آن روی سگ ترامپ

سرویس بین الملل جوان آنلاین: نه کشته شدن یک سیاه‌پوست به دست افسران پلیس امریکا بدون ارتکاب جرمی اتفاق تازه‌ای است و نه شورش‌های بعد از چنین اتفاقی. از این جهت، شورش‌های چند روز اخیر در امریکا اتفاق تازه‌ای نیست و دست‌کم از زمانی که رزا بارکس در ۵۰ سال قبل حاضر نشد از روی صندلی مخصوص سفیدپوستان در اتوبوس بلند شود و این کار او سرآغازی شد برای جنبش مدنی سیاه‌پوستان امریکا، این نوع اعتراضات و خشونت‌های هر از چند وقت یک بار در شهر‌های امریکا رخ می‌دهد. با این حال، اعتراضاتی که از شهر مینیاپولیس در ایالت مینه‌سوتا شروع شده و در عرض دو سه روز به دیگر ایالت‌ها و شهر‌های مهم امریکا مثل لس‌آنجلس، آتلانتا و فیلادلفیا گسترش یافته، ویژگی‌های خاصی دارد که بی‌شک یکی از این ویژگی‌ها مربوط می‌شود به شخصیت خاص رئیس جمهور امریکا دونالد ترامپ چراکه تاکنون سابقه نداشته رئیس جمهور امریکا معترضین را با سگ‌های درنده تهدید کرده باشد.

روایت همیشگی

به لحاظ کلی، اعتراضات اخیر بنا بر همان روایت همیشگی از تبعیض نژادی در جامعه امریکا به وجود آمده است. آمار‌ها به خوبی گویای این تبعیض است. روزنامه‌نگار مشهور جهان عرب عبدالباری عطوان در سرمقاله اخیر خود در روزنامه رأی‌الیوم گوشه‌ای از این آمار‌ها را بیان کرده است. او به درستی اشاره به سیاه‌پوستانی همچون باراک اوباما، کاندولیزا رایس، کالین پاول و سوزان رایس کرده که توانسته‌اند تا مقام‌های ارشد امریکا از ریاست جمهوری گرفته تا وزارت جنگ و خارجه و مشاور امنیت ملی برسند، اما موفقیت آن‌ها ربطی به جامعه سیاه‌پوست امریکا نداشته و نتوانسته وضعیت را برای اعضای این جامعه به حدی تغییر دهد که بتوان گفت دیگر تبعیضی در کار نیست. وجود این تبعیض باعث می‌شود تا نسبت سن سیاه‌پوستان به سفیدپوستان شش سال کمتر باشد و با وجود این که جامعه سیاه‌پوست امریکا تنها ۱۳ درصد از کل جمعیت امریکا را تشکیل می‌دهد، اما ۴۳ درصد از زندانیان امریکایی از میان همین جامعه است. این وضعیت در جریان اخیر از همه‌گیری ویروس کرونا نیز دیده شد و روزنامه انگلیسی اخیراً تبعیض نژادی را در تصویر عمومی از مبتلایان و مرگ و میر ناشی از کرونا به این نحو نشان داد: «ویروس کرونا در ایالات متحده جان بسیاری را گرفته، اما نوک پیکان آن به سمت جامعه سیاه‌پوستان است.» طنز تلخ این ماجرا وقتی بیشتر معلوم می‌شود که مدافعان حقوق مدنی سیاه‌پوستان از جمله تلفات این ویروس بوده‌اند و به قول این روزنامه: «بسیاری از سیاه‌پوستانی که در اثر ابتلا به کووید ۱۹ جان خود را از دست داده‌اند، آخرین پرچمداران مبارزات مدنی بودند.» مسلماً وضعیت معیشتی جامعه سیاه‌پوستان به همراه عدم دسترسی این جامعه به مراقبت‌های لازم بهداشتی و پزشکی از جمله عواملی بوده که باعث شد تا میزان مرگ و میر سیاه‌پوستان بر اثر کووید ۱۹ هفت برابر سفیدپوستان باشد و گاردین به شهر نیوارلئان از ایالت لوئیزیانا اشاره می‌کند که حدود ۲۹ درصد از جمعیت آن سیاه‌پوست است، اما ۷۰ درصد از مرگ و میر‌های ناشی از شیوع کووید ۱۹ از میان همین جمعیت بوده است.

