سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هماکنون در معرفی آن سخن میرود، با محتوایی سرشار (۵۴ مقاله)، اما در فرصتی اندک و به همت والای پژوهنده ارجمند حجتالاسلام والمسلمین رسول جعفریان در نکوداشت زندهیاد آیتالله سیدهادی خسروشاهی و از سوی نشر مورخ قم به زیور طبع آراسته و به علاقهمندان عرضه شده است.
تلاش گردآورنده این یادمان معطوف به آن بوده که این دفتر در اربعین استاد نشر یابد که خوشبختانه اینگونه نیز شد. استاد جعفریان در فصل نخست دیباچهای که بر این اندوهیاد نگاشته، نخست به توصیف شرایط درگذشت مرحوم خسروشاهی پرداخته است: «خبر بسیار ناراحتکننده بود؛ استاد سیدهادی خسروشاهی صبح روز پنجشنبه، ۸ اسفند ۱۳۹۸ در بیمارستان مسیح دانشوری تهران درگذشت. این زمان، بیش از یک هفته بود که ایران در تب و تاب کرونا ویروس، ملتهب، وحشتزده و در حیرت بود. در این میانه، خبر درگذشت ناگهانی استاد خسروشاهی، خبری اندوهبار و اسباب تأسف شدید دوستان شد، به طوری که انتشار آن، موجی از ناراحتی و غم را میان همه علاقهمندان به ایشان پدید آورد. افزون بر آن، مشکل این بود که در این شرایط، امکان برگزاری هیچگونه مراسمی، از تشییع و تدفین و فاتحه و طبعاً ادای احترام به ایشان و خانواده محترمشان وجود نداشت. ایشان روز دوشنبه ۱۲ اسفند در آرامستان بهشت معصومه قم، غریبانه و در حالی که تنها چند تن از نزدیکان ایشان حضور داشتند، دفن شد. با این همه، بسیاری از شخصیتهای علمی و سیاسی جامعه، به احترام استاد، پیامهایی دادند که همه یا غالب آنها در کانال تلگرامی متعلق به ایشان- که زیر نظر دوست عزیز، آقازاده ایشان، آقاسیدمحمود اداره میشود- درج شده است. یادداشتهای کوتاه و بلندی هم در برخی از وبسایتها و کانالها انتشار یافت که همگی سودمند و از سر ارادت به مقام علمی استاد بود. انشاءالله همه آنها، توسط آقازاده ایشان گردآورده و منتشر خواهد شد».
گردآورنده بخش دیگری از این مقدمه را به معرفی دورنمایی از شخصیت و کارنامه زندهیاد خسروشاهی اختصاص داده است. او که پیشتر در «جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران میان سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷» فصلی را به وی اختصاص داده بود، در این باره آورده است: «مرحوم سیدهادی خسروشاهی (۱۳۹۸-۱۳۱۷) نیاز به معرفی ندارد. فعالیتهای طولانی وی از دهه ۳۰ تاکنون، چهرهای شناخته شده از وی برای چندین نسل برجای گذاشته است. تنها میتوان اشاره کرد، در حالی که بسیاری از همگنان وی در طول دهههای گذشته، در پستهای سیاسی مهمی قرار گرفتند، ایشان، عمر خویش را وقف تحقیق و نگارش کرد و آثار با ارزشی از خود برجای گذاشت. نسل ما، تقریباً همه، با حوزه فعالیتهای وی آشنا هستیم و میدانیم در این زمینهها، کارهای ماندگاری کرده است. خوشبختانه ایشان در زمینه نشر فعال بود و بسیاری از آنچه نوشت، به چاپ رساند، به طوری که بر اساس آثار چاپی ایشان، به خوبی میتوان با زندگی، افکار و فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی و خلقوخوی علمی و امانتداری ایشان آشنا شد. این بنده خدا هم، سالها قبل، صفحاتی از کتاب جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران میان سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ را به ایشان اختصاص دادم و نمایی از