نوغانداری که پس از چین در ایران بیشترین رونق را داشت در اوایل دهه ۸۰ به دلایل متعددی چون کاهش قیمت، نداشتن صرفه اقتصادی و بی ثباتی بازار ابریشم به تدریج به حال نزار و جان باختن افتاد اما طی سالهای اخیر با توجه به حمایتهای هر چند اندک جانی دوباره یافت ولی همچنان چشم انتظار حمایت و دیدگاه مثبت مسوولان به منظور تامین ملزومات و تسهیل شرایط است.
۴۵ روز کافی است تا تخمهای کوچک و سیاه رنگ نوغان ثمر داده و به پیلههای ارزشمند ابریشم بدل شود و به عنوان فعالیت اقتصادی جانبی در کنار کشاورزی و باغداری در فصل بهار، رونق بخش سفره هزاران خانواده شوند.
هم اکنون ۲۲ استان کشور در زمینه صنعت نوغانداری دارای شرایط و زمینه فعالیت هستند اما در این میان استان گیلان قطب تولید پیله تر ابریشم و استان خراسان رضوی علاوه بر برخورداری از رتبه دوم تولید پیله تر با تولید ۸۵ درصد نخ ابریشم کشور، پایتخت ابریشم کشی ایران به شمار میآید.
هرسال به جمع هزاران کشاورز و باغدار فعال در این حرفه، علاقهمندان دیگری روی میآورند و دلیل آن چیزی نیست جز احیای دوباره نوغانداری در کشور و رخ نمایی از چهرهای جدید از صنعت نوغانداری.
کیمیای نوغانداری برگ توت
رشد و پرورش کرم ابریشم منوط به تامین یک خوراکی منحصر به فرد، ارزان و فراوان در خطه خراسان و البته با مدعیان فراوان است و آن چیزی نیست جز برگهای درخت توت.
درخت توت اما مهمترین نیاز حوزه نوغانداری به منظور پرورش کرم ابریشم نیز محسوب میشود زیرا برگ توت تنها غذای کرم ابریشم است ولی این نیاز باید از درختان توت نر و بدون میوه تامین شود. موسم بهار و پرورش کرم ابریشم نیاز به استفاده از برگ درختان توت را اوج میدهد و اگرچه جعبههای تخم نوغان توسط سازمان جهاد کشاورزی توزیع میشود اما این سازمان تعهد و وظیفهای برای تامین برگ توت مورد نیاز فعالان و تولیدکنندگان این بخش ندارد و گویی توزیع نهال توت آن هم در حد محدود و سالانه تنها اقدام موثر انجام شده در این رابطه است.
حمایت از نوغانداری قطعی است
سید حسن حسینی گفت: به طور قطع باید در زمینه تامین برگ درخت با در نظر گرفتن منافع مالی مالکان توتستانها انگیزه برای همکاری ایجاد کرد اما شهرداریها هم میتوانند در این زمینه همراهی و همکاری لازم را داشته باشند.
وی ادامه داد: امیدواریم با دیدگاه مثبت به وجود آمده بتوانیم در سال آینده اقدامات موثری برای رفع این مشکل و کمبود داشته باشیم.
او با اشاره به این که استاندار خراسان رضوی هم در قالب طرح مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی در جهت رفع چنین مشکلاتی برای رفاه حال مردم و تامین درآمد بیشتر برای آنان تلاش دارد گفت: معینهای اقتصادی در استان میتوانند در این زمینه ورود کرده و برای برطرف کردن مشکل و حمایت از تولیدکنندگان پیله در سال آینده کمک کنند.
ایجاد خزانه درخت توت در خراسان رضوی
مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: امسال ۳۰ هزار اصله نهال توت در استان توزیع شده است و با توجه به این که تا سال گذشته وارد کننده نهال از رشت بودهایم برنامه مشخصی برای ایجاد خزانه درخت توت و تامین نهال مورد نیاز در استان اجرا کردهایم.
علی مبارکی افزود: قراردادی با یکی از نهالستاهای استان خراسان رضوی امضا شده است و در قالب آن طی اسفند امسال ۱۵۰ هزار اصله نهال توت بین علاقه مندان و باغداران استان توزیع میشود.
وی ادامه داد: هر نهال برای تبدیل شدن به درختی قابل برداشت برگ به دو سال زمان نیاز دارد و به تعبیر دیگر سه سال بعد از کاشت نهال توت، استفاده از برگ آن برای نوغانداری میسر میشود.
مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی گفت: توتستان آنچنانی و قابل توجهی در استان نداریم و بیشتر از تک درختها و درختان کاشته شده در حاشیه مزارع برای تامین خوراک کرم ابریشم استفاده میشود.
مبارکی افزود: در برنامه بلندمدت طراحی شده برای شهرستانهای استان خراسان رضوی بنا داریم تا سال ۱۴۰۳ در مجموع ۲۴ هزار جعبه تخم نوغان توزیع شود که امسال میزان توزیع ۱۲ هزار و ۱۲۹ هزار جعبه بوده است که به ازای هر جعبه ۸۰۰ کیلو برگ درخت توت لازم است و هر جعبه تخم نوغان نیازمند ۱۵ تا ۲۰ متر مربع فضای پرورش است که برای سه نفر اشتغال فصلی ایجاد می کند.