کد خبر: 995444
تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ - ۰۱:۰۵
نظری بر یادداشت‌های سیداحمد تفرشی درباره انقلاب مشروطیت ایران
محمدرضا کائینی
سرویس تاریخ روزنامه جوان: یکی از منابع شاخص در شناخت رویداد مشروطیت ایران، مقالات و رساله‌هایی است که له یا علیه آن نگارش یافته است. این دست مطالب، تا حدی فضای حاکم بر آن دوره را عیان می‌سازد. از آن جمله است مجموعه «یادداشت‌های سیداحمد تفرشی» در این باره که در آغازین سالیان دهه ۵۰ و به کوشش ایرج افشار نشر یافته است. تدوینگر این اثر در مقدمه پیرامون خصوصیات این اثر و مؤلف آن آورده است:

«متن این یادداشت‌ها در دفترچه محاسباتی فرنگی به قطع جیبی و خط شکسته نستعلیق نسبته ریز منشیانه و خوش تحریر شده و جمعاً بالغ بر ۶۲ ورق است و افسوس که یکی دو ورقی از آن مفقود شده است. نسخه این یادداشت‌ها در میان بقایای کتابخانه مرحوم سعید نفیسی دیده شد و به لطف خانم پریمرز فرزاد (نفیسی) همسر آن استاد فقید در اختیار من قرار گرفت و از آن عکس تهیه شد. اینک که توفیق انتشار اثر نصیب نویسنده شده است امتنان خود را به مناسبت این اجازه و لطف که میراث کم مانند و یادگار ارجمند مرحوم سعید نفیسی است به خانم نفیسی ابراز می‌کنم. یگانه منبع اطلاع در باب احوال حاجی میرزا احمد حسینی‌تفرشی همین یادداشت‌هاست که از چند جای آن اطلاعات مختصر عاید می‌شود. از جمله یکجا به طور کامل نام نویسنده در صفحه شش از نسخه خطی به صورت حاجی میرزا احمد تفرشی‌حسینی دیده می‌شود. دیگر بار نام او را در صفحه ۱۰۰ چاپی می‌بینیم که ضمن عبارتی از خود چنین یاد کرده است: بنده حقیر حاجی میرزا سیداحمد اوضاع را خیلی خراب و مملکت را منقلب می‌بینم... مورد سوم امضای اوست ذیل یادداشتی که در صفحه ۲۰۲ نقل شده است. امضای او در این صفحه احمد الحسینی است. اطلاع مؤثر دیگری که از زندگی نویسنده در متن یادداشت‌ها دیده شد وضع خدمتگزاری اوست در دستگاه و دربار محمدعلی‌شاه و کار کردنش زیر دست صاحب جمع. این نکته از اشاراتی برمی‌آید که در باب صاحب جمع دارد از قبیل آنچه در صفحات ۸۷ و ۱۳۹ (که از او به عنوان آقا یاد کرده) و علی‌الخصوص در صفحه ۱۵۰ دیده می‌شود... امیدوارم با انتشار این اثر خوانندگانی که نویسنده این یادداشت‌های مفید را می‌شناسند، نسبت به معرفی او اقدام کنند و مرا سپاسگزار، تا در چاپ‌های بعد بتوان به طرز بهتری نویسنده را شناساند. مؤلف که از صداقت و ساده‌دلی بی‌بهره نیست (شاهدش دو موردی است که در باب نوکری او نقل شد) مثل اغلب افراد نوکرباب ذلیل در دستگاه دولت که در جریان حوادث سیاسی مهم دودلند و منتظر فرصت که به کدام قطب بگرایند، جهت مشخص ندارد. از خلال نوشته‌هایش برمی‌آید که میل او به جانب مشروطه‌طلبان بیشتر است یا آنکه از ترس، چنین حالتی را در نوشته‌های خود بروز می‌داده است. طبعاً، چون نوکر دربار محمدعلی‌شاه است و رزقش از آنجا تأمین می‌شده نگران است که چه برسرشان خواهد آمد.»

وی در بخش دیگری از مقدمه این کتاب، چند و، چون تدوین آن را اینگونه به قلم آورده است: «یادداشت‌ها خلاصه‌ای است از رئوس اخبار و منظماً هم نوشته نشده است. علی‌هذا در بعضی از موارد در اتصال مطالب و پیوستگی اخبار گسیختگی و گسستگی دیده می‌شود. جز این، چون بعضی از اوقات در نوشتن مطالب وقفه روی می‌داده و مطالب را پس از مدتی دراز دنبال می‌کرده است در آوردن تواریخ پس و پیشی حادث شده و در نقل پاره‌ای از تواریخ اشتباه روی داده است. آنچه در باب چاپ یادداشت‌ها باید گفت و باز مختصر عبارت است از:

۱- نام کتاب به مناسبت اینکه حاوی اطلاعاتی درباب حوادث مربوط به فرمان مشروطیت و سپس تاریخ عصر انقلاب ایران است از طرف چاپ‌کننده یادداشت‌ها انتخاب شده است.

۲- دو نقشه یکی مربوط به توپ بستن مجلس و دیگری طرز حمله قوای مجاهدین به طهران که رسم نویسنده یادداشت‌هاست عیناً از کتابچه او نقل و چاپ شده است.

۳- عنوان‌های مذکور در حاشیه صفحات برای جلب توجه خوانندگان به مضامین عبارات، از طرف نویسنده این سطور الحاق شده است.

۴-یادداشت‌های این مقدمه که در شهر ساپورو (از بلاد ژاپن) فراهم شده بود هنگام شرکت در اجلاسیه ششمین کنگره هنر و باستان‌شناسی ایران در دانشگاه آکسفورد بدین صورت تحریر گردید، مگر یادگاری باشد از شب‌هایی که در آن شهر دانشگاهی و دلپذیر به همراهی چند دوست عزیز گذشت.»
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار