سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در اوایل ژانویه، رهبران یونان، قبرس و رژیمصهیونیستی به توافق سیاسی مهمی با امضای توافقنامه ساخت خط لوله مدیترانه شرقی دست یافتند. ارزش این پروژه ۶تا ۷ میلیارد دلار بوده و سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز را به خاک اروپا منتقل میکنند. این خط لوله از آبهای اسرائیل و قبرس شروع شده و در ادامه به جزیره یونانی کرت متصل میشود. پیشبینیهای کنونی نشان میدهد در سال ۲۰۲۵ میلادی شاهد راهاندازی این خط لوله خواهیم بود که این پروژه میتواند ۱۰ درصد انرژی مورد اروپا را تأمین کند.
به هر ترتیب، این پروژه با موانع و چالشهای مختلفی روبهرو است. با مشخص شدن ذخایر انرژی این منطقه، اختلافات ژئوپلتیک تاریخی این منطقه هویدا شده است و ریسک سیاسی باعث شده تا تکمیل این پروژه در هالهای از ابهام قرار داشته باشد. ایجاد زیرساختهای این پروژه به میلیاردها دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که بازگشت سرمایه اولیه نیازمند سالها یا چند دهه زمان است.
هاب جدید انرژی؟
خط لوله مدیترانه شرقی میتواند کشورهای شریک را به یک هاب جدید انرژی در دروازههای اروپا تبدیل کند. رسول محمداف، از اساتید سیاستگذاری انرژی در انستیتوی خاورمیانه میگوید: این احتمال وجود دارد که خط لوله مدیترانه شرقی به یکی از منابع کلیدی درآمد برای اسرائیل و دولت قبرس تبدیل شود، اما در گام نخست باید موانع مالی و تجاری فرارو برطرف شود.
قبرس به عنوان یکی از کوچکترین اقتصادهای منطقه یورو، تاکنون هیچگاه در حوزه انرژی نقشآفرینی نکرده است. به هر حال، پس از افتادن اقتصاد قبرس در دام بحران بدهیها، تروییکای اروپایی در سال ۲۰۱۳ میلادی یک کمک ۱۰ میلیارد دلاری برای بهبود ترازهای اقتصادی این جزیره تصویب کرد، اما اینک رهبران قبرس خواهان توسعه اقتصاد کشورشان با سرمایهگذاری در حوزه انرژی هستند. در سال ۲۰۱۱میلادی، نخستین میدان گازی در آبهای قبرس کشف شد. در سال گذشته میلادی نیز غول اکسونموبیل، سومین میدان گازی کشف شده دنیا در دو سال اخیر را در آبهای این جزیره کشف کرد.
با کشف این میادین گازی، علاوه بر خودکفایی بیشتر راه برای صادرات گاز به کشورهای همسایه اردن و مصر نیز هموار شد. به علاوه، قرارداد ساخت این خط لوله میتواند روابط دیپلماتیک میان رژیم اسرائیل و اتحادیه اروپا را تقویت کند.
در این میان، یونان تلاش میکند تا با داشتن ویژگیهای جغرافیایی مناسب به عنوان یک کشور ترانزیتکننده گاز، نقشآفرینی کند. این کشور با داشتن همسایگی با قاره سبز میتواند گذرگاه ورود به بازار انرژی اروپا باشد و پروژه ۵/۴ میلیارد دلاری ترنس آدریاتیک برای انتقال گاز آذربایجان به اروپا به آلبانی و ایتالیا نیز حضور دارد. سرانجام اینکه با افزایش تقاضای انرژی، اروپاییها از این پروژه استقبال کردهاند. این خط لوله میتواند از وابستگی اروپاییها به گاز صادراتی روسها بکاهد. براساس گزارش کمیسیون اروپا، در سال ۲۰۱۸ میلادی، یازده عضو اتحادیه اروپا بیش از ۷۵درصد گاز مصرفی خود را از رهبران کرملین خریداری کردهاند.
آتش زیر خاکستر
آبهای شرق مدیترانه از سالها پیش با اختلافات مرزی همسایگان دست و پنجه نرم میکند. پس از اشغال قبرس توسط ترکیه در سال ۱۹۷۴ میلادی، شمال این جزیره در تصرف رهبران آنکارا قرار گرفت. بدین ترتیب آنها مدعی حاکمیت بر ذخایر نفت و گاز آبهای شمال قبرس هستند. ترکها در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ میلادی، چهار حلقه چاه در این منطقه حفاری کردند. همچنین آنها پس از امضای قرارداد ساخت خط لوله مدیترانه شرقی نسبت به لزوم احترام به آبهای تحت حاکمیت خود هشدار دادهاند.
وزارت خارجه ترکیه در اعلامیه خود چنین نوشته است: همه پروژههایی که در آنها به حقوق ترکیه به عنوان دارنده بیشترین سواحل در آبهای مدیترانه و حاکم بر مناطق ترکنشین قبرس توجه نشده است، با شکست روبهرو خواهند شد. شهروندان ترکتبار شمال قبرس دارای حقوق مشابه با سایر اتباع قبرس در بخش ذخایر نفت و گاز هستند.
ترکیه علاوه بر اجرای پروژههای حفاری، با انعقاد قرارداد جدید با دولت لیبی در مورد تقسیم آبهای حاکمیتی دو کشور در مدیترانه، آتش اختلافات مرزی را بار دیگر شعلهور کرده است.
در ماه دسامبر گذشته، آنکارا با دولت آشتی ملی که توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده بود، قرارداد پرسروصدایی برای مشخصکردن آبهای حاکمیتی دو طرف امضا کرد. بدین ترتیب یک منطقه اختصاصی اقتصادی در آبهای مدیترانه میان ترکیه و لیبی ایجاد شده است. نکته مهم این است که خط لوله مدیترانه شرقی باید از این منطقه عبور کند. در مورد مشروعیت این قرارداد، پرسشها و ابهامهای زیادی وجود دارد. کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر قبرس میگوید: هیچ دولتی نمیتواند این سند بیمعنا را به رسمیت بشناسد... این قرارداد فاقد ارزش است و حضور ترکها در آبهای لیبی فاقد مشروعیت خواهد بود. تلآویو نیز هشدار داده که این قرارداد میتواند صلح و ثبات در این منطقه را خدشهدار کند. آینده پروژه خط لوله مدیترانه شرقی با این قرارداد پیوند خورده است. بیتردید سرمایهگذاران در این پروژه ۷ میلیارد دلاری حاضر به سرازیر کردن دلارهای خود در ساخت پروژهای پیوند خورده با مسائل حقوقی و مرزی نیستند. دلیل عدم توسعه اکثر میدانهای گازی کشف شده در شرق مدیترانه را باید در بیثباتی کنونی حاکم بر این منطقه مرتبط دانست. با سقوط قیمت نفت و چشمانداز قیمت پایین نفتوگاز در دهه ۲۰۲۰ میلادی، اقتصادی بودن این پروژه بیش از گذشته با ابهام روبهرو شده است. رهبران سه کشور قبرس، یونان و رژیماسرائیل امیدوارند تا در سالهای فرارو، رویای ایجاد یک هاب گازی در جنوب اروپا را با وجود چالشهای کنونی عملی کنند، اما با موانع کنونی دیپلماتیک، حقوقی و مالی، این خط لوله ممکن است با بنبست روبهرو شود. بازی بزرگ آغاز شده است.
نویسنده: شارلوت جیفورد
منبع: www. europeanceo. com