سرويس جامعه جوان آنلاين: در نظام اسلامی یکی از سرمایههای بزرگ اجتماعی رابطه امام و مردم است و امام برای حفظ این رابطه و بر مبنای همین سرمایه اجتماعی در خیلی از مواقع راهکارهایی و راهبردهایی را بیان میکند.
بر این اساس مقام معظم رهبری از یکی از مؤلفههای تقویت ارتباط اجتماعی که همان بحث مواسات و همیاری و کمک به همدیگر است، بهره بردند. در واقع رهبری برای جلوگیری از گسست و تزلزل بین قشرها و گروههای مختلف جامعه مبحث مواسات و همیاری را مطرح کردند. خلأهای اقتصادی که به جهت ویروس کرونا به وجود آمد، موجب شده تا خیلی از افرادی که اهل کار و تلاش هستند به خاطر پروتکلهای اجتماعی نتوانند کار کنند و تبعات اقتصادی این بیماری موجب شده تا افرادی که قبلاً نیازمند نبودند هم بهواسطه شرایط پیش آمده، دچار چالش معیشتی شوند. در این مدت نیازمندان کشور افزوده و بار اجتماعی و روانی بر جامعه و خانوادهها ایجاد شدهاست که اگر رهبری وارد نمیشدند و این تئوری و نظریه مواسات را مطرح نمیکردند، ما با مشکلات اجتماعی و خانوادگی زیادی مواجه میشدیم، اما رهبری با طرح رزمایش مواسات از این مسئله جلوگیری کردند و برای اینکه پیوند بین گروهها و قشرهای مختلفی ایجاد شود، حضرت آقا این رزمایش کمک مؤمنانه را مطرح کردند. این طرح همدلی و مواسات از بخش عظیمی از ناملایمات روحی و روانی که ممکن بود در افراد و خانوادهها و در جامعه اثر منفی بگذارد، جلوگیری کرد.
اینجا نقش رهبر به عنوان رصدکننده جامعه است. وقتی که ملاحظه میکند مشکلی پیش آمده که میتواند در آینده جامعه تأثیر منفی داشته و موجب آسیبهای اجتماعی شود به عنوان امامالمسلمین پیشگام میشوند و جامعه را راهبری میکنند. طرح مواسات بر همین اساس مطرح شد. نکته دیگری که در این طرح حائز اهمیت است، این است که اگر طرح مواسات با استقبال مردم مواجه شد به خاطر مطرح شدن این طرح از سوی مقام معظم رهبری بود و اگر هر کس دیگری به غیر از رهبری به طور مثال دولتیها این موضوع را مطرح میکردند، مردم اقبالی نشان نمیدادند؛ چراکه معتقدند این وظیفه دولت است که در این حوزه وارد شود، اما نقشی که رهبری به واسطه قداست شخصی و جایگاه اجتماعی دارند، موجب شده تا کلام ایشان اینچنین اثرگذار باشد و حرکت بسیار خوبی از جانب مردم و همچنین نیروهای مسلح آغاز شود.
ما در کشورهای دیگر هم مؤسسات خیریه و کمک به مردم را داریم، اما تفاوتی که این حرکتها در کشورهای توسعهیافته با جمهوری اسلامی ایران دارد، در این است که در این کشورها یکسری استانداردهای توسعهیافتگی وجود دارد و بر اساس یک سری شاخصها و ساختارها، افرادی را به عنوان نیازمند مطرح میکنند. در این کشورها به خیلی از افراد بیبضاعت توجهی ندارند، چون معتقدند این وظیفه دولت است که به این افراد رسیدگی کند. از سوی دیگر خیریههای فعال در کشورهای غربی بر اساس رویکرد دینی فردگرایانه به مسائل نگاه میکنند. بر اساس تحریفاتی که در ادیان مسیح و یهود شده بیشتر رابطه دینی و اعتقادی را رابطهای فردی مطرح میکنند و چندان بر جنبههای اجتماعی آن تأکید ندارند، اما در جوامع اسلامی این نگاه کاملاً متفاوت است و مردم کمک به همنوع را به عنوان یک وظیفه دینی تلقی میکنند و برای رضای خدا این کار را انجام میدهند و این نیت اشتیاقی را در افراد ایجاد میکند تا برای کار خیر و همدلی داوطلب شوند.
در رابطه با بحث حضور نیروهای مسلح و بسیج در این طرح باید گفت فلسفه اصلی وجود نیروهای مسلح در جامعه تأمین امنیت و استقلال کشور است. بخش مهمی از امنیت جامعه هم امنیت روانی و امنیت اقتصادی است. اپیدمی ویروس کرونا امنیت روانی و اقتصادی مردم را تحتتأثیر قرار داد؛ بنابراین نیروهای نظامی همچون سپاه و بسیج هم به جهت وظیفه ذاتی خود در تأمین امنیت جامعه وارد شدند. این نیروهای مسلح از فرمانده گرفته تا یک سرباز ساده همه نیروهای مسلمان مذهبی و انقلابیاند و بر اساس نیت قربالهی وارد این عرصه شدند و بسیار هم خوب عمل کردند. یک نکته دیگری که در کشور ما وجود دارد و در کشورهای غربی نیست، رابطه بسیار خوب و برادرانه بین مردم و نیروهای مسلح است، در حالی که در کشورهای دیگر بین مردم و نیروهای مسلح چندان رابطه عاطفی وجود ندارد بر همین اساس هم مردم از حرکتهای نیروهای مسلح استقبال میکنند؛ چراکه در تمام سختیها و تنگناها، مثل سیل، زلزله و ویروس کرونا در کنار مردم بودهاند. رمز موفقیت نیروهای مسلح سپاه و بسیج همین است که همیشه در کنار مردم حضور داشتند و مردم آنها را به عنوان خادمان خود میپذیرند.
*رئیس مجمع تبیین و ترویج تمدن نوین اسلامی