سرويس جامعه جوان آنلاين: حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی که دیروز در جلسه شورای عالی قوه قضاییه صحبت می‌کرد از جدیت دستگاه قضا در رسیدگی به پرونده‌های فساد اقتصادی گفت و در توصیه‌ای به مفسدان فراری، تسلیم‌شدن در برابر قانون و عدالت را هم به نفع خودشان و هم به نفع جامعه دانست. وی اشاره‌ای هم به عملکرد کشورهای غربی در پناه دادن به مجرمان و غارتگران اموال مردم کرد و گفت اینگونه رفتار با هیچیک از قواعد بین‌المللی سازگار نیست. طبق دستور دیروز رئیس قوه قضائیه، دادستان کل کشور و معاون بین‌الملل قوه قضاییه مأمور پیگیری استرداد متهمان متواری پرونده‌های مفاسد اقتصادی هستند. به همین بهانه نگاهی انداخته‌ایم به مفسدان اقتصادی که در سال‌های گذشته توانسته‌اند از کشور فرار کنند.
خاوری؛ معروف‌ترین مفسد فراری
محمودرضا خاوری را همچنان باید معروف‌ترین مفسد اقتصادی فراری دانست که شاید بیشتر به خاطر مسؤولیتی که قبل از متواری شدن داشت، نامش بر سر زبان‌ها افتاد.
خاوری، مدیرعامل پیشین بانک ملی بود که به دلیل مشارکت در اختلاس ۳۰۰۰ میلیاردی تحت تعقیب قرار داشت. خاوری اگرچه به صورت غیابی و به اتهام اخلال در نظام اقتصادی به ۲۰ سال و بابت رشوه به 10 سال حبس محکوم شد، اما با این که در فهرست افراد تحت تعقیب اینترپل قرار دارد، همچنان خبری از بازداشت و عودت او به کشور نیست و در کانادا به ساخت و ساز مشغول است.
علی‌اکبر یقینی
متهمی است که از او به عنوان چهره‌ای مشکوک در پرونده حسین هدایتی و بانک سرمایه یاد شده‌است. او متولد سال 57 است و بر اساس کیفرخواست، به معاونت در اخلال در نظام اقتصادی کشور از طریق معاونت در تحصیل مال از طریق نامشروع به میزان 5869 میلیاردو ۳۹۶ میلیون ریال متهم است.
نکته جالب درباره یقینی این است که عکسی از او منتشر نشده و بر اساس آخرین اطلاعاتی که از او منتشر شده هنوز معلوم نیست در داخل ایران است یا به خارج از کشور گریخته‌است.
یقینی به عنوان یکی از متهمان بانک سرمایه با قید وثیقه آزاد و اعلام شده‌بود در بیمارستان در حال مداواست اما در اوایل سال98 که دادگاه متهمان بانک سرمایه در حال برگزاری بود، نماینده دادستان گفت وقتی ضابطان دستگاه قضا به بیمارستان رفته‌اند متوجه شده‌اند او فرار کرده و وثیقه‌ای هم که گذاشته بوده یک ملک اجاره‌ای بوده‌است. بعد هم اعلام شده یقینی در نامه‌ای اعلام کرده به دلیل ترس جانش نمی‌تواند در دادگاه حاضر شود.
مرجان شیخ‌الاسلامی آل‌آقا
وی از متهمان فراری پرونده پتروشیمی است. نماینده دادستان در یکی از جلسات رسیدگی به این پرونده گفت شیخ‌الاسلامی به عنوان شریک اصلی متهم ردیف اول یعنی حمزه‌لو، متواری و خارج از کشور است و هفت میلیون و 65 هزار و 529یورو و هشت میلیون و 710 هزار و 384 دلار تحصیل مال غیرمشروع کرده‌است. بر اساس گزارش‌ها او در مرداد سال 91 از ایران خارج شده‌است.
آنچه درباره وضعیت شیخ‌الاسلامی مطرح شده این که وی همسر مهدی خلجی (کارمند موسسه مطالعاتی انیستیتو واشنگتن) است و اکنون با وی در خانه‌ای به قیمت دو میلیون و 300 هزار دلار در واشنگتن زندگی می‌کند.
5 فراری پرونده مظلومین
رسیدگی به باند مظلومین در شهریور 97 انجام شد. وحید مظلومین،متهم ردیف اصلی این پرونده بود که پس از محاکمه اعدام شد،اما برخی از متهمان این پرونده متواری هستند.
شاهرخ نخعی،یکی از این متهمان است که به گفته معاون دادستان به علت متواری بودن،اطلاعاتی درباره این متهم در دست نیست. وی در دادگاه به 10سال حبس محکوم شد.
