سرویس جامعه جوان آنلاین: پس از طرحهای افراطی در بیمه بدون پشتوانه ۱۱ میلیون نفر در دولت یازدهم و اجرای طرح تحول سلامت و ولخرجیهای گسترده و انجام اعمال جراحی و خدمات پاراکلینیکی غیرضرور حالا با به ته دیگ خوردن کفگیر بیمه سلامت تنها گزینه پیشرو تعیین سقف برای ارائه خدمات درمانی است، اما این سقفگذاری هم موجب دردسرهایی برای بیماران شده است، به گونهای که بنا به تأکید معاون درمان وزارت بهداشت یکی از دلایل صف انتظار طولانی برای اعمال جراحی در بیمارستانها همین سقف ارائه خدمات بیمههاست و اگر سقف ارائه خدمات از سوی بیمهها افزایش یابد، مشکل صف انتظار بیماران برای انجام اعمال جراحی هم حل میشود. سقف گذاشتن بیمهها برای ارائه خدماتشان به همین ماجرا ختم نمیشود و این سقف در شهرهای کوچک با تعداد کم پزشک بر سر بیمارانی که به این پزشکان مراجعه میکنند، آوار شده است.
کارشناسی و حسابشده نبودن طرح تحول سلامت تا همین امروز تبعاتی را بر نظام سلامت داشته و چالشهایی را برای بیماران درست کرده است، به گونهای که در شرایط کنونی نه مردم از وضعیت ارائه خدمات راضیاند و نه پرداخت از جیبشان کاهش یافته و افراط و تفریطهای مدیریتی در نظام سلامت تنها چالشهای بیماران را افزایش داده است. حالا کار به جایی رسیده که تعیین سقف بیمهها برای ارائه خدمات درمانی منجر به شکلگیری صفهای انتظار طولانی برای انجام اعمال جراحی شده است، اما ببینیم چگونه تعیین سقف هزینههای خدمات بر شکلگیری این صف تأثیر گذاشته است.
صف انتظار طولانی بیماران پشت سقف بیمهها!
چندی پیش بود که طاهر موهبتی، رئیس سازمان بیمه سلامت درباره تعیین سقف برای مدیریت منابع نظام سلامت گفته بود: «بررسی ۳ هزار بیمار بستری در یکی از بیمارستانهای کشور نشان داد، ۲۹ درصد آنان نیاز به بستری شدن نداشتهاند و از سوی دیگر ۳۱ درصد آنان باید یک روزه مرخص میشدند که مدت ماندگاری آنها در بیمارستان سه روز بوده است.»
وی با تأکید بر پیادهسازی راهنمای بالینی برای ارائه خدمات بیمه سلامت تصریح کرده بود: «به طور مثال تجویز ام. آر.ای یا کلونوسکپی برای بیمار هر ۱۸۰روز یکبار امکانپذیر است و کمتر از این مدت بیمه سلامت آن را زیر پوشش قرار نمیدهد»، اما این ماجرا منجر به شکلگیری صفهایی برای بیماران شده است آن هم در شرایطی که اغلب بیمار هیچ نقشی در تجویز خدمات تخصصی همچون ام. آر.ای یا کلونوسکپی ندارد و این خدمات بنا به تشخیص پزشک تجویز میشود.
قاسم جانبابایی، معاون درمان وزارت بهداشت در پاسخ به چرایی صف انتظار طولانی برای اعمال جراحی در بیمارستانها میگوید: «هنگام ارائه خدمت با موضوعی به اسم سقف ارائه خدمات از سوی بیمهها روبهرو هستیم که براساس آن باید خدمات ارائه داده و سند تولید کنیم. در صورتی که سقف ارائه خدمات از سوی بیمهها برایمان افزایش یابد، میتوانیم با اقداماتی که اکنون از طریق مجلس شورای اسلامی در دست انجام داریم این مشکل را برطرف کنیم.» وی در عین حال با تأکید بر اینکه لیست انتظار شکل گرفته در بیمارستانها به هیچ وجه شامل حال اعمال جراحی اورژانسی و بیماریهای صعبالعلاج نمیشود، میگوید: «در سایر بیماریهای مزمن مانند بیماران سرطانی نیز، لیستهای انتظار طولانی وجود ندارد.» معاون درمان وجود لیست انتظار برای اعمال جراحی غیرضروری مانند تعویض مفصل را طبیعی میداند و میافزاید: «حتی در برخی از پیشرفتهترین کشورها لیست انتظار برای این دست اعمال جراحی به دو سال میرسد.»