فعالیتهای وی ارائه کردم. آشنایی این بنده خدا با ایشان از حوالی سال ۱۳۷۰ و شاید اندکی پیش از آن بود، و مدتی در همان سالهای آغازین دهه ۷۰، در نشر مجله تاریخ و فرهنگ معاصر به ایشان کمک کردم. پس از آن، دوستی ادامه یافت و هر از گاهی، به کتابخانه میآمدند و دیداری تازه میشد. چند سال قبل، دوست داشتم جشن نامهای برای ایشان فراهم کنم که توفیق نصیب نشد. در جریان بنای کتابخانه ایشان در پردیسان، از وقتی که با کمک جناب لاریجانی زمین آن گرفته شد و تدارک برخی کتب، تا زمانی که راه افتاد، همراهی داشتم. این روزها درگذشت ایشان سبب شد تا بار دیگر، فکر تدوین ارجنامه ایشان در ذهنم احیا شود، اما و هزار افسوس این بار نه جشننامه که صورت یادنامه به خود گرفت. چنان که اشاره شد، آن مرحوم درباره خاندان خسروشاهی و نیز خودشان، آثار زیادی منتشر کرده، و به همین دلیل، نیازی به درج زندگینامه مستقل در این مجموعه نبود؛ در عرض، به خواهش بنده، طی ۲۰ روز، شماری از دوستان، مقالاتی درباره ایشان نوشتند، و از دید خود جنبههای مختلفی از فعالیتهای وی را شرح دادند که در این مجموعه آمده است. هدف از تدوین مجموعه حاضر، این بود تا مقالاتی به احترام ایشان توسط شماری از دوستان فراهم آید، و اراده این بود که این مجموعه تا چهلم ایشان منتشر شود؛ به همین دلیل، در حد امکان و اطلاع، از دوستانی که به ذهنم میآمد، درخواست کمک کردم. خوشبختانه، قریب به اتفاق دوستان مساعدت کردند و این مجموعه فراهم شد. نویسندگان در اظهارنظر، آزاد بودند و به همین دلیل، گاه تعارض در قضاوتها هم دیده میشود، امری که به نظرم حسن کار و با روحیه آزادیخواهانه آن مرحوم و امانتش در نقلها سازگارتر است. امیدوارم با بهتر شدن شرایط، کارهای بیشتری درباره ایشان صورت گیرد، امری که بسیار شایسته و سزاست».
همانگونه که اشارت رفت، «هادینامه» دربردارنده ۵۰ مقاله خواندنی از فعالان فرهنگ و تاریخپژوهی است. برخی از این مقالات در مدح و منقبت استاد فقیدند و برخی دیگر در باب موضوعات دیگر به تحریر درآمدهاند و به آن محقق گرانمایه تقدیم شدهاند. تدوینگر اثر در واپسین بخش از دیباچه خویش، محتوای این یادمان را به شرح ذیل توصیف کرده است: «مقالات این مجموعه، چند دسته است: شماری از مقالات درباره خود آن مرحوم، برخی به نوعی درباره حوزه فعالیتهای فکری و نگارشی ایشان، و بخشی هم مقالات پژوهشی با موضوعات مورد علاقه نویسندگان است که به احترام ایشان، لطف کردهاند و در اینجا چاپ میشود. طبعاً هیچ نوع تفکیکی میان مقالات نشده و به جز دو سه مقاله، ترتیب موجود، مربوط به زمان وصول آنها به بنده در این سه هفته بوده است. در اینجا، از همه دوستانی که پاسخ مثبت به درخواست بنده داده و مقاله فرستادند- عزیزانی که نامشان در فهرست مقالات آمده- عمیقاً سپاسگزاری کرده و برایشان آرزوی سلامت دارم. خداوند آن مرحوم را نیز را غریق دریای رحمت و مغفرت واسعه خود بفرماید، و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین».
به هر روی به نظر میرسد به رغم درگذشت غریبانه استاد سیدهادی خسروشاهی در این موسم بیماری، بخشی از غربت و مظلومیت وی با انتشار این یادمان توسط استاد جعفریان تدارک گشته است. امید میبریم که دیگر علاقهمندان و مرتبطان با آن فرهنگبان فقید، با انتشار آثاری از این دست، دین خود را به وی ادا سازند.