سروش امیری، متهم دیگری است که او هم متواری و بدون اطلاعات است و به گفته معاون دادستان، حساب‌های او دراختیار وحید مظلومین بوده و بررسی حساب بانک ملت،نشان می‌دهد تراکنش وی 466 میلیارد تومان بوده است.
نصرا... دارایی هم متهم به اخلال در نظام ارزی کشور از طریق قاچاق عمده ارز و انجام معاملات غیرقانونی ارز و سکه به صورت شبکه‌ای و سازمان یافته است.محمدرضا و حسین مظلومین، پسر و برادرزاده متهم اصلی این پرونده هم متواری هستند.محمدرضا مظلومین در بهمن 96 توسط وزارت اطلاعات بازداشت، اما در 20 خرداد97 با وثیقه آزاد شد و از کشور فرار کرد.
حسین زیدی
حسین زیدی، از متهمان پرونده فساد ارزی با آغاز به کار دولت یازدهم برای نگهداری منابع ارزی نفتی و دولتی در خارج از كشور به مدیر عامل بانك ملت معرفی شد. وی در دوره مدیریت رستگار سرخه‌ای در بانک ملت، معادل 260میلیارد تومان وام بدون كارمزد (صفر درصد) در قبال سه‌دانگ از یك قطعه زمین وقفی در تهران در اختیار گرفت.
با عزل رستگار سرخه‌ای به اتهام اختلاس 1200 میلیارد تومانی با شكایت مدیریت جدید بانك ملت به دادسرای جرایم پولی و بانکی، زیدی در زمستان 95 و زمانی كه قصد خروج از كشور را داشت، احضار و ممنوع‌الخروج شد اما گفته می‌شود با پیگیری برخی مقامات، ممنوع‌الخروجی او رفع و نهایتا متواری می‌شود.
مهدی شریفی نیک نفس
مهدی شریفی‌نیک نفس از مهره‌های اصلی در هر دو پرونده پتروشیمی گیت شامل«پرونده رضا حمزه‌لو» و «پرونده رسیدگی به تخلفات شرکت بازرگانی پتروشیمی» بود و با وجود این‌که بار‌ها از سوی دادگاه برای توضیحات احضار شده بود اما توانست از کشور خارج شود.نیک‌نفس در پرونده ۶میلیارد و ۶۵۶ میلیون یورویی پتروشیمی و کاتالیست‌های تقلبی نقش داشت. در چنین شرایطی برای نیک نفس قرار وثیقه صادر شد، اما ممنوع الخروج نبود. او از این فرصت استفاده کرد و به بهانه پیگیری پرونده‌های پتروشیمی توانست با همکاری عده‌ای از کشور فرار کند و به امارات برود.
ساز و کار همکاری با اینترپل
وظیفه اینترپل، دستگیری و انتقال مجرمان به داخل کشورهایی است که با ارائه اسناد، خواستار دستگیری اتباع خود می‌شوند؛ اما از آنجا که اینترپل خود نیرویی برای دستگیری افراد ندارد، فقط بین پلیس کشورهایی که عضو این سازمان هستند هماهنگی ایجاد می‌کند. 192 کشور عضو اینترپل هستند که ایران نیز یکی از اعضای آن است.
بر اساس ساز و کار داخل جمهوری اسلامی ایران و ساز و کار اینترپل، پس از صدور احکام قضایی توسط قوه قضاییه کشورمان، این افراد به پلیس بین‌الملل معرفی می‌شوند و اینترپل در اولین مرحله برای این مجرمان «اعلان قرمز» صادر می‌کند.
مفهوم اعلان قرمز این است که درخواست کشور عضو به تأیید مرجع حقوقی پلیس اینترپل رسیده و این مرجع پس از دریافت مدارک، اعلان قرمز را صادر می‌کند. پس از این مرحله، درخواست درباره مجرمان و مجازات احتمالی آن ثبت شده و اگر آن مجرمان در هر کشوری رصد شوند به پلیس کشور درخواست‌کننده و اینترپل معرفی می‌شوند.
اما برخی کشورها قوانین بین‌المللی را در این زمینه اجرا نمی‌کنند، مثلا کانادا اعلام کرده، فرد متهم را به کشوری که در آن حکم اعدام اجرا شود، باز نمی‌گرداند.
مفسدان مرجوعی
در سال‌های گذشته برخی مفسدان اقتصادی فراری به کشور بازگردانده شده‌اند. بازگرداندن این متهمان فراری البته فرآیند دشواری دارد، زیرا برخی از کشورهای عربی و اروپایی که محل اقامت این متهمان‌اند به خاطر اختلافات سیاسی با کشورمان همکاری لازم را انجام نمی‌دهند.
از جمله افرادی که در سالیان اخیر به کشور بازگردانده شده‌اند، می‌توان به رسول دانیال‌زاده، فرهاد زاهدی‌فر و شیرین.ن اشاره کرد.