حکایت افراط و تفریطها
حکایت چالشهای شکلگرفته برای بیماران با تعیین سقف ارائه خدمت از سوی بیمهها یکی از مصادیق افراط و تفریط در مدیریت نظام سلامت است. بعد از افراطهای اجرای طرح تحول و بیمه شدن ۶ میلیون مازاد بر تعداد تعیین شده، حالا نوبت به تفریطها رسیده است و سازمان بیمه سلامت که بودجهاش از بودجه عمومی تأمین میشود، برای جورکردن دخل و خرجش برای ارائه خدمات درمانی سقف تعیین کرده است، اما از نگاه برخی کارشناسان همچون دکتر بشیر خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس این سقفگذاری علمی و منطقی نیست و همین مسئله موجب شده تا مردم با مشکلاتی مواجه شوند. خالقی درباره عملنکردن مدیران حوزه سلامت به قانون برنامه ششم توسعه به «جوان» میگوید: «در حال حاضر به برنامه ششم توسعه عمل نمیشود، در حالی که در این برنامه تمامی موارد لازم در راستای مدیریت هزینهها با اجرای گاید لاینهای، پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت محقق میشود، اما در حال حاضر ما با افراط و تفریطهایی مواجیهم که برای مردم هم دردسرساز میشود.»
وی وقتی میخواهد مشکلات ناشی از تعیین سقف بیمه سلامت برای ارائه خدمات را توضیح دهد، ماجرا را با مثالی اینگونه ترسیم میکند: «به طور مثال شهر ما شهری کوچک است که تنها یک متخصص قلب دارد. بدیهی است که مراجعات مردم به این یک نفر زیاد است و به این ترتیب سقف ویزیتهای پزشک متخصص تمام میشود. حالا تکلیف بیمارانی که نتوانستهاند در سقف این پزشک قرار بگیرند، چیست؟ آیا باید هزینه ویزیت را از جیب پرداخت کنند؟» بنا به تأکید وی مدیریت صحیح بیمه با اجرای احکام برنامه ششم توسعه امکانپذیر است. از نگاه این عضو کمیسیون بهداشت مجلس مشکل در قوانین نیست بلکه اجرای قانون به درستی صورت نمیگیرد.
خالقی با اشاره به هزینههای بیحساب و کتاب و خدمات القایی صورت گرفته در طرح تحول سلامت تصریح میکند: «این خرجهای بیحساب و کتاب موجب شده تا بیمه سلامت دچار مشکل شود، زیرا بودجه بیمه سلامت از بودجه عمومی تأمین میشود و مانند تأمین اجتماعی نیست که بودجهاش را از حقوق کارگران تأمین کند.»
وی با تأکید بر نقش راهنماهای بالینی و پرونده الکترونیک سلامت در مدیریت هزینهها تصریح میکند: «کنترل نسخ و تجویزهای پزشکان باید از سوی انجمنهای علمی و تخصصی صورت بگیرد که تخصص لازم برای این کار را دارند. با اعمال این نظارتها دیگر پزشکان نمیتوانند بیحساب و کتاب و براساس تقاضاهای القایی خدمات پاراکلینیکی و آزمایشگاهی تجویز کنند و به ازای تجویز بیمورد مورد بازخواست قرار گیرند.» به گفته وی در حال حاضر کارمندانی در حوزه نظارت بر نسخ پزشکان فعالند که تخصص لازم را ندارند. این در حالی است که برای کنترل هزینهها و بودجه بیمهها اجرایی شدن درست راهنماهای بالینی ضروری است.