشناسد عوارض را و اعراض را و اغراض را می‌شناسد و این رهبری قرآن کریم است نسبت به طب.
حالا ممکن است جاهلی حَجَر و سنگی بردارد بر گوهری بزند و آن را به خیال خود بشکند، اما نه بر ارج آن جاهل افزوده، نه بر قیمت سنگ افزوده می‌شود و نه از ارزش آن جوهر کم می‌شود. اگر کسی خدای ناکرده به فن شریف پزشکی اهانت کرد یا کتاب دانشوران فن شریف پزشکی را حرمت ننهاد و سنگی برداشت به این کتاب و کتابت زد، نه ارجی پیدا کرد نه بر ارزش سنگ افزود و نه از ارزش آن کتاب کم کرد.
وقتی سیدشریف رضی (رضوان‌الله تعالی علیه و علی أخیه) این بزرگوار در مراسم تشییع عالمی که همفکر او نبود هم مذهب او نبود کیش دیگری داشت شرکت کرد به مرحوم سیدرضی آن فخر شیعه گفتند چطور شما در تشییع کسی که هم‌مذهب شما و همفکر شما نبود شرکت کردید؟! گفت: «إنما رثیت فضله» من مرثیه‌سُرایی را برای دانش او کردم، دانش محترم است، علم محترم است، مبادا علم هتک شود، دانشمند هتک شود!
به هر تقدیر ما یک سلامت داریم که این حرف اول را می‌زند و آن سلامت قلب است و انسان اگر قلب سالم پیدا کرد و توانست این سلامت را حفظ کند و در بارگاه منیع الهی به عنوان یک انسان سالم بار یابد موفق است. در قرآن کریم از کسانی که قلب سالم دارند، اولاً؛ در دفع بیماری او به عنوان بهداشت می‌کوشند، ثانیاً؛ در رفع بیماری او به عنوان درمان می‌جوشند، ثالثاً؛ در مراقبت از او کوشا هستند، رابعاً؛ بعد از مرگ با قلب سالم محشور می‌شوند، خامساً؛ «إِذْ جاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلیمٍ» پاداش می‌گیرند، سادساً؛ مستحضرید که عمل خیر انجام دادن یک بخش است، حفظ و نگهبانی و نگهداری آن عمل تا صحنه معاد مطلب دیگری است. خدای سبحان برای آن روز ابد فرمود: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها» یعنی کسی در دنیا کار خیر کرده باشد، اولاً؛ تا لحظه مرگ کوشا باشد و آن را حفظ کند، ثانیاً؛ طامّه مرگ او را از یادش نبرد، ثالثاً؛ دست او پُر از عمل صالح باشد، رابعاً؛ وارد محکمه الهی شود، خامساً؛ پاداش دارد. نفرمود کسی کار خوب کند بلکه فرمود کسی کار خوب بیاورد یعنی انجام کار خوب یک مطلب است، حفظ و نگهداری و نگهبانی آن مطلب دیگری است، «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَة» نه «من فعل الحسنة»، «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها».

امیدوارم ذات اقدس الهی آن توفیق را به همه ما مرحمت کند که انسان را فعل خدا بدانیم، یک؛ فعل خدا مثل قول خدا دینی است، دو؛ شناخت انسان به برکت عقل و نقل مثل شناخت قول خدا به برکت عقل و نقل است، سه؛ آن‌گاه در سلامت این و سلامت جان خودمان کوشا خواهیم بود و جامعه را سالم نگه می‌داریم، از هیچ تهدیدی هراسی نداریم، به هیچ بیگانه‌ای وابسته نخواهیم بود «از خارجی هزار به یک جو نمی‌خرند» و این کشور ولی عصر به برکت خون‌های پاک شهدا این خون‌های طیب و طاهر طوری است که در زیارتنامه این‌ها می‌خوانیم: «طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُمْ». همه شما بزرگواران در کنار مأدبه و مائده قرآن و عترت برقرار باشید و حفظ نظام را تأمین کنید و دانشجویان و دانشمندان خوبی را بپرورانید و فضای جامعه را فضای سالم کنید، چنانچه خودتان سالم هستید.