دانیال‌زاده: وی که روز یکشنبه در دادگاه اکبر طبری به عنوان یکی از متهمان حاضر بود به سلطان فولاد ایران معروف است و یکی از بزرگ‌ترین بدهکاران بانکی کشور است. او با وجود پرونده قضایی توانست در برابر پرداخت چند واحد لوکس مسکونی به اکبر طبری آزاد شود و به آلمان برود که البته آبان سال قبل به ایران بازگردانده شد. دانیال‌زاده بیش از چهار هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشته است.
شیرین.ن: وزیر اطلاعات در 28 آذر 97 خبر داد با اقدامات پیچیده اطلاعاتی یک اخلالگر اقتصادی در یکی از کشورهای همسایه دستگیر و به کشور بازگردانده شد. سیدمحمود علوی، نام این فرد را شیرین.ن عنوان کرد و گفت این فرد سال 96، معادل 800 میلیارد تومان در قالب ارزهای رایج از یکی از بانک های کشور اختلاس کرده و به خارج از کشور متواری شده بود.
فرهاد زاهدی‌فر: پرونده سکه ثامن یکی از پرونده‌های فساد اقتصادی در سال‌های اخیر است. فرهاد زاهدی‌فر، مدیرعامل شرکت سکه ثامن پس از آن‌که در شهریور سال 97 اعلام ورشکستی کرد، ناپدید شد و کمی بعد دادستان تهران از فرار وی به خارج از کشور خبر داد. پرونده این شرکت مورد رسیدگی قرار گرفت و در نهایت فرهاد زاهدی‌فر از سوی پلیس بین‌الملل دستگیر و در 16 مهر 97 به ایران منتقل شد.
رضا مصطفوی طباطبایی
پرونده معروف به دکل گمشده یکی از پرونده‌های فساد اقتصادی است که اخبار مربوط به آن سال 94 افشا شد. این دکل که «فورچونا» نام دارد با وجود پرداخت کل مبلغ قرارداد، هیچ‌گاه وارد ایران نشد. مصطفوی طباطبایی با وجود این که به دلیل اتهامات در این پرونده ممنوع الخروج بود سال 1389 از ایران گریخت و در انگلستان ساکن شد.
روزنامه جوان در گزارشی اشاره کرده بود که طباطبایی که در برایتون انگلستان ساکن است یک کارخانه مشروب‌سازی دایر کرده و با سران اپوزیسیون از جمله رضا پهلوی ارتباطات نزدیکی دارد.
وی 18 فروردین 98 در جریان برگزاری دادگاه مربوط به دکل گمشده به حبس محكوم شد.
فرشته تنگستانی
یکی از پرونده‌های مهم مفاسد اقتصادی، پرونده فساد سازمان یافته در بازار خودرو و واردات خودروهای خارجی بود.عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان وقت تهران در تشریح وضعیت متهمان این پرونده ضمن اشاره به آمار بالای متهمان این پرونده گفته بود: تعداد بازداشتی‌ها نشان می‌دهد که پرونده مهمی است و فرشته تنگستانی از متهمان مهم این پرونده از کشور خارج شده است.
وی درباره این‌که آیا فرشته تنگستانی ممنوع‌الخروج نشده بود، گفت: این پرونده در 19 تیر 97 تشکیل شد و در این زمان که قرار شد تحقیقات در مورد این خانم آغاز شود، او در کشور نبود.
شب‌دوست مالامیری
شهریور 95 بود که رسانه‌ها خبر دادند شب‌دوست مالامیری‌کجوری با بدهکاری بیش از 3000میلیارد تومانی به سیستم بانکی کشور، از ایران خارج شده است. پیش از این الیاس نادران، نماینده فعلی مجلس در دوم اسفند 94 از شب‌دوست مالامیری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بدهکاران بانکی نام برده بود.
مفسد 29 ساله بازار ارز
سالار آقاخان متولد سال 1370 که کارگزار بانک مرکزی بود و نام او به عنوان متهم ردیف اول پرونده فساد ارزی منتشر شد، از دیگر مفسدانی است که از کشور فرار کرده‌است.
وی به مشارکت در اخلال در نظام ارزی و پولی کشور از طریق قاچاق عمده ارز به صورت شبکه‌ای و سازمان یافته در حد کلان به میزان 159 میلیون و 800 هزار دلار و 20 میلیون و 500 هزار یورو متهم شده است.
آن طور که در برخی گزارش‌ها آمده، وی در اسفند ۹۶ بازداشت و سپس با قرار وثیقه آزاد شد؛ اما مجدداً در مرداد سال ۹۷ بازداشت و بعد از چندماه دوباره با قرار وثیقه آزاد شد که از این فرصت استفاده کرد و از کشور گریخت.