ویژگی خاص این دور از اعتراضات حضور فردی در کاخ سفید است که هم طیف سفیدپوستان نژادپرست از حامیان اصلی انتخاباتی او هستند و هم این که خودش تعلق خاطری به این طیف دارد هر چند که اجبار سیاسی به او اجازه تظاهر علنی به نژادپرستی نمی‌دهد. دونالد ترامپ با دو ویژگی مشخص زن‌ستیزی و نژادپرستی به کاخ سفید وارد شد و مخصوصاً در زمینه نژادپرستی، سخنان او هر از گاه سر و صدایی به راه انداخته است. برای نمونه، او در جریان حرکت مهاجران امریکای مرکزی به سمت امریکا در جلسه ۱۱ ژانویه با نمایندگان جمهوری‌خواه و دموکرات کنگره گفت: «چرا این مردم را از کشور‌هایی که چاه توالت هستند، به اینجا راه می‌دهیم؟» و در ادامه گفت ترجیح می‌دهد مهاجرانی از کشور‌هایی مانند نروژ به امریکا بیایند. طبق معمول، این سخن ترامپ مقامات کاخ سفید را به دردسر انداخت تا در مقابل سیل اعتراضات و انتقاد‌ها توجیهی برای آن دست و پا کنند و به همین جهت، کاخ سفید در بیانیه‌ای گفت: «بعضی از سیاستمداران در واشنگتن مدافع منافع کشور‌های خارجی هستند، ولی آقای ترامپ همیشه برای مردم امریکا می‌جنگد.» معلوم است که این قبیل توجیهات نمی‌توانست تأثیری در مخالفت‌ها داشته باشد تا جایی که کمیساریای عالی سازمان ملل متحده در امور حقوق بشر زید رعد حسین در واکنش به سخنان ترامپ گفت «نژادپرستانه» بهترین لفظی است که می‌توان در مورد این اظهارات به کار برد. خوی نژادپرستی ترامپ در قضیه اخیر نیز خود را نشان داد چراکه او به جای ابراز همدردی با خانواده جورج فلوید و جامعه سیاه‌پوستان امریکا، معترضین به نژادپرستی را مورد حمله قرار داد و حتی در توییتر نوشت اگر معترضین مقابل کاخ سفید جلو می‌آمدند «با درنده‌ترین سگ‌ها و ترسناک‌ترین سلاح‌هایی مواجه می‌شدند که من تا به حال دیده‌ام.» این لحن و عبارات در عرف سیاسی امریکا تازگی دارد، زیرا عرف بر این بوده که رئیس جمهور به عنوان منتخب مردم با تمامی اقشار امریکا ابراز همدردی کند، اما حالا ترامپ به دلیل خوی نژادپرستانه‌اش نه تنها پایبند به این عرف نیست بلکه با نشان دادن سگ‌های درنده به طرز عجیبی برای معترضان به نژادپرستی خط و نشان می‌کشد.

نکته قابل تأمل اینجاست که این اعتراضات در سالی اتفاق می‌افتد که قرار است انتخابات ریاست جمهوری امریکا در همین سال برگزار شود. زمان برگزاری این انتخابات روز سه‌شنبه سوم نوامبر یا کمتر از شش ماه دیگر است و باید گفت این اعتراضات بی‌ارتباط با موضوع انتخابات نیست و تأثیر اعتراضات تا آن موقع حفظ خواهد شد. شکی نیست که قتل فجیع جورج فلوید توسط درک شووین، افسر پلیس مینیاپولیس، با آن وضع دلخراشی که در تصاویر ویدیویی دیده شد، عامل اصلی برای تحریک و تهییج معترضان بوده، اما خشم آن‌ها تا اندازه‌ای به دلیل شخص ترامپ است که او را مقصر وقوع چنین حوادث دلخراش نژادپرستانه‌ای می‌دانند. این موضوع باعث شده تا شهر‌های مهم کالیفرنیا به عنوان یکی از مراکز اصلی دموکرات‌ها با وجود فاصله قابل توجه با ایالت مینه‌سوتا عرصه تظاهرات و اعتراض شود و کسانی که مقابل کاخ سفید حاضر شده بودند هم بیش از هر چیز معترض به خود ترامپ بودند. پاسخ ترامپ تند و خشن بوده و گذشته از گارد ملی، به وزارت دفاع دستور استفاده از نیرو‌های ارتش داده که این صف‌آرایی نظامی در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده چراکه ورود نیرو‌های ارتش به خیابان‌های امریکا در ۱۹۹۲ و برای سرکوب اعتراضات به نژادپرستی در لس‌آنجلس بود و مقامات کاخ سفید در این مدت سعی می‌کردند اعتراضات را با نیرو‌های پلیس یا حداکثر با استفاده از نیرو‌های گارد ملی کنترل کنند. به نظر می‌رسد ترامپ با این شیوه تنها به دنبال آرام کردن اوضاع نیست بلکه می‌خواهد از خود چهره فردی مقتدر به نمایش بگذارد. این نمایش می‌تواند مطلوب هواداران او باشد یعنی همان طیف از مردان سفید‌پوست که تمایلات نژادپرستانه دارند. به این ترتیب، ترامپ عرصه اعتراضات فعلی را نه از زاویه بحران اجتماعی بلکه همچون صحنه یک نمایش انتخاباتی می‌بیند و می‌خواهد با اجرای نمایشی از قدرت رأی هواداران خود را حفظ کند. این کار او تا اندازه زیادی پاسخ به منتقدان دموکراتی است که دستی در این اعتراضات دارند. به این ترتیب، موضوع حقوق مدنی جامعه سیاه‌پوست امریکا در این دور از اعتراضات دستمایه انتخاباتی بین ترامپ و دموکرات‌ها شده و به عبارتی، به جای توجه به علل و عوامل تبعیض نژادی و تلاش در جهت رفع آن باز طبقه حاکم به دنبال بهره‌برداری از این معضل در سال انتخاباتی است و ترامپ هم به سبک و شیوه خاص خود با سگ‌های درنده به میدان آمده است.