سرویس اقتصادی جوان آنلاین: به گزارش فارس، بررسی کارشناسی ادعای دبیرخانه مناطق آزاد و ویژه مبنیبر برقراری شفافیت در این مناطق، حاکی از وجود شکاف فاحش میان حرف تا عمل است. مرور شواهد و مدارک نشان میدهد، نه تنها اتهام عدم شفافیت به مناطق آزاد و ویژه وارد است، بلکه در حوزه عملکرد نیز کارنامهشان چنگی به دل نمیزند و حتی با وجود گذشت ۳۰سال از اعطای انواع مشوقها، از اهداف اولیه نیز انحراف پیدا کردهاند. در یکی از بندهای پاسخ دبیرخانه مناطق آزاد و ویژه به اظهارات احمد توکلی آمده، «اتصال حوزههای مختلف فعالیت مناطق به سامانههای سراسری گمرک» از اقدامات دبیرخانه بوده است. این ادعا در حالی مطرح شده که بررسیها حاکی است، با وجود گذشت چند دهه از تأسیس اولین مناطق آزاد در ایران، گمرک همچنان در برخی از این مناطق مستقر نیست!
گواه این ادعا، پاسخ گمرک جمهوری اسلامی ایران به بانک مرکزی درباره موضوع رفع تعهدات ارزی در خرداد ۱۳۹۸ است. گمرک در این نامه صراحتاً آوردهاست: «در حال حاضر سامانه گمرک در مبادی ورودی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مستقر نمیباشد... تا هنگام استقرار کامل گمرک در مناطق یاد شده، رفع تعهدات ارزی کالاهای وارده به مقصد مناطق مذکور با تأیید دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه صورت پذیرد.»
این سند گواهی بر استمرار تجارت غیرشفاف در مناطق آزاد بوده و به نظر در مقام نفی ادعای اتصال به سامانههای قابل کنترل گمرک در این مناطق، مکفی باشد. عجیبتر آنکه قدمت تأسیس برخی از این مناطق به ۳۰سال رسیده و در شرایط غیرتحریمی، پیگیری رفع تعهدات ارزی و نظارت بر فعالیتهای تجاری کشور همچون سالهای اخیر زیر ذرهبین نبوده است. انتقادات گمرک جمهوری اسلامی به عدم شفافیت و بروز تخلفات در مناطق آزاد به همین جا ختم نشده و معاون وزیر اقتصاد نسبت به کنترل آنچه در این مناطق میگذرد، ابراز ناتوانی کرده است!
مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک در گفتگو با فارس با انتقاد از مساحت و کارکرد برخی مناطق آزاد کشور اظهار داشت: «مناطق آزاد ما متفاوت از مناطق آزاد دنیا هستند و وسعت برخی مناطق گاهی به اندازه وسعت یک کشور کوچک است و به جهت بزرگی، به شدت اعمال مقررات میتواند در آنجا مشکل باشد. در برخی از مناطق آزاد چند شهر و روستا قرار گرفته و گاهی با ژئوفنس (محصور با کوه و دره) محصور شدهاند.»
انتقاد تلویحی رئیس کل گمرک به وضعیت منطقه آزاد ماکو با مساحتی حدود ۵۰۰هزار هکتار که شامل چندین شهر و روستا میشود، در کنار شانه خالی کردن مسئولان فعلی دبیرخانه جالب توجه است. مرتضی بانک، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه در زمستان ۱۳۹۸ با حضور در یک برنامه تلویزیونی ضمن تأیید مساحت بسیار زیاد منطقه آزاد ماکو و محصور شدن بخشی از این منطقه با ژئوفنس، تأسیس آن را به دولت سابق نسبت داد و از محصورشدن ۶۰کیلومتر از این منطقه تا پایان سال ۱۳۹۹ خبر داد. گفتنی است درخواست افزایش مساحت منطقه آزاد ماکو در لایحه پرحاشیه گسترش مناطق آزاد و ویژه، گنجانده شده